Types of non-dominant languages in Europe
Abstrakt
The main aim of the paper is to discuss different concepts of the classification of non-dominant diatopic lects. The study treats and compares different definitions proposed both by scholars and local legislative bodies. The author confronts the definitions of Normaldialect and Ausbaudialekt developed by H. Kloss with Duličenko’s concept of literary microlanguages, the notions of contested and collateral languages with different understandings of minority and regional languages, including variants thereof. The text is enriched with numerous examples both from the present and the past of non-dominant diatopic lects of Europe.
Słowa kluczowe
regional language; minority language; contested language; collateral language
Bibliografia
Ammon, U. (1987). Language – Variety/Standard Variety – Dialect. In: Ammon, U. et al. (eds.), Sociolinguistics. Vol.1. Berlin: Walter de Gruyter, 316-334.
Ammon, U. (2004). 30. Standard Variety / Standardvarietät. In: Ammon, U. et al. (eds.). Soziolinguistik An International Handbook of the Science of Language and Society. Volume 1. Berlin – New York: Walter de Gruyter, 274-283.
ASJ 1: Štolc, J. (eds.) (1968). Atlas slovenského jazyka 1, Vokalizmus a konsonantizmus. Časť prvá, Mapy. Bratislava: Vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied.
Auer, P. (2011). Dialect vs. standard: a typology of scenarios in Europe. In: Kortmann, B.; van der Auwera, J. (eds). The Languages and Linguistics of Europe. A comprehensive guide. Berlin – Boston: De Gruyter Mouton, 485-500.
Bańdur, M. (2017). Czy “Gramatika kaszëbsczégò jãzëka” jest gramatyką kaszubskiego języka? In: Skra – pjismjono wo kùlturze; https://pismiono.com/recenzja-czy-gramatika-kaszebsczego-jazeka-jest-gramatyka-kaszubskiego-jezyka/ [21 Dec 2021]
BDA I-III (2001): Български диалектен атлас. Обобщаващ том. I – III. Фонетика. Акцентология. Лексика. София: Труд.
Berruto, G. (2004). Sprachvarietät – Sprache. In: Ammon, U. et al. (eds.). Sociolinguistics. An International Handbook of the Science of Language and Society. Berlin: Walter de Gruyter.
Berruto, G. (2010). Fondamenti di sociolinguistica. Roma – Bari: Editori Laterza.
Bichurina, N. (2016). Trans-border communities in Europe and the emergence of “new” languages: From “Francoprovençal patois” to “Arpitan” and “Arpitania”. Perpignan: Université de Perpignan – Bergamo: Università degli studi.
Blažek, V.; Novotná, P. (2007). Glottochronology and its application to the Balto-Slavic languages. In: Baltistica 42 (2), 185-210.
Brasca, L. (2021). Mixing methods in linguistic classification: A hidden agenda against multilingualism? The contestedness of Gallo-“Italic” languages within the Romance family. In: Tamburelli, M.; Tosco, M. (eds.). Contested Languages. The hidden multilingualism of Europe. Amsterdam – Philadelphia: John Benjamins 2021.
Breza, E.; Treder, J. (1981). Gramatyka kaszubska. Zarys popularny. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 22-24.
Cerquiglini, B. (2003). Les langues de France. Paris: Presses Universitaires de France.
Coluzzi, P. et al. (2018). Language planning for Italian regional languages: the case of Lombard and Sicilian. In: Stern, D.; Nomachi, M.; Belić, B. (eds.): Linguistic Regionalism in Eastern Europe and Beyond. Minority, Regional and Literary Microlanguages. Berlin: Peter Lang 2018, 274-298.
Coluzzi, P. et al. (2021). Revitalising contested languages: The case of Lombard. In: Tamburelli, M.; Tosco, M. (eds.). Contested Languages. The hidden multilingualism of Europe. Amsterdam – Philadelphia: John Benjamins 2021, 163-183.
