Skąd taki lęk przed książkami dla dzieci? Wywrotowa moc wyobraźni (część 2)
Abstrakt
W drugiej części artykułu zbadano konkretne przykłady wywrotowych książek w amerykańskiej, radzieckiej i rosyjskiej literaturze dziecięcej, a także rewolucyjną rolę fantastyki i innowacyjnych form literackich w różnych okresach historii Stanów Zjednoczonych, Związku Radzieckiego i Rosji. Aby pokazać, w jaki sposób literatura dziecięca często była sprzeczna ze stanowiskami danych rządów i powszechnymi opiniami, w artykule wykorzystano przykłady amerykańskiej lewicowej twórczości dla młodych czytelników, radzieckiej prozy i poezji dziecięcej lat 20. XX wieku oraz współczesnych rosyjskich książek dla dzieci. Artykuł omawia różne próby rządowej cenzury i kontroli nad literaturą dziecięcą oraz zdolność pisarzy i wydawców do przeciwstawiania się presji ideologicznej i politycznej.
Słowa kluczowe
literatura amerykańska; cenzura; literatura dziecięca i młodzieżowa; fantastyka; literatura rosyjska; nieposłuszeństwo społeczne; literatura radziecka; subwersywność
Bibliografia
Anderson, K. (2013, January 4). Interview with Lois Lowry. Studio 360 (PRI). Retrieved from https://www.wnycstudios.org/podcasts/studio/episodes/260152-lois-lowry-romare-bearden.
Balina, M. (2009). “It is grand to be an orphan!”. In M. Balina & E. Dobrenko (Eds.), Petrified utopia: Happiness Soviet style (pp. 99–114). London & New York, NY: Anthem Press.
Bli͡um, A. V. (2003). Zapreshchennye knigi russkikh pisateleĭ i literaturovedov. 1917–1991. Indeks sovetskoĭ t͡senzury s kommentarii͡ami. St. Petersburg: SPb GUKI.
Bli͡ákhin, P. (1923). Krasnye d’i͡avoli͡ata (Okhota za goluboĭ lisit͡seĭ). Baku: Bakinskiĭ rabochiĭ.
Boland, M. (2008). ABC for Martin. In J. Mickenberg & P. Nel (Eds.), Tales for little rebels: A collection of radical children’s literature (J. Zipes, Foreword, pp. 19–21). New York, NY: New York University Press. (Original work published 1935).
Bould, M., & Vint, S. (2012). Political readings. In E. James & F. Mendlesohn (Eds.), The Cambridge companion to fantasy literature (pp. 102–112). Cambridge: Cambridge University Press.
Bowers, M. A. (2004). Magic(al) realism (The new critical idiom). New York, NY & London: Routledge.
Bukhina, O. (2016). Reports of its death are greatly exaggerated: The making of contemporary Russian children’s literature (K. Cargill, Trans.). Russian Studies in Literature, 52(2), 103–113. https://doi.org/10.1080/10611975.2016.1243368.
Bukhina, O., & Gimon, G. (2015). I͡azyk tvoĭ – drug moĭ. Moskva: Eksmo.
Bukhina, O., & Gimon, G. (2015). V obschem, pro obschenie. Moskva: Eksmo.
Carroll, L. (1865). Alice’s adventures in Wonderland. London: Macmillan.
Chúrkin, O. (Director). (1974). Kroshka Enot [The little coon] [Motion picture]. Soviet Union: Tvorcheskoe ob”edinenie “Ėkran.”
Collins, S. (2008). The Hunger Games. New York, NY: Scholastic.
Collins, S. (2009). Catching fire. New York, NY: Scholastic.
Collins, S. (2010). Mockingjay. New York, NY: Scholastic.
Dr. Seuss (1989). And to think that I saw it on Mulberry street. New York, NY: Random House Books for Young Readers. (Original work published 1937).
Dubrovskai͡a, N. (2017). Ne/Spravedlivost’. Moskva: Samokat.
