„Drogi, które idą...” O rzekach Kraszewskiego (wstępne rozpoznanie)
Abstrakt
The rivers of Polesia and Volhynia (the Horyn, Styr, Sluch, Pina, Prypiat Rivers and other) are analysed in the present paper as waterways which bring along modernity and carry it further inland on the one hand, and on the other, as guards of patriarchal hierarchies, which according to Orgelbrand’s Encyclopedia, are equivalent to a civilization referred to as moral, affirming simplicity, religion, and selfless relations with others. In the descriptions of places which constitute Kraszewski’s autobiography (travelogues, memoirs, letters, journalistic and fiction works) one may observe a kind of internal tension of the perceiving subject, who continues to value antiquity, but notices with certain nostalgia the anachronism of the world “at the banks of great rivers” and recognises the need for civilizational transformation.
Słowa kluczowe
rzeki; Wołyń; Polesie; nostalgia; gotyckość; nowoczesność
Bibliografia
Bachelard, Gaston. „Woda i marzenie”, trans. Anna Tatarkiewicz. In idem, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975, 131-146.
Bachórz, Józef. „Miejsce Polski w cywilizacji europejskiej według Józefa Ignacego Kraszewskiego”, in Obrazy kultury polskiej w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, ed. Barbara Czwórnóg-Jadczak. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2004.
Bachórz, Józef. Poszukiwanie realizmu. Studium o polskich obrazkach prozą w okresie międzypowstaniowym 1831−1863. Gdańsk: Ossolineum, 1972.
Bieńczyk, Marek. Oczy Du¨rera. O melancholii romantycznej. Warszawa: Sic!, 2002.
Budrewicz, Tadeusz. O Kraszewskim. Studia. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2013.
Burkot, Stanisław. Polskie podróżopisarstwo romantyczne.Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988.
Cirlot, Juan Eduardo. Słownik symboli, trans. Ireneusz Kania. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2000.
Czermińska, Małgorzata. „Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki”. Teksty Drugie, no. 5 (2011): 83-199.
Danek, Wincenty. Józef Ignacy Kraszewski.Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1975.
Ihnatowicz, Ewa. „O «Chacie za wsią» Kraszewskiego”. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, XXI (1988): 35-51.
Ihnatowicz, Ewa. Proza Kraszewskiego. Codzienność.Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
Janion, Maria. Romantyzm i jego media. Kraków: Universitas, 2001.
Konończuk, Elżbieta. „«Czercza mogiła» − rzecz o archeologii pamięci”. In Obrazy kultury polskiej w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, ed. Barbara Czwórnóg-Jadczak. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2004.
Konończuk, Elżbieta. „O poetyckim zamieszkiwaniu świata według Kennetha White’a”. Białostockie Studia Literaturoznawcze. Rocznik Wydziału Filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku, no. 2 (2011): 41-55.
Kraszewski, Józef Ignacy. Czarna Perełka. Poznań: Grupa Wydawnicza „Słowo”, 1996.
Kraszewski, Józef Ignacy. Listy do rodziny 1820−1863, p. I. W kraju, ed. Wincenty Danek. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982.
Kraszewski, Józef Ignacy. Nad Spreą. Obrazki współczesne przez Bolesławitę. Chicago, 1883.
Kraszewski, Józef Ignacy. „Noce bezsenne.Wspomnienia i fantazje”. In idem, Pamiętniki, ed. Wincenty Danek. Wrocław: Ossolineum, 1972.
Kraszewski, Józef Ignacy. Powieści ludowe, vol. II: Chata za wsią, Jermoła, Historia kołka w płocie. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1955.
Kraszewski, Józef Ignacy. Wieczory wołyńskie. Lwów: Zakład im. Ossolińskich, 1859.
Kraszewski, Józef Ignacy. Wspomnienia Odessy, Jedyssanu i Budżaku. Wilno, 1854−1846, vol. 1. Kraszewski, Józef Ignacy. Wybór pism. Wydanie jubileuszowe, vol. IV: Jasełka. Wyciąg z pamiętnika Ktosia, p. I. Warszawa: Wydawnictwo Józefa Ungra, 1884.
Królikiewicz, Grażyna. Terytorium ruin. Ruina jako obraz i temat romantyczny. Kraków: Universitas, 1993.
Makowski, Stanisław. „Malownicza proza Kraszewskiego”. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, XXI (1988): 97-104.
Martuszewska, Anna. Poetyka polskiej powieści dojrzałego realizmu (1876−1895). Wrocław: Ossolineum, 1977.
Owczarz, Ewa. Nieosiągalna całość. Szkice o powieści polskiej XIX wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2009.
Pascal, Blaise. Myśli, trans. Tadeusz Żeleński (Boy), ed. Jacques Chevalier. Warszawa: Inco-Veritas, 2002.
Rudkowska, Magdalena. Kraszewski wobec Rosji. Próby komparatystyczne. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2009.
Rudkowska, Magdalena. „Tradycje gotyckie w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego”. In Wokół gotycyzmów. Wyobraźnia, groza, okrucieństwo, ed. Grzegorz Gazda, Agnieszka Izdebska, Jarosław Płuciennik. Kraków: Universitas, 2002.
Stasiuk, Andrzej. Wschód. Wołowiec: Czarne, 2014.
Swoboda,Tomasz. „Hrabia, polityka, egzystencja”, Literatura na Świecie, no. 11-12 (2014): 126-135.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
