HISTORIA

„Zeszyty Łużyckie”  –  zarys historii

Założycielką i wieloletnią redaktorką naczelną „Zeszytów Łużyckich” była prof. dr hab. Ewa Siatkowska.   Pierwszy numer ukazał się w roku 1990 nakładem Instytutu Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Warszawskiego (współwydawcą „Zeszytów”  do roku 1995 było  Koło Zainteresowań Kulturą Łużyczan przy Polskim Towarzystwie Ludoznawczym);  od roku 2003 wydawcą jest Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej UW. „Zeszyty” w momencie powstania stanowiły jedyny w Polsce periodyk sorabistyczny. Od pierwszego numeru na okładce widniała – jako motyw typowo łużycki  – reprodukcja  akwareli Měrćina Nowaka-Njechorńskiego Walka ze smokiem  (Bój z paliwaku;  1939).     

Początkowo „Zeszyty” zawierały teksty referatów wygłaszanych na zebraniach Koła Zainteresowań Kulturą Łużyczan. Były wśród nich zarówno artykuły pracowników naukowych, jak też studentów. Od pierwszych numerów utrzymuje się do dziś tradycja tomów tematycznych.         

Począwszy od roku 1998  „Zeszyty” z czasopisma popularnonaukowego  stawały się w coraz większym stopniu periodykiem naukowym. Odtąd większość  autorów stanowią  uczeni – językoznawcy, literaturo- i kulturoznawcy oraz historycy;  coraz liczniej są też reprezentowani  badacze z zagranicy.  Od roku 1999 wszystkie tomy oraz poszczególne artykuły są recenzowane.   

W latach 1993-2000 w ciągu roku ukazywały się  trzy numery „Zeszytów”. Od roku 2001  „Zeszyty Łużyckie” stały się  rocznikiem o zwiększonej objętości, otworzyły się też na tematykę mniejszości słowiańskich innych niż łużycka. Od roku 2007 zaczęły ukazywać się tomy dedykowane czołowym polskim oraz łużyckim sorabistom i sorabistkom, łużyckim pisarzom i artystom, a także numery monograficzne poświęcone ważnym wydarzeniom – niektórym zjazdom i konferencjom slawistycznym. Od roku 2014 wprowadzono  – obok polskich – angielskie  tytuły działów oraz tłumaczenia słów kluczowych na język  angielski (od roku 1992 ukazywały się abstrakty niemieckojęzyczne, od 2009 – w języku niemieckim oraz angielskim, a od roku 2013 obowiązują tłumaczenia streszczeń artykułów wyłącznie w języku angielskim).   

Przełomowy  w historii „Zeszytów” był  rok 2020, kiedy doszło do istotnej zmiany profilu czasopisma. Rozszerzenie zakresu tematycznego i horyzontów naukowych  znalazło wyraz w  podtytule: „czasopismo o mniejszościach”  (nie tylko słowiańskich). „Zeszyty” są więc obecnie poświęcone szeroko pojętej problematyce  minorytarnej, obejmującej mniejszości językowe, etniczne, społeczne i in. Zagadnienia stricte łużycoznawcze  mają swoje miejsce w stałym dziale Sorabiana. Zmianę profilu sygnalizuje również nowa okładka ze zmienionym graficznie tytułem i z bardziej wyeksponowanym numerem tomu  (reprodukcja akwareli Nowaka-Njechorńskiego Walka ze smokiem znalazła się na stronie przedtytułowej).   

W ciągu trzydziestolecia istnienia „Zeszytów” zmianom ulegał skład redakcji. Redaktorkami/redaktorami naczelnymi byli: Ewa Siatkowska (1990-2003), Elżbieta Wrocławska (2004-2013), Jerzy Molas (2014-2018) i  Zdzisław Kłos (2019). Funkcję redaktorki naczelnej objęła w roku 2020  Iliana Genew-Puhalewa.

Czasopismo w nowej formule ukazywało się do roku 2021 jako półrocznik w wersji  papierowej  – ostatni w tym kształcie był numer 55. Od tomu 56 (2021) wydawane jest wyłącznie w wersji elektronicznej na platformie internetowej czasopism Wydziału Polonistyki  UW.