Consiglio regionale del Piemonte: Legge regionale n. 20 il 25 ottobre 2016. “Modifiche alla legge regionale 7 aprile 2009, n. 11”. Tutela, valorizzazione e promozione del patrimonio linguistico del Piemonte; http://arianna.consiglioregionale.piemonte.it/ariaint/TESTO?LAYOUT=PRESENTAZIONE&TIPODOC=LEGGI&LEGGE=20&LEGGEANNO=2016 [21 Dec 2021].
Consiglio regionale del Veneto: Legge regionale 13 aprile 2007, n. 8 (BUR n. 37/2007). Tutela, valorizzazione e promozione del patrimonio linguistico e culturale veneto.
Cornips. L. (2018). Local identity construction in Dutch Limburg through dialect forms, use and popular culture. In: Stern, D.; Nomachi, M.; Belić, B. (eds.): Linguistic Regionalism in Eastern Europe and Beyond. Minority, Regional and Literary Microlanguages. Berlin: Peter Lang, 299-319.
Corpus-Based Perspectives in Linguistics. Amsterdam – Philadelphia: John Benjamins, 115–130.
Council of Europe (2020). States Parties to the European Charter for Regional or Minority Languages and their regional or minority languages; https://www.coe.int/en/web/european-charter-regional-or-minority-languages/languages-covered [21 Dec 2021].
Council of Europe: European Charter for Regional or Minority Languages; https://www.coe.int/en/web/european-charter-regional-or-minority-languages [ 21 XII 2021].
Council of Europe: Promoting ratification of the European Charter for Regional or Minority Languages in France; https://www.coe.int/en/web/european-charter-regional-or-minority-languages/promoting-ratification-in-france [21 Dec 2021].
Danylenko. A. (2020). Carpatho-Rusyn. In: Greenberg, M. L. (ed.). Encyclopedia of Slavic Languages and Linguistics Online; http://dx.doi.org/10.1163/2589-6229_ESLO_COM_031960 [06 Nov 2021].
Dołowy-Rybińska, N.; Soria, C. (2021). Surveying the ethnolinguistic vitality of two contested languages: The case of Kashubian and Piedmontese. In: Tamburelli, M., Tosco, M. (eds.). Contested Languages. The hidden multilingualism of Europe. Amsterdam – Philadelphia: John Benjamins, 125-142.
ECRML: Council of Europe. European Charter for Regional or Minority Languages; https://www.coe.int/en/web/european-charter-regional-or-minority-languages/text-of-the-charter [06 Nov 2021].
Estatut d’autonomia de Catalunya (2016). Barcelona: Parlament de Catalunya.
Eloy, J.-M. (2007). Collateral Languages and Digital Corpus. In: Kawaguchi, Y. et al. (eds.).
Fédération Wallonie-Bruxelles: Langues régionales endogènes: Textes des loi; http://www.languesregionales.cfwb.be/index.php?id=1220 [21 Dec 2021].
Felder, E. (2016). Einführung in die Varietätenlinguistik. Darmstadt: WBG.
Gobierno de Aragón: Ley 3/2013, de 9 de mayo, de uso, protección y promoción de las lenguas y modalidades lingüísticas propias de Aragón. Boletín Oficial de Aragón.
Gobierno de Aragón: Resolución de 16 de mayo de 2017, del Director General de Política Lingüística, por la que se da publicidad a algunos aspectos básicos de la representación gráfica de la lengua aragonesa. Boletín Oficial de Aragón.
Habijanec, S. (2018). Východoslovanské prvky v báčskej rusínčine. In: Ремнёва, Н. Л. et al. (eds.). Славянский мир: язык, литература, культура. Москва: Макс Пресс, 326-330.
Hell, S. (1998). De Bibl auf bairisch. [Trostberg: private print]; https://bibeltext.com/bairisch/genesis/1.htm [21 Dec 2021]
Holzer, G. (1997). Zum gemeinslavischen Dialektkontinuum. In: Wiener Slavistisches Jahrbuch 43, 87-102.
Huld, David, F. (ed.) (1994). Chrétien de Troyes: Le Chevalier au lion. Paris: Librairie Générale Française.
Kloferová, S. (2017): Dialekt. In: Karlík, P.; Nekula, M.; Pleskalová, J. (eds.). CzechEncy - Nový encyklopedický slovník češtiny; https://www.czechency.org/slovnik/DIALEKT [21 Dec 2021].