Ende, M. (1993). The neverending story (R. Manheim, Trans.). London: Puffin Books. (Original work published 1979).
Fast, H. (1952). Tony and the wonderful door. New York, NY: The Blue Heron Press.
Flieger, V., & Anderson, D. A. (Eds.). (2008). Tolkien on fairy-stories. New York, NY: HarperCollins.
Flood, A. (2014, February 26). French booksellers pose naked to support children’s book on nudity. The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/books/2014/feb/26/french-booksellers-pose-naked-childrens-book-nudity-tous-a-poil.
Fombelle de, T. (2016a). Vango: Between sky and earth (S. Ardizzone, Trans.). New York, NY: Candlewick. (Original work published 2010).
Fombelle de, T. (2016b). A Prince without kingdom (S. Ardizzone, Trans.). New York, NY: Candlewick. (Original work published 2011).
Gibson, L. (2008). The teacup whale. In J. Mickenberg & P. Nel (Eds.), Tales for little rebels: A collection of radical children’s literature (J. Zipes, Foreword, pp. 151–156). New York, NY: New York University Press. (Original work published 1934).
Gold, L. (2008). X: A fabulous child’s story. In J. Mickenberg & P. Nel (Eds.), Tales for little rebels: A collection of radical children’s literature (J. Zipes, Foreword, pp. 233–242). New York, NY: New York University Press. (Original work published 1979).
Handy, B. (2017). Wild Things: The joy of reading children’s literature as an adult. New York, NY: Simon & Schuster.
Hellman, B. (2013). Fairy tales and true stories: The history of Russian literature for children and young people (1574–2010). Leiden & Boston, MA: Brill.
Jackson, R. (2003). Fantasy: The literature of subversion. London: Routledge.
James, E., & Mendlesohn, F. (Eds.). (2012). The Cambridge companion to fantasy literature. Cambridge: Cambridge University Press.
Kellner, D. (1984). Herbert Marcuse and the crisis of Marxism. Berkeley, CA & Los Angeles, CA: University of California Press.
Kelly, C. (2008). Children’s world: Growing up in Russia, 1890–1991. New Haven, CT: Yale University Press.
Kelly, C. (2009). A joyful Soviet childhood: Licensed happiness for little ones. In M. Balina & E. Dobrenko (Eds.), Petrified utopia: Happiness Soviet style (pp. 3–18). London & New York, NY: Anthem Press.
Kharms, D. (2009). Today I wrote nothing: The selected writings of Daniil Kharms (M. Yankelevich, Trans.). New York, NY: The Overlook Press.
Keosai͡an, E. (Director). (1967). Neulovimye mstiteli [Motion picture]. Soviet Union: Mosfilm.
Kharms, D. (2017). Play. In V. Mayakovsky, O. Mandelstam, & D. Kharms, The fire horse: Children’s poems by Vladimir Mayakovsky, Osip Mandelstam and Daniil Kharms (E. Ostashevsky, Trans., pp. 36–42). New York, NY: NYR Children’s Collection.
Kuznet͡sov, S. (2011). Zhivye i vzroslye. Moskva: Astrel.
Labirint.ru. (n.d.). Kruglyĭ stol. Kakoĭ budet detskai͡ a literatura cherez desi͡at’ let? Retrieved from https://www.labirint.ru/child-now/buduschee-detskoy-literatury/.
Lavietes, S. (2004, August 2). Lilian Moore, 95, who wrote books for children, is dead. Retrieved from http://www.nytimes.com/2004/08/02/books/lilian-moore-95-who-wrote-books-for-children-is-dead.html.
Le Guin, U. K. (2009). Cheek by jowl: Talks and essays on how and why fantasy matters. Seattle, WA: Aqueduct Press.
Lowry, L. (1992). The Giver. New York, NY: Houghton Mifflin.
Lurie, A. (1998). Don’t tell the grown-ups: The subversive power of children’s literature. Boston, MA, New York, NY, Toronto, & London: Back Bay Book.
