Kompetencje słowotwórcze polskich dzieci dwujęzycznych mieszkających w Irlandii (na przykładzie derywatów modyfikacyjnych)
Abstrakt
Słowotwórstwo języków słowiańskich, a w szczególności języka polskiego, jest bardzo rozbudowane i produktywne, a przez to trudne do opanowania, zwłaszcza dla tych dzieci dwujęzycznych, w przypadku których drugi język nie należy do grupy języków słowiańskich. Głównym problemem, który chciałabym poruszyć w artykule, jest ocena poziomu kompetencji słowotwórczych w zakresie derywatów modyfikacyjnych (nazw deminutywnych i augmentatywych oraz nazw żeńskich) polskich dzieci w wieku 5–9 lat mieszkających w Irlandii, a więc władających dwoma językami: polskim i angielskim. Chciałabym też porównać ich umiejętności z umiejętnościami dzieci w takim samym przedziale wiekowym, mieszkających w Polsce. Materiał językowy, stanowiący podstawę analizy, został pozyskany podczas badań przeprowadzonych na grupie 30 dzieci dwujęzycznych. Wyniki badań pozwoliły ustalić różnice w rozwoju językowym dzieci jedno- i dwujęzycznych oraz wskazać czynniki, które warunkują nabywanie kompetencji słowotwórczych.
Słowa kluczowe
rozwój mowy; słowotwórstwo; derywaty deminutywne; derywaty augmentatywne; nazwy żeńskie; dwujęzyczność
Bibliografia
Baudouin-de Courtenay, J. (1974). Spostrzeżenia nad językiem dziecka (opracowanie M. Chmura-Klekotowa). Wrocław: Ossolineum.
Chmura-Klekotowa, M. (1971). Neologizmy słowotwórcze w mowie dzieci, Prace Filologiczne, XXI, 103–104.
Dąbrowska, E. (2006). Low-level schemas or general rules? The role of diminutives in the acquisition of Polish case inflections, Language Sciences, 28, 120–135. DOI: 10.1016/j.langsci.2005.02.005
Garrod, S. (2005). Psycholinguistic Research Methods. W: K. Brown (ed.), Encyclopedia of Language & Linguistics, 2nd Edition (251–257). Glasgow: Elsevier Science.
Haman, E. (2002). Derived words in the lexicon of Polish children: The role of word structure in derivational rule acquisition, Annual Review of Language Acquisition, 2, 59–84. DOI: 10.1075/arla.2.04ham
Haman, E. (2003). Early productivity in derivation. A case study of diminutives in the acquisition of Polish, Psychology Language and Communication, 7, 1, 37–57.
Haman, E. (2004). Teorie nabywania słowotwórstwa a różnice międzyjęzykowe, Psychologia Rozwojowa, 9, 5, 35–48.
Haman, E. (2013). Słowotwórstwo dziecięce w badaniach psycholingwistycznych. Piaseczno: Studio LEXEM.
Haman, E., Bokus, B. (2002), Butnik czy szewc? – dziecięce słowotwórstwo, Przegląd Eureka, 1(6), 4–5.
Jędryka, B. (2012). Język polski w polonijnej szkole. Warszawa: Elipsa.
Kleszczowa, K. (2000). Rola pożyczek w przekształcaniu polskiego systemu słowotwórczego. W: K. Kleszczowa, L. Selimski (red.), Słowotwórstwo a inne sposoby nominacji (203–208). Katowice: Wydawnictwo Naukowe i Artystyczne Gnome.
Kuros-Kowalska, K. (2020). Metody stymulowania rozwoju słownictwa w języku polskim u dzieci dwujęzycznych na emigracji. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Lica, A., Walencik-Topiłko, A., Lica, Z. (2018). Nazwy wykonawców czynności – teoria a umiejętności dzieci w wieku przedszkolnym, Prace Językoznawcze XX/4, 101–120.
Montrul, S. (2016). The acquisition of heritage languages. Cambridge: Cambridge University Press.
Muzyka-Furtak, E. (2011). Konstrukcje słowotwórcze w świadomości językowej dzieci niesłyszących. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Olpińska-Szkiełko, M. (2013). Wychowanie dwujęzyczne w przedszkolu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej Uniwersytet Warszawski.
Siudzińska, N. (2021). Kompetencje słowotwórcze polskich dzieci dwujęzycznych mieszkających w Irlandii (na przykładzie nazw osobowych żeńskich), Orbis Linguarum, 19/3, 83–88. DOI: 10.37708/ezs.swu.bg.v19i3.8
Szuman, S. (1968). O rozwoju języka i myślenia dziecka. Warszawa: PWN.
Żurek, A. (2018). Strategie komunikacyjne osób dwujęzycznych. Na przykładzie polszczyzny odziedziczonej w Niemczech. Kraków: Universitas.
Uniwersytet Warszawski, Polska
https://orcid.org/0000-0003-3741-6627