Kloss, H. (1978). Die Entwicklung neuer germanischer Kultursprachen seit 1800. Düsseldorf: Schwann.
Knoll, V. (2017). От литературных идиолектов к региональным литературным языкам (не только) в славянском мире. In: Скорвид, С. С. (eds.). Миноритарные и региональные языки и культуры Славии. (отв. ред.). Москва: Российская академия наук. Институт славяноведения – МИК, 11-43.
Koryakov, Y. B. (2001). Atlas of the Languages of the World. Romance languages. Moscow: Institute of linguistics.
Larsson, K. (2005) The development of Swedish from the mid-16th century. In: Bandle, O. et al. The Nordic languages: an international handbook of the history of the North Germanic languages, 1270-1282.
Legge regionale Sicilia 31 maggio 2011, n. 9. Norme sulla promozione, valorizzazione ed insegnamento della storia, della letteratura e del patrimonio linguistico siciliano nelle scuole
Ley Orgánica 14/2007, de 30 de noviembre, de reforma del Estatuto de Autonomía de Castilla y León; https://www.boe.es/eli/es/lo/2007/11/30/14/con [21 Dec 2021].
Ley Orgánica 5/2007, de 20 de abril, de reforma del Estatuto de Autonomía de Aragón; https://www.boe.es/eli/es/lo/2007/04/20/5/con [21 Dec 2021].
Lingue di minoranza. Ministero dell'Istruzione. Ministero dell'Università e della Ricerca; https://www.miur.gov.it/lingue-di-minoranza [21 Dec 2021].
Lisac, J. (2009). Hrvatska dijalektologija 2. Čakavsko narječje. Zagreb: Golden marketing — Tehnička knjiga.
Maksymiuk, J. (2018). The development of a Latin spelling system for Podlachian. In: Stern, D.; Nomachi, M.; Belić, B. (eds.): Linguistic Regionalism in Eastern Europe and Beyond. Minority, Regional and Literary Microlanguages. Berlin 2018: Peter Lang, 335-347.
Möller, M.; Oller, G. (2013). Elementarz gwary kociewskiej Gadómy po naszamó. Starogard Gdański: Kociewskie Stowarzyszenie Edukacji i Kultury „Ognisko”.
Nic Craith, M. (2006). Europe and the Politics of Language. Houndmills – New York: Palgrave MacMillan.
Nomachi, M. (2018). The Gorani People in Search of Identity: The Current Sociolinguistic Situation Among the Gorani Community of the Former Yugoslavia. In: Дуличенко, А. Д.; Номати, М. (eds.): Славянская микрофилология. Sapporo: Hokkaido University – Tartu: Tartu Ülikool 2018, 375-414.
Okuka, M. (2008). Srpski dijalekti. Zagreb: Prosvjeta.
Paddock, H. (1988). The actuation problem for gender change in Wessex versus Newfoundland. In: Fisiak J. (ed.). Historical Dialectology. Regional and Social. Berlin: Mouton de Gruyter, 377-396.
Passet, C. (2019). Statut de la langue monégasque dans l’enseignement scolaire et universitaire. Monaco: Académie des Langues Dialectales; http://www.ald-monaco.org/langues-monegasque/statut-de-la-langue-monegasque-dans-l-enseignement-scolaire-et-universitaire-18 [21 Dec 2021].
Rabus, A. (2015): Slavische Minderheitensprachen – Mikrostandardsprachen? In: Zeitschrift für Slavische Philologie, 71 (1), 147-174.
Radatz, H.-I. (2012). Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSPrache): ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie. In: Herlingh, S.; Patzelt, C. (eds.). Sprachkontakt, Sprachausbau und Verschriftungsproblematik. Aspekte der Normalisierung von Regionalsprachenm in der Romania. München: Martin Meidenbauer, 97-128.
Rehder, P. (2002). Slavische Kleinsprachen. In: Kanich, N.; Greule, A. (eds.). Sprachkulturen in Europa. Tübingen: Gunter Narr.
