ZASADY ETYCZNE

Postanowienia ogólne

• Etyka działań czasopisma „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” jest zgodna z wytycznymi COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors i obowiązuje w równym stopniu Redakcję, Radę Naukową, Autorów, Recenzentów i Wydawcę.
• Wszystkie artykuły zgłoszone do publikacji w czasopiśmie „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są sprawdzane pod kątem zgodności z zasadami etyki wydawniczej, rzetelności i wartości naukowej (zob. Proces recenzji).

Przeciwdziałanie praktykom nieetycznym

Redakcja i Wydawca pisma dokładają wszelkich starań, aby w procesie recenzji i redakcji przeciwdziałać zachowaniom nieetycznym (np. plagiatowi, autoplagiatowi, fałszowaniu danych, konfliktowi interesów, ghost-writing, guest authorship i courtesy authorship). W tym celu wszystkie artykuły publikowane w czasopiśmie zostają poddane kilkuetapowemu procesowi recenzji (patrz: Proces recenzji) oraz są przeanalizowane przez program antyplagiatowy: Crossref Similarity Check (powered by iThenticate). Stosowany przez Redakcję Open Journal System również dostarcza rozwiązań, które wspierają bezpieczny i w pełni profesjonalny proces publikacji, m.in. dyskusję między autorami, redaktorami i recenzentami z zachowaniem pełnej anonimowości, śledzenie kolejnych etapów procesu redakcyjnego, wprowadzanie poprawek do artykułów (także po ich publikacji).

Reakcja na praktyki nieetyczne

W przypadku stwierdzenia zachowania nieetycznego Redakcja niezwłocznie zwraca się do Autora z prośbą o wyjaśnienia, a następnie podejmuje działania mające na celu zabezpieczenie praw autorskich osób pokrzywdzonych i ochronę czasopisma przed skutkami nadużycia zgodnie ze standardami COPE. Może to oznaczać: zaprzestanie dalszego recenzowania artykułu, odmowę publikacji artykułu, zerwanie współpracy z Autorem, wprowadzenie zmian w elektronicznej wersji artykułu lub zamieszczenie sprostowania w wersji papierowej numeru, wycofanie opublikowanego artykułu, a nawet – zawiadomienie władz jednostki, przy której afiliowany jest autor, lub wszczęcie postępowania prawnego. Wszelkie działania zostaną przeprowadzone w porozumieniu z Autorem i Wydawcą, a w przypadku spraw trudnych Redakcja zadba o odpowiednią mediację lub wsparcie prawne.

SZCZEGÓŁOWE ZASADY ETYCZNE

Obowiązki Wydawcy:

• podpisuje umowę określającą jego relacje z właścicielem czasopisma (tj. z Wydziałem Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego), która jest zgodna ze wszystkimi zasadami etycznymi wskazanymi wyżej;
• dokłada wszelkich starań, aby wspierać i promować czasopismo (zwłaszcza przy użyciu baz cytowań i możliwości bibliotek cyfrowych);
• zapewnia, że ​​osoby zaangażowane w proces wydawania i edycji numerów pisma nie ujawnią żadnych informacji poufnych;
• zobowiązuje się do każdorazowego zgłaszania Redakcji etycznie podejrzanych działań członków zespołu;
• dostarcza oprogramowania, które wspiera zachowanie jakości merytorycznej i zasad etycznych pisma, m.in. Open Journal System, program antyplagiatowy: Crossref Similarity Check (powered by iThenticate);
• archiwizuje artykuły i indeksuje je w zewnętrznych bazach danych;
• wprowadza zamiany w artykułach, usuwa artykuły lub drukuje sprostowania do artykułów, w których wykryto treści niezgodne z kryteriami merytorycznymi lub zasadami etycznymi pisma (zwłaszcza jeśli doszło do ukrycia autorstwa lub kradzieży danych);
• przyjmuje skargi i odwołania od decyzji Redakcji i rozstrzyga sprawy sporne lub trudne;
• oferuje pomoc lub wsparcie prawne w sytuacji, gdy w procesie redakcyjnym zostaną stwierdzone działania nieetyczne.

