Ananas vs jabłko, czyli sława popularna wieszczów
Abstrakt
Artykuł prezentuje różne przejawy obecności „antagonizmu wieszczów” − Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego − w kulturze popularnej. Uwzględnione zostały wybrane przykłady z XIX, XX i XXI wieku, między innymi dawne pocztówki, pamiątki związane z jubileuszami obu twórców, współczesne gadżety, nazewnictwo produktów przemysłowych, obrazkowe memy internetowe i inne rodzaje twórczości dotyczącej romantycznych poetów pojawiające się w mediach społecznościowych. Autorka odwołuje się do sporów prowadzonych dawniej i obecnie w publikacjach prasowych i w Internecie. Pokazuje w ten sposób trwałość pojęcia „antagonizm wieszczów” jako stereotypu kształtującego wizerunki Mickiewicza i Słowackiego w masowym odbiorze.
Słowa kluczowe
antagonizm wieszczów; Adam Mickiewicz; Juliusz Słowacki; kultura popularna; romantyzm w kulturze popularnej
Bibliografia
A. Ch. [Antoni Chołoniewski], Juliusz Słowacki. Portret w rzeźbie Wacława Szymanowskiego, w: Słowacki 1809–1849. Album Sztuki polskiej i obcej, Warszawa 1909.
Adamczewska, Izabella, Pisarz w mediach masowych, czyli autentyzm jako literacki chwyt (auto)promocyjny, „Teksty Drugie” 2012, nr 6.
Album pisarzy polskich, zbiór i oprac. S. Demby, ilustr. H. Piątkowski, Warszawa [1898].
Balcerzan, Edward, Literackość. Modele, gradacje, eksperymenty, Toruń 2013.
Baranowski, Bolesław Adam, Uczczenie pamięci autora „Anhellego” (Przemówienie podczas uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej, poświęconej Juliuszowi Słowackiemu w sali „Domu Polskiego” w Czerniowcach dnia 28 listopada 1909), Czerniowce 1909 (odb. z „Gazety Polskiej”).
Bąk, Magdalena, Twórczy lęk Słowackiego. Antagonizm wieszczów po latach, Katowice 2013.
Bodusz, Marek, Juliusz Słowacki − poeta popularny, w: Juliusz Słowacki w kontekstach kulturowych dawnych i współczesnych, red. E. Dąbrowska, I. Jokiel, Opole 2012.
Chociszewski, Józef, Dzieje narodu polskiego. Dodatek historyczny lat ostatnich i Dodatek o Polakach w Ameryce, Chicago 1903.
Cywiński, Stanisław, O wspólny pomnik Mickiewicza i Słowackiego w Wilnie, Wilno 1934 (odb. z „Dziennika Wileńskiego”).
Czapska, Maria, O „łzy potęgi drugiej” (Wystawa mickiewiczowska w Bibliotece Narodowej), „Pion” 1935, nr 7.
Czarnik, Jacek, Wszystkie (czyżby?) znaczki świata z Adamem Mickiewiczem, https://www.
wbp.wroc.pl/wbp/index.php/pl/katalogi-przeglad/2494-znaczki (d.d. 25.06.2019).
Daszyk, Krzysztof Karol, „Nich wróci mogiła...”. Ideowo-polityczne spory o wawelski grób dla Juliusza Słowackiego, Kraków 2010.
Demianiuk, Marcin, O prym nad romantyzmem... (na marginesie egzaminu z HPL), „Silva Rerum. Pismo warsztatowe Instytutu Polonistyki Stosowanej UW” 2016, nr 6, http://silvarerum.ips.uw.edu.pl/2016/06/romantyzm-na-marginesie-egzaminu-z-hlp/ (d.d. 10.12.2018).
Dunin-Wąsowicz, Paweł, Co tu się stało z literaturą, „Lampa” 2004, nr 8.
G., Ks. Kardynał Puzyna i Juliusz Słowacki, [Kraków] 1909.
Hahn, Wiktor, Bibliografia o Juliuszu Słowackim za rok 1909, Lwów 1916.
Hoesick, Ferdynand, Odsłonięcie pomnika Słowackiego w Miłosławiu, „Kraj” 1899, nr 37.
Hoesick, Ferdynand, Spór o Słowackiego, „Kurier Warszawski” 1922, nr 104.
Irzykowski, Karol, Godność krytyki [1929], w: idem, Słoń wśród porcelany, Warszawa 1934.
Juza, Marta, Memy internetowe − tworzenie, rozpowszechnianie, znaczenie społeczne, „Studia Medioznawcze” 2013, nr 4.
Kamiński, Leszek, Romantyzm a ideologia. Główne ugrupowania polityczne Drugiej Rzeczypospolitej wobec tradycji romantycznej, Wrocław 1980.
Komza, Małgorzata, Mickiewicz ilustrowany, Wrocław 1987.
Konkurs stulecia, „Kurier Warszawski” 1900, nr 1.