Riad, T. (2005): Phonological development from Old Nordic to Early Modern Nordic III: Swedish. In: Bandle, O. et al. The Nordic languages: an international handbook of the history of the North Germanic languages, 1102-1116.
Rudolf, P. (2008), Bibel für Schwoba. Balingen: Verlag des Schwäbischen Albvereins.
Saeima: Valsts valodas likums. Rīgā 1999.gada 21.decembrī, https://likumi.lv/ta/id/14740-valsts-valodas-likums [21 Dec 2021].
Sinner, C. (2014). Varietätenlinguistik. Eine Einführung. Tübingen: Narr.
Šipková, M. (2017): INTERDIALEKT. In: Karlík, P.; Nekula, M.; Pleskalová, J. (eds.). CzechEncy - Nový encyklopedický slovník češtiny; https://www.czechency.org/slovnik/INTERDIALEKT [21 Dec 2021]
Skalička, V. (2017). Opavština pro samouky. Stěbořice: Matice slezská.
Stern, D. (2018a). Languages without an army: minority, regional and literary microlanguages. In: Stern, D.; Nomachi, M.; Belić, B. (eds.): Linguistic Regionalism in Eastern Europe and Beyond. Minority, Regional and Literary Microlanguages. Berlin: Peter Lang, 14-39.
Stern, D. (2018b). The privacy of having a language of one’s own: Slavic regional standard projects and minority agendas online. In: Stern, D.; Nomachi, M.; Belić, B. (eds.). Linguistic Regionalism in Eastern Europe and Beyond. Minority, Regional and Literary Microlanguages. Berlin: Peter Lang, 85-123.
Stern, D.; Nomachi, M.; Belić, B. (eds.) (2018). Linguistic Regionalism in Eastern Europe and Beyond. Minority, Regional and Literary Microlanguages. Berlin: Peter Lang 2018.
Sussex, R; Cubberley, P. (2006). The Slavic Languages. Cambridge: Cambridge University Press.
Tamburelli, M. Contested languages and the denial of linguistic rights in the 21st century. In: Tamburelli, M., Tosco, M. (eds.). Contested Languages. The hidden multilingualism of Europe. Amsterdam – Philadelphia: John Benjamins 2021. 21-40.
Tamburelli, M.; Tosco, M. (eds.) (2021). Contested Languages. The hidden multilingualism of Europe. Amsterdam – Philadelphia: John Benjamins.
Tetzner, F. (1902). Die Slawen in Deutschland. Braunschweig: Friedrich Vieweg und Sohn.
The Constitution of the Islamic Republic of Pakistan. Part XII: Miscellaneous; http://www.pakistani.org/pakistan/constitution/part12.ch4.html [21 Dec 2021].
Topolińska, Z. (1974). A Historical Phonology of the Kashubian Dialects of Polish. The Hague: Mouton.
Toporova, T. V. (2000). Германские языки. In: Семенюк, Н. Н.; Калыгин, В. П.; Романова, О. И. (eds.). Языки мира. Германские языки. Кельтские языки. Москва: Academia 2000, 13-42.
Tröster-Mutz, S. (2011). The old minority languages of Europe. In: Kortmann, B., van der Auwera, J. (eds), The Languages and Linguistics of Europe. A comprehensive guide. Berlin – Boston: De Gruyter Mouton, 455-466.
Trudgill, P. (2000). Sociolinguistics: an introduction to language and society. London: Penguin Books.
Trudgill, P. (2003): A Glossary of Sociolinguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Vašíček, M. (2020): Dynamika jihokarpatských nářečí. Praha: Slovanský ústav AV ČR.
Vikør, L. (2006). Scandinavia / Skandinavien. In: Ammon, U. et al. (eds.), Soziolinguistik An International Handbook of the Science of Language and Society. Volume 3. Berlin: Walter de Gruyter, 1747-1753.
Wicherkiewicz, T. (2003). Języki mniejszościowe i regionalne w Europie – problemy typologii. In: Wrocławska, E.; Zieniukowa, J. (eds.) Języki mniejszości i języki regionalne. Warszawa: Slawistyczny ośrodek wydawniczy, 73-78.
