Społeczne granice klerkizmu i optyki estetycznej? Na przykładzie artykułów Karola Irzykowskiego w „Kurierze Porannym” i ich nieznanej recepcji w prasie polsko-żydowskiej
On the Example of Articles by Karol Irzykowski in "Kurier Poranny" and Their Unknown Reception in the Polish-Jewish Press
Abstrakt
Artykuł dotyczy jednego z wątków recepcji twórczości Karola Irzykowskiego lat trzydziestych XX w. – oskarżenia o antysemityzm przez publicystów prasy polsko-żydowskiej. Na podstawie analizy elementów formy literackiej i języka przywołanych artykułów autorka pokazuje estetyczną strategię klerka – Irzykowskiego i jej granice w odniesieniu do zjawisk społecznych i politycznych.
Słowa kluczowe
Karol Irzykowski; klerkizm; antysemityzm; estetyzacja polityki
Bibliografia
Dąbrowski, Borys T., Fiłosofija stieny, „Wiestnik Sławianskich Kultur” 2011, nr 2, s. 88–103.
Imber, Samuel Jakub, Smalone duby autora „Pałuby”, czyli Gdy się człowiek robi starszy..., „Oko w Oko” 1937, nr 8, s. 1–16.
Irzykowski, Karol, Dziennik, oprac. B. Górska, t.1: 1891–1897, Kraków 1998; t. 2: 1916–1944, Kraków 2001.
Irzykowski, Karol, Instytucje i instrumenty klerkowskie, w: idem, Pisma rozproszone, t. 4: 1936–1939. Ze spuścizny rękopiśmiennej, oprac. J. Bahr, Kraków 1999.
Irzykowski, Karol, Listy 1897–1944, zebr. i oprac. B. Winklowa, Kraków 1998.
Irzykowski, Karol, Misterograf, w: idem, Słoń wśród porcelany. Lżejszy kaliber, oprac. Z. Górzyna, Kraków 1976.
Irzykowski, Karol, O perfidii. Monografia psychologiczno-społeczna, w: idem, Alchemia ciała i inne szkice oraz aforyzmy, wyb. W. Głowala, Wrocław 1996.
Irzykowski, Karol, Szajlok – uniewinniony!?, „Pion” 1934, nr 16, s. 5.
Irzykowski, Karol, Udział Żydów w literaturze polskiej, „Kurier Poranny” 1937, nr 224, s. 8.
Irzykowski, Karol, Żyd jest to Polak z rezerwą, „Kurier Poranny” 1937, nr 222, s. 8.
Lewicki, Bolesław W., Prawodawca bez posłuchu, „Pion” 1938, nr 24/25, s. 14.
Lichański, Stefan, Budowniczy błękitnych mostów, w: Klerk heroiczny. Wspomnienia o Karolu Irzykowskim, oprac. B. Winklowa, Kraków 1976.
Niciński, Konrad, Irzykowski a faszyzm, w: Karol Irzykowski – człowiek sporu, postać sporna, red. M. Chmurski et al., Warszawa 2020.
Panek, Sylwia, Mosty Karola Irzykowskiego, Poznań 2019.
Peiper, Tadeusz, Niedyskrecje, „Pion” 1938, nr 24/25, s. 13.
Piekarski, Ireneusz, Stanisław Salzman – gawęda tragiczna. Lwowski esej środowiskowy, „Teksty Drugie” 2007, nr 5, s. 214–225.
Pomer, Stefan, Intelektualiści polscy o prześladowaniu Żydów w Niemczech. Głos Karola Irzykowskiego, „Nasz Przegląd” 1933, nr 118, s. 5.
Pomer, Stefan, Jak żyją polscy Nieśmiertelni? Wizyta u Karola Irzykowskiego, „Lektura” 1934, nr 4, s. 9.
Pomer, Stefan, „Naiwny pseudoantysemita”, w: idem, Złota Lipa, red. M. Antosik-Piela, E. Prokop-Janiec, Kraków 2019.
Antosik-Piela, Maria, Ten przedziwny poeta. Próba rekonstrukcji biografii Stefana Pomera, w: S. Pomer, Złota Lipa, red. M. Antosik-Piela, E. Prokop-Janiec, Kraków 2019.
Sadkowska, Katarzyna, Impertynencja ateistyczna. Galicyjska droga Irzykowskiego do literatury, w: eadem, Lwowska krytyka literacka 1894–1914. Tendencje i problemy, Warszawa 2015.
Salzman, Stanisław, Irzykowski wciąż aktualny, „Sygnały” 1936, nr 14, s. 8.
Słonimski, Antoni, Kronika tygodniowa, „Wiadomości Literackie” 1937, nr 36 , s. 5.
Stawar, Andrzej, O Karolu Irzykowskim, w: K. Irzykowski, Cięższy i lżejszy kaliber. Krytyki i eseje, wyb., wstęp i przyp. A. Stawar, Warszawa 1957.
Sulikowski, Stefan [Salzman, Stanisław], Tupet ignoranta (z powodu artykułu Karola Irzykowskiego pt. Prekursor tzw. estetyki proletariackiej z „Wiadomości Literackich” 1 marca 1931 nr 9), „Tryby” [Lwów] 1931, nr 1, s. 2–10.
Śpiewak, Jan, Przyjaźnie i animozje, Warszawa 1965.
Terlecki, Tymon, Niełatwy żywot, „Pion” 1938, nr 24/25, s. 2.
Winklowa, Barbara, Karol Irzykowski. Życie i twórczość, t. 2–3, Kraków 1992–1994.
Żet [Pomer, Stefan], „Jedyny” artykuł antysemicki Irzykowskiego na łamach „Kuriera Porannego”, adresowany do polsko-żydowskiego poety, „5-ta Rano” 1937, nr 228, s. 9.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0003-4151-4916
dr hab., pracuje na Wydziale „Artes Liberales” UW. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół historii literatury (m.in. literackie kontakty polsko-niemieckie i polsko-austriackie), krytyki literackiej, edytorstwa, kultury Lwowa. Stypendystka m.in. IWM wWiedniu i KAAD w Hamburgu. Autorka książek: Irzykowski i inni. Twórczość Fryderyka Hebbla w Polsce 1890–1939 (2007); Lwowska krytyka literacka 1890–1914. Tendencje i problemy (2015); Programy i dyskusje lwowskiej krytyki literackiej 1896–1914. Antologia (2015); Galicja w krainie czarów. Antologia poezji polskiej międzywojennego Lwowa (2022).
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
