Sprung rhythm w poezji Stanisława Barańczaka



Abstrakt

This article demonstrates the influence of G.M. Hopkins’s poetry, especially his idea of sprung rhythm, on the works of S. Barańczak. Barańczak translated Hopkins’s poems in the late 1970s. He is also the author of articles addressing Hopkins’s life and poetry. During the process of translation Barańczak had the opportunity to investigate not only Hopkins’s philosophical and religious poems, but also his concept of sprung rhythm. This specific rhythmical form was an interesting translation issue for Barańczak, which he analysed in his articles. The author of this paper shows that sprung rhythm which was encountered during the process of translation permeated Barańczak’s own poems. The rhythmical form in Hopkins’s poems is similar to the Polish tradition of accentual long-line verse, originating from Mickiewicz’s poetry. Barańczak used this pattern in translations and in his own poems, but he modified it to make it similar to Hopkins’s model of sprung rhythm. The author also proves that Barańczak was inspired by Hopkins’s prosodic effects, especially instrumentation of verse and paronomasia.

Słowa kluczowe

poezja; sprung rhythm; S. Barańczak; G.M. Hopkins; przekład

Attridge Derek. 1982. The Rhythms of English Poetry. London - New York: Longman.

Attridge Derek. 2006. Poetic Rhythm. An Introduction. Cambridge University Press.

Barańczak Stanisław. 1990. Tablica z Macondo. Osiemnaście prób wytłumaczenia, po co i dlaczego się pisze. Londyn: Aneks.

Barańczak Stanisław. 1992. Ocalone w tłumaczeniu. Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dołączeniem małej antologii przekładów. Poznań: Wydawnictwo a5.

Barańczak Stanisław. 1992. Wstęp. W 33 wiersze, Hopkins Gerard Manley. Kraków: Arka.

Barańczak Stanisław 1993. Zaufać nieufności. Osiem rozmów o sensie poezji 1990-1992. Kraków: Wydawnictwo m.

Barańczak Stanisław. 1996. Poezja i duch Uogólnienia. Kraków: Znak.

Barańczak Stanisław. 1997. Wybór wierszy i przekładów. Warszawa: PIW.

Biedrzycki Krzysztof. 1995. Świat poezji Stanisława Barańczaka. Kraków: Universitas.

Dembińska-Pawelec Joanna. 1999. Światy możliwe w poezji Stanisława Barańczaka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Dembińska-Pawelec Joanna. 2006. Villanella. Od Anonima do Barańczaka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Dembińska-Pawelec Joanna. 2010. "Poezja jest sztuką rytmu". O świadomości rytmu w poezji polskiej dwudziestego wieku (Miłosz − Rymkiewicz − Barańczak). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Dłuska Maria. 1978. Studia z historii i teorii wersyfikacji polskiej. Warszawa: PWN.

Dobrzyńska Teresa, Zdzisława Kopczyńska. 1979. Tonizm. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Hobsbaum Philip. 2007. Metre, Rhythm and Verse Form. London - New York: Routledge.

Hopkins Gerard Manley. 1972. Look up at the Skies! Poems and prose. London, Sydney, Toronto: The Bodley Head.

Hopkins Gerard Manley. 1981. Wybór poezji. Kraków: Znak.

Hopkins Gerard Manley. 1992. 33 wiersze. Kraków: Arka.

Kwiatkowski Jerzy. 1995. Magia poezji (O poetach polskich XX wieku). Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Okoński Michał, Adam Szostkiewicz. 1994. "Poeta w krawacie. Ze Stanisławem Barańczakiem rozmawiają Michał Okoński i Adam Szostkiewicz". Tygodnik Powszechny 51-52.

Pawelec Dariusz. 1992. Poezja Stanisława Barańczaka. Reguły i konteksty. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.

Pawelec Dariusz. 1994. Pokolenie 68. Wybrane zagadnienia języka artystycznego. W Cezury i przełomy. Studia o literaturze polskiej XX wieku, red. Krasuski Krzysztof, 124-139. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Sadowski Witold. 2004. Wiersz wolny jako tekst graficzny. Kraków: Universitas.

Szulc Packalén Małgorzata. 1987. Pokolenie 68. Studium o poezji polskiej lat siedemdziesiątych. Uppsala: Almqvist & Wiksell International.


Opublikowane : 2019-10-01


Dembińska-Pawelec, J. (2019). Sprung rhythm w poezji Stanisława Barańczaka. Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo, (3(6) cz.1), 77-90. Pobrano z https://www.journals.polon.uw.edu.pl/index.php/pfl/article/view/230

Joanna Dembińska-Pawelec 
Uniwersytet Śląski w Katowicach  Polska



Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0  (CC-BY)