Wicherkiewicz, T. (2014). Regionalne języki kolateralne Europy – porównawcze studia przypadku z polityki językowej. Poznań: Wydawnictwo Rys.
Zákon č. 184/1999 Z. z. Zákon o používaní jazykov národnostných menšín; https://www.zakonypreludi.sk/zz/1999-184 [21 Dec 2021].
Бурлак, С. A.; Старостин С. А. (2001). Введение в лингвистическую компаративистику. Москва: УРСС.
Вярхоўны савет Рэспублікі Беларусь: Аб мовах у Рэспубліцы Беларусь. Закон Рэспублікі Беларусь 26 студзеня 1990 г. № 3094-XІ; http://agrocollege.by/ru/pravovye-akty-po-temam/152-ab-movakh-u-respublitsy-belarus/769-ab-movakh-u-respublitsy-belarus.html [21 Dec 2021].
Дуличенко, A. Д. (2014). Введение в славянскую филологию. Москва: Флинта.
Дуличенко, A. Д. (2018). Славянская микрофилология. In: Дуличенко, А. Д., Номати, М. (eds.): Славянская микрофилология. Sapporo: Hokkaido University – Tartu: Tartui Ülikool 2018, 3-18.
Дуличенко, A. Д.; Номачи, М. (eds.) (2018). Славянская микрофилология. Sapporo: Hokkaido University – Tartu: Tartu Ülikool.
Живов, В. В. (2017). История языка русской письменности. Том ІІ. Москва: Университет Дмитрия Пожарского.
Зализняк, A. A. (2004). Древненовгородский диалект. Москва: Языки славянской культуры.
Кисилиер, М. Л. (2017). Лексические особенности цаконского диалекта новогреческого языка: предварительные наблюдения и перспективы исследования. In: Вопросы языкознания 1, 105-136.
Конституция Республики Дагестан от 10 июля 2003 года (с изменениями на 26 июня 2021 года). In: Электронный фонд правовых и нормативно-технических документов; https://docs.cntd.ru/document/802018919 [21 Dec 2021].
Шигаревская, Н. A. (1974). История французского языка (на французском языке). Ленинград: Провсвещение. UNESCO: UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger; http://www.unesco.org/languages-atlas/index.php [21 Dec 2021].
SIL International: ISO 639-3; https://iso639-3.sil.org/ [21 Dec 2021].
SIL International: Ethnologue. Languages of the World; https://www.ethnologue.com/ [21 Dec 2021]
Institute of Slavonic Studies of the Czech Academy of Sciences Czechy
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
PRAWA AUTORSKIE
Rocznik „Zeszyty Łużyckie” jest wydawany na licencji niewyłącznej: Creative Commons - Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC-BY)
(https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). Przesłanie artykułu oznacza zgodę na jego udostępnienie na tej licencji. Licencja zostaje udzielona Wydawnictwom Uniwersytetu Warszawskiego na 5 lat (po upływie tego terminu przekształca się w zgodę udzieloną na czas nieoznaczony) na następujące pola eksploatacji:
• utrwalanie i zwielokrotnianie w dowolnej liczbie egzemplarzy (w tym w tłumaczeniu na inne języki) w znanych w dniu zawarcia niniejszego porozumienia technikach: drukiem w dowolnej formie, techniką cyfrową, techniką reprograficzną, za pomocą zapisu magnetycznego, zapisu na kliszy fotograficznej, oraz wprowadzania egzemplarzy do obrotu;
• wprowadzanie do sieci komputerowej Wydawcy;
• publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, a w szczególności rozpowszechnianie w sieciach informatycznych, w tym komputerowych (Internet, sieci lokalne), telefonicznych oraz innych znanych w chwili zawarcia niniejszej umowy;
• najem, użyczanie;
• nadawanie za pomocą wizji i/lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stacje naziemne bądź satelitarne;
• kopiowanie i powielanie w technologiach fotomechanicznych lub innych znanych w dniu zawarcia porozumienia;
• publiczne odtwarzanie;
• wykorzystywanie do celów reklamowych i promocyjnych, w tym w sieciach informatycznych.