Obowiązki Redakcji:

• dokłada wszelkich starań, by stale doskonalić proces wydawania czasopisma, wykorzystując w tym celu opinie Autorów, czytelników i recenzentów, a także dostosowując rocznik do standardów obowiązujących na rynku naukowym, wiedzy prawników oraz specjalistów od etyki wydawniczej;
• wybiera najlepszych Autorów i najlepsze artykuły, a także pozyskuje najlepszych badaczy do publikowania w piśmie;
• ocenia otrzymane artykuły wyłącznie na podstawie prezentowanych w nich treści. Żadne względy pozamerytoryczne nie mają wpływu na jej decyzję;
• zapewnia, że ​​wszystkie przesłane i rozpatrywane do publikacji materiały są opiniowane przez co najmniej dwóch recenzentów zewnętrznych (ekspertów w danej dyscyplinie bądź znawców zagadnienia);
• jest odpowiedzialna za podjęcie decyzji, które z tekstów przedłożonych do czasopisma zostaną opublikowane (na podstawie ich znaczenia dla rozwoju badań i atrakcyjności dla czytelników, uwag recenzentów i wymogów prawnych);
• na decyzję Redakcji nie mają wpływu żadne zewnętrzne, pozaakademickie czynniki czy instytucje;
• dba, aby osoby zaangażowane w proces redagowania i recenzowania (włącznie z Redakcją) zostały odpowiednio przeszkolone i przestrzegały najnowszych wytycznych dotyczących recenzowania i zarządzania czasopismami;
• zapewnia, że ​​podczas recenzji, redakcji i edycji wszelkie informacje dotyczące przesłanego artykułu i jego Autorów nie zostaną ujawnione;
• nie wykorzystuje nieopublikowanych treści z przesłanego manuskryptu do własnych celów badawczych bez wyraźnej pisemnej zgody Autora i chroni Autorów przed kradzieżą wyników ich dociekań;
• jest otwarta na skargi lub zażalenia od decyzji podejmowanych w procesie redakcyjnym;
• w przypadku przeoczenia zachowania o charakterze nieetycznym Redakcja w porozumieniu z Wydawcą niezwłocznie podejmie wszelkie działania, które mają na celu zabezpieczenie praw autorskich lub wycofanie artykułu do czasu wyjaśnienia sprawy, a następnie umożliwi wprowadzanie zmian, sprostowań i przeprosin także po opublikowaniu tekstu.

Obowiązki Rady Naukowej:

• wspiera i promuje czasopismo, a także ma realny wpływ na jego profil i cele;
• po publikacji numeru dzieli się opiniami na temat prowadzenia czasopisma, jego poziomu naukowego i etycznego oraz wskazuje przyszłe wyzwania stojące przed rocznikiem;
• proponuje na członków Redakcji odpowiednio wykwalifikowane osoby, które mogą aktywnie przyczyniać się do rozwoju i dobrego zarządzania czasopismem;
• formułuje precyzyjne dyrektywy, dotyczące sprawowanych funkcji i obowiązków członków Redakcji;
• współtworzy i zatwierdza Zasady etyczne pisma.

Obowiązki Autorów:

• poświadczają, że przesłany tekst jest całkowicie oryginalną pracą, a także informują w przypisach o wszystkich osobach, które przyczyniły się do powstania artykułu, jednakże tylko o tych, które naprawdę uczestniczyły w jego tworzeniu (przeciwdziałanie zjawiskom ghostwriting i  guest autorship);
• akceptują wszystkie warunki wymagane do złożenia artykułu (wymienione w Wytycznych dla autorów);
• ujawniają wszelkie konflikty interesów, które mogą być interpretowane jako mające wpływ na osiągnięte w badaniach wyniki;
• wskazują wszystkie źródła finansowania publikacji, wkład instytucji naukowych i badawczych, stowarzyszeń i wszelkich innych podmiotów (financial disclosure);
• anonimizują swoje dzieło, by umożliwić proces „podwójnie ślepej” (double-blind) recenzji;
• odpowiadają na uwagi recenzentów, wprowadzają poprawki i ponownie przesyłają tekst do czasopisma w podanym terminie;
• zobowiązują się, by informować Redakcję czasopisma, jeśli wykryją błędy lub nieścisłości w swoich pracach, i współpracują w celu naprawienia usterki (w formie erraty lub, ostatecznie, przez wycofanie pracy);
• użyczają licencji niewyłącznej do opublikowania swojego artykułu na odpowiednich warunkach (zob. Wytyczne dla autorów).

