Krzyż jako symbol władzy kosmicznej w bizantyńsko-słowiańskiej tradycji literackiej
Abstrakt
The image of a cross appearing in the sky has been present in Christian literature not only in the body of texts related to several saints, but it has also become one of the most favourite motives of Christian apocryphal literature, especially in its apocalyptic and eschatological section. Revelation of Pseudo-Methodius Patarensis, which is very popular in Medieval literature, is an example of using the motive of a cross as a symbol of cosmic power to illustrate the scenario of the apocalypse and the second advent awaited by Christians. In the apocryphal text, the image of the cosmic cross serves, inter alia, the purpose of graphic and suggestive presentation of the fundamental axiom of that period concerning the existence and co-dependence of two intermingling parallel worlds, namely the earthly (material, mundane) and the heavenly one (divine, eternal). The text constitutes an example of building apocryphal narrative on the basis of a precise semantic code of the Christian vision of times (the past and also the future) testifying to its multi-faceted mythological, biblical, historical and literary implications.
Słowa kluczowe
hagiografia; apokryfy eschatologiczne; literatura cerkiewnosłowiańska; rękopisy cyrylickie; semiotyka
Bibliografia
Awierincew, Sergiusz. „Symbolika wczesnego średniowiecza”, trans. Andrzej Szymański. Literatura na świecie 12 (1980): 32-53.
Bralewski, Sławomir. „Porfirowa kolumna w Konstantynopolu i jej wczesnobizantyńska legenda”, Vox Patrum, no. 30 (2010), v. 55: 95-110.
Costantino I. Una enciclopedia sulla figura, il mito, la critica e la funzione dell'imperatore del cosiddetto editto di Milano, 313-2013, ed. Alberto Melloni. Rome: Enciclopedia Italiana, 2013.
Kroczak, Jerzy, ed. Proroctwo Pseudo-Metodiusza z Wykładem Wolfganga Aytingera przełożył Michał Hey Stawicki. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT. Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2013.
Minczew, Georgi, et Małgorzata Skowrone, ed. Apokryfy i legendy starotestamentowe Słowian Południowych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.
Stradomski, Jan. Rękopisy i teksty. Studia nad cerkiewnosłowiańską kulturą literacką Wielkiego Księstwa Litewskiego i Korony Polskiej do końca XVI w. Krakowsko-Wileńskie Studia Slawistyczne 10. Kraków: Wydawnictwo „Scriptum”, 2014.
Tronina, Antoni, et Marek Starowieyski, ed. Apokryfy syryjskie. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2011.
Werke des Patriarchen von Bulgarien Euthymius (1375–1393). Nach den besten Handschriften herausgegeben von Emil Kałužniacki, Wien: In Commission bei Carl Gerold’s Sohn, 1901. Nowa edycja: Kałužniacki Emil. Werke des Patriarchen von Bulgarien Euthymius (1375–1393), mit einem Nachwort von Dimităr Kenanov. Велико Търново: Исдателство ПИК. Университетско издателство „Св. св. Кирил и Методий”, 2010.
Дмитриев, Лeв Александрович, et Дмитрий Сергеевич Лихачев, ed. Памятники литературы Древней Руси. XII век, Памятники литературы Древней Руси. XII ве. Москва: Издательство „Художественная литература”, 1980.
Истрин, Василий Михайлович. Откровение Мефодия Патарского и апокрифические видения Даниила в византийской и славяно-русской литературах. Исследование и тексты. Москва: Университетская типография, 1897.
Петков, Георги, et Спасова, Мария, ed. Търновската редакция на Стишния пролог. Текстове. Лексикален индекс, т. IX, месец май. Пловдив: Университетско издателство „Паисий Хилендарски”, 2013.
Плюханова, Мария. Сюжеты и символы Московского царства, Санкт-Петербург: „Акропол”, 1995.
Творогов, Олег Викторович et Светлана Александровна Давыдова, ed. Летописец еллинский и римский, т. 1. Санкт-Петербург: Издательство „Дмитрий Буланин”, 1999.
Туптало, Даниил (Димитрий Ростовский). Книга житий святых, кн. 1 (сентябрь-ноябрь). Киев: Киево-Печерская Лавра, 1689; кн. 2 (декабрь-февраль). Киев: Киево-Печерская Лавра, 1695.
Uniwersytet Jagielloński Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