Makowska, Urszula, „Romantyczna trójca” na dawnej pocztówce, w: Mity, legendy, historie, red. A. Kisielewska, A. Kisielewski, Białystok 2016.
Markiewicz, Henryk, Rodowód i losy mitu trzech wieszczów, w: idem, Świadomość literatury. Rozprawy i szkice, Warszawa 1985.
Me´yet, Ludwik, Wizerunki Mickiewicza, Lwów [1888].
Me´yet, Ludwik, Wizerunki A. Mickiewicza. Uzupełnienie, Lwów 1889.
Nesteruk, Małgorzata, O co Słowacki spierał się z Mickiewiczem?, „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 1999, nr 34.
Okoń, Waldemar, O krakowskim pomniku Adama Mickiewicza raz jeszcze, „Quart” 2006, nr 1.
Posągi i ludzie. Antologia tekstów o rzeźbie 1815–1889, oprac. A. Melbechowska-Luty, P. Szubert, t. 1, cz. 1–2, Warszawa 1993.
Rosiek, Stanisław, Zwłoki Mickiewicza. Próba nekrografii poety, Gdańsk 1997.
Rosiek, Stanisław, Mickiewicz (po śmierci). Studia nekrograficzne, Gdańsk 2013.
S., Muzeum Mickiewiczowskie w Paryżu, „Goniec Polski” 1903, nr 5.
Sokolnicki, Michał, Juliusz Słowacki wychowawcą narodowym, Kraków 1909.
Sroka, Jakub, Obrazkowe memy internetowe, Warszawa 2014.
Starnawski, Jerzy, O Stanisławie Tarnowskim jako historyku literatury polskiej słów kilka (Głos w dyskusji), w: Stanisław Tarnowski 1837–1917. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 14 listopada 1997 r., Kraków 1999.
Szargot, Barbara, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński w oczach Tadeusza Różewicza, w: Mickiewicz, Słowacki, Krasiński. Romantyczne uwarunkowania i współczesne konteksty, red. E. Owczarz, J. Smulski, Łowicz 2001.
Szubert, Piotr, Pomnik Adama Mickiewicza w Krakowie − idea i realizacja, w: Dzieła czy kicze, red. E. Grabska, T. S. Jaroszewski, Warszawa 1981.
Szubert, Piotr, Pomniki Adama Mickiewicza. Zarys problematyki, „Blok-Notes Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza” 1983, [nr] 8.
Tarnowski, Stanisław, Profesora Małeckiego „Juliusz Słowacki”. (Dokończenie), „Przegląd Polski” 1867, t. 2, z. 6.
Trzebiński, Marian, Pamiętnik malarza, oprac. M. Masłowski, Wrocław 1958.
Wasilewski, Zygmunt, Mickiewicz i Słowacki, Warszawa 1922.
Wiec w sprawie sprowadzenia zwłok Słowackiego, „Nowa Reforma” 1909, nr 155.
W. S.W. [Wilczyński,Włodzimierz Stanisław], Kilka słów od wydawcy do autora; Odezwa do Polek, w: Karola Libelta rozprawy o odwadze cywilnej, miłości ojczyzny, wychowaniu ludów. Na rzecz pomnika dla Adama Mickiewicza, Zygmunta Krasińskiego i Juliusza Słowackiego..., Kraków 1869.
Zieliński, Jan, SzatAnioł, Warszawa 2009.
Z listów otrzymanych przez Komitet Akademicki, zestawił S. Pigoń, w: Miscellanea z pogranicza XIX i XX wieku, Wrocław 1964 („Archiwum Literackie”, t. 8).
Żeleński Boy, Tadeusz, Brązownicy, Warszawa [1930].
Żeleński Boy, Tadeusz, Trochę anegdoty [„Kurier Poranny” 1927, nr 189], w: idem, O Mickiewiczu, Warszawa 1949.
Żeromska, Monika, Wspomnienia, Warszawa 1993.
Żuławski, Jerzy, „Trzeci”, „Młodość” 1899, nr 6.
Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-3732-5680
historyk sztuki. Pracuje w zespole autorsko-redakcyjnym Słownika artystów polskich i obcych w Polsce działających... w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk; od 1994 r. współpracuje jako autor haseł z Allgemeines Künstlerlexikon. Zajmuje się sztuką polską XIX i pierwszej połowy XX w., kierując uwagę zwłaszcza na jej relacje z literaturą. Publikuje artykuły o twórczości rysunkowej pisarzy i wizualnej interpretacji utworów literackich, głównie Juliusza Słowackiego, w tomach pokonferencyjnych i czasopismach („Konteksty”, „Teksty Drugie”, „Ikonotheka”, „Pamiętnik Sztuk Pięknych”. „Schulz/Forum”). Interesuje się także związkami sztuki z innymi dziedzinami (medycyna, folklor, teatr) oraz kulturą popularną jako obszarem recepcji wielkich dzieł (malarstwo, literatura, muzyka).
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