Obowiązki Recenzentów:

• dokonują obiektywnej oceny artykułu, podczas której stosują wyłącznie kryteria akademickie. Każda ich decyzja powinna być stwierdzona i wytłumaczona klarownie i precyzyjnie;
• odrzucają propozycję oceny tekstu, jeśli czują się nieprzygotowani do jego oceny lub stwierdzą jakikolwiek konflikt interesów (w powiązaniu z Autorami lub reprezentowanymi przez nich instytucjami);
• pomagają Redakcji w podejmowaniu decyzji o przyjęciu tekstów do druku;
• wspierają Autorów w doskonaleniu ich prac. W tym celu formułują jasne uwagi i spostrzeżenia oraz proponują uwzględnienie prac, które nie były cytowane przez Autorów bądź nie zostały dostatecznie wykorzystane;
• powiadamiają Redakcję o wszelkich zaobserwowanych nieetycznych lub niepoprawnych zachowaniach/tezach/stwierdzeniach zawartych w artykule (także w retorycznej warstwie dowodzenia);
• traktują nadesłany tekst jako dokument poufny;
• podobnie jak cała Redakcja zobowiązują się do niewykorzystania niepublikowanych materiałów z przesłanego dzieła do własnych celów badawczych bez wyraźnej pisemnej zgody Autorów. Chronią też Autorów przed kradzieżą efektów ich pracy naukowej;
• anonimizują swoje notatki i komentarze, by umożliwić proces „podwójnie ślepej” recenzji.

I. Zasady ogólne

1. Redakcja czasopisma i Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego uznają, że sztuczna inteligencja (AI) może stanowić wsparcie w procesach twórczych i redakcyjnych, jednak odpowiedzialność za ostateczny kształt treści ponoszą ludzie.
2. Narzędzia AI powinny być wykorzystywane wyłącznie w celu poprawienia języka, czytelności tekstu oraz do analizy danych, ale nie mogą zastępować procesu twórczego ani być traktowane jako autorzy.
3. Wszelkie zastosowanie technologii AI w procesie tworzenia, redagowania lub recenzowania pracy musi być wprost zadeklarowane, tak aby zapewnić transparentność i zgodność z polityką etyczną WUW oraz zasadami etycznymi czasopisma.

II. Zasady dla autorów

1. Autorzy są zobowiązani ujawnić korzystanie z narzędzi AI w procesie tworzenia swojej pracy. Oświadczenie o takim wykorzystaniu musi być umieszczone przed bibliografią. Oświadczenie powinno zawierać nazwę użytego narzędzia AI oraz opis celu, zakresu i sposobu jego wykorzystania podczas tworzenia danej pracy.
2. Technologia AI może być wykorzystywana do wykonywania korekt językowych i poprawienia czytelności tekstu, jednak nie może zastępować kluczowych procesów twórczych, takich jak formułowanie wniosków naukowych, opracowywanie spostrzeżeń czy generowanie wyników badawczych.
3. Autorzy są w całości odpowiedzialni za precyzję zamieszczanych danych, integralność i oryginalność treści swojej pracy. Technologia AI nie może być traktowana jako autor, współautor ani cytowana jako źródło.
4. Wszelkie obrazy, ryciny lub grafiki wygenerowane przy użyciu AI muszą być zgłoszone wydawcy i podlegają ocenie zgodnie z zasadami etycznymi WUW. W przypadkach, gdy AI została użyta do przetwarzania danych graficznych, musi to być jasno opisane w metodologii badania.

III. Zasady dla recenzentów

1. Recenzenci nie mogą korzystać z narzędzi AI w celu analizowania manuskryptu ani tworzenia treści recenzji, gdyż może to prowadzić do naruszenia poufności oraz błędnych lub stronniczych ocen.
2. Każdy manuskrypt traktowany jest jako dokument poufny. Przekazywanie go do narzędzi AI, nawet w celu poprawienia języka, jest zabronione.
3. Recenzenci są odpowiedzialni za dokładność i rzetelność swojej recenzji. Krytyczne myślenie oraz oryginalna ocena pracy naukowej to zadania, które mogą być realizowane wyłącznie przez ludzi.

IV. Zasady dla redaktorów

1. Redakcja czasopisma nie wykorzystuje narzędzi AI do merytorycznej oceny nadesłanych prac, ponieważ ocena ta wymaga krytycznego myślenia i wnikliwej analizy, która wykracza poza możliwości sztucznej inteligencji.
2. Wszelkie manuskrypty oraz korespondencja dotycząca publikacji są traktowane jako poufne. Przekazywanie za zgodą autora manuskryptu do narzędzi AI w celu poprawienia języka jest dopuszczalne, ponieważ w tym procesie nie są generowane nowe treści.
3. Redaktorzy są odpowiedzialni za ostateczny kształt procesu redakcyjnego i dbają o to, by żadna część pracy nie była przetwarzana przez AI bez odpowiedniej zgody autorów i bez ujawnienia tego faktu.

Transparentność w zakresie wykorzystania AI, ochrona poufności oraz odpowiedzialność za treść prac to kluczowe zasady, które muszą być przestrzegane na każdym etapie procesu wydawniczego.