Dževada Karahasana pisanie ogrodów
Abstrakt
Przedmiotem analizy w tym artykule jest zbiór esejów Knjiga vrtova (Księga ogrodów) pióra jednego z najważniejszych współczesnych pisarzy Bośni i Hercegowiny, Dževada Karahasana. Tom jest autorską konfiguracją różnych tematycznie tekstów, które łączy motyw i metafora ogrodu. Księgę można potraktować jako literacką kolekcję ogrodów, która dla autora staje się ramą opowieści o przesyconej duchowością islamu kulturze Bośni, widzianej zarówno w specyfice lokalnej, jak i perspektywie uniwersalnej. Także pod względem kompozycji Księga Karahasana nawiązuje do architektury ogrodu, co łatwo można skojarzyć z etymologią terminu antologia, oznaczającą zbiór/bukiet kwiatów. U bośniackiego pisarza kompozycyjno-narratologiczna funkcja ogrodu zyskuje określony, orientalny układ odniesienia − przede wszystkim w postaci Księgi tysiąca i jednej nocy, gdzie ogród staje się węzłowym elementem niemal każdej, składającej się na to dzieło historii. Namysł nad literackim konceptem Karahasana, zmaterializowanym w Księdze ogrodów, ma być próbą odpowiedzi na pytania o to, w jaki sposób doświadczenie oraz tradycja islamskiej kultury piśmienniczej i wizualnej (arabeska) modeluje autorski
Słowa kluczowe
Dževad Karahasan; ogród; arabeska; antologizowanie; islamska duchowość; Bośnia
Bibliografia
Antologia [hasło], oprac. T. Kostkiewiczowa, w: M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław−Warszawa− Kraków 1998, s. 34.
Bougarel, Ksavije (Bougarel, Xavier), Bosna. Anatomija rata, Beograd 2004.
Czyżewski, Krzysztof, Mutavelić, Ranka, Miletić Oručević, Tanja, Jackson, Brendan, Szumiński, Wiesław, Księga Mostu. Knjiga Mosta. Book Bridge, Sejny 2006.
Hadžizukić, Dijana, Istočnjački vrt u romanima Dževada Karahasana, w: Muslim East in Slavic Literatures and Cultures, red. G. Czerwiński, A. Konopacki, A. Buras-Marciniak, E. Maksimowicz, Białystok 2019, s. 65−76.
Jung, Carl Gustav, Mandala. Symbolika człowieka doskonałego, tłum. M. Starski, Poznań 1993.
Karahasan, Dževad, Doniesienia z krainy ciemności, tłum. M. Waligórski, Sejny 2007.
Karahasan, Dževad, Knjiga vrtova, Sarajevo 2004.
Karahasan, Dževad, Sarajewska sevdalinka, tłum. D. Ćirlić-Straszyńska i J. Pomorska, Sejny 1995.
Kodrić, Sanjin, Postmoderniziranje Orijenta na razmeđu žudnje i ironije, „Novi izraz, časopis za književnu i umjetnicˇku kritiku” 2003, nr 19, s. 135−139.
Kornhauser, Julian, Literatura bośniacko-hercegowińska, „Literatura na Świecie” 2003, nr 5−6, s. 275−283.
Machut-Mendecka, Ewa, Archetypy islamu, Warszawa 2006.
Majda, Tadeusz, Idea piękna w sztuce islamu, „Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2002, nr 46, s. 20−22.
Nasr, Seyyed Hossein, Idee i wartości islamu, Warszawa 1988.
Nasr, Seyyed Hossein, Islamic art and spirituality, Albany 1987.
Salwa, Mateusz, Estetyka ogrodu. Między estetyką i ekologią, Kraków 2006.
Sendyka, Roma, Od kultury „ja” do kultury „siebie”. O zwrotnych formach w projektach tożsamościowych, Kraków 2015.
Żygulski, Zdzisław, Sztuka turecka, Warszawa 1988.
Žanić, Ivo, Prevarena povijest: guslarska estrada, kult hajduka i rat u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini 1990.−1995. godine, Zagreb 1998.
Žanić, Ivo, Ustne dziennikarstwo polityczne, tłum. D. Cirlić-Straszyńska, „Pamiętnik Słowiański” 1997−1998, t. 47/48, s. 133−160.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0002-8900-0458
kulturoznawczyni, slawistka, polonistka. Autorka książek: Teatr u źródeł. Teatr i dramat południowosłowiański wobec tradycji widowiskowych regionu (2006) i Obraz władzy we władzy obrazu. Artystyczne konceptualizacje wizerunku Josipa Broza Tity (2015) oraz licznych artykułów naukowych z zakresu jugoslawistyki, serbistyki, macedonistyki, bosnistyki i montenegrystyki. Zajmuje się południowosłowiańskimi widowiskami kulturowymi, kulturą wizualną oraz praktykami artystycznymi na Bałkanach, a także kulturą socjalistycznej Jugosławii oraz pamięcią o komunizmie w krajach postjugosłowiańskich.
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