Marcuse, H. (1961). Soviet Marxism: A critical analysis. New York, NY: Vintage Books.
Marcuse, H. (1969). An essay on liberation. Boston, MA: Beacon Press.
Mayakovsky, V., Mandelstam, O., & Kharms, D. (2017). The fire horse: Children’s poems by Vladimir Mayakovsky, Osip Mandelstam and Daniil Kharms (E. Ostashevsky, Trans.). New York, NY: NYR Children’s Collection.
Meduza (2018, February 2). Ombudsmen nashla 16 “detskikh” knig, kotorye “dazhe vzroslym pokazyvat’ nel’zi͡a.” Ona oshiblas’: v spiske okazalis′ klassika i fol′klor. Retrieved from https://meduza.io/feature/2018/02/02/ombudsmen-nashla-16-detskih-knig-kotorye-dazhe-vzroslym-pokazyvat-nelzya-ona-oshiblas-v-spiske-okazalis-klassika-i-folklor.
Mickenberg, J. (2006). Learning from the left: Children’s literature, the Cold War, and radical politics in the United States. New York, NY: Oxford University Press.
Mickenberg, J., & Nel, P. (Eds.). (2008). Tales for little rebels: A collection of radical children’s literature (J. Zipes, foreword). New York, NY: New York University Press.
Moore, L. (1963). Little raccoon and the thing in the pool. Greensboro, NC: Carson Dellosa Publishing.
Mourlevat, J.-C. (2009). Winter’s end (A. Bell, Trans.). New York, NY: Candlewick. (Original work published 2006).
Nel, P. (2017). Was the Cat in the Hat Black? The hidden racism of children’s literature, and the need for diverse books. Oxford: Oxford University Press.
Nikolajeva, M. (2012). Power, voice and subjectivity in literature for young readers. New York, NY & London: Routledge. (Original work published 2010).
Oleĭnikov, A. (2016) Skazhi mne, “Zdravstvuĭ!”. Moskva: Samokat.
Ostashevsky, E. (2006). OBERIU: An anthology of Russian absurdism. Evanston, IL: Northwestern University Press.
Perestiani, I., & Bli͡ákhin, P. (Directors). (1923). Krasnye d’i͡avoli͡ata [Red devils] [Motion picture]. Soviet Union: Cinema section of People’s Commissariat of Georgia & Odessa Film Studio.
Potter, B. (1902). The tale of Peter Rabbit. London: Frederick Warne.
Rosoff, M. (2006). How I live now. Toronto: Wendy Lamb Books.
Rowling, J. K. (1997). Harry Potter and the Sorcerer’s Stone. London: Bloomsbury.
Rowling, J. K. (1998). Harry Potter and the Chamber of Secrets. London: Bloomsbury.
Rowling, J. K. (1999). Harry Potter and the prisoner of Azkaban. London: Bloomsbury.
Rowling, J. K. (2000). Harry Potter and the Goblet of Fire. London: Bloomsbury.
Rowling, J. K. (2003). Harry Potter and the Order of the Phoenix. London: Bloomsbury.
Rowling, J. K. (2005). Harry Potter and the Half-Blood Prince. London: Bloomsbury.
Rowling, J. K. (2007). Harry Potter and the Deathly Hallows. London: Bloomsbury.
Salminen, J. (2009). Fantastic in form, ambiguous in content: Secondary worlds in Soviet children’s fantasy fiction. Turku: Turun Yliopisto.
Saul, O. (2008). Revolt of the beavers. In J. Mickenberg & P. Nel (Eds.), Tales for little rebels: A collection of radical children’s literature (J. Zipes, Foreword, pp. 110–116). New York, NY: New York University Press. (Original work published 1936).
Saunders, R. J. (1962). The ethics of the imagination. Art Education, 15, 6, 12–14.
Schoolman, M. (1984). The imaginary witness: The critical theory of Herbert Marcuse. London: Collier Macmillian Publishers.
Shvarts, E. (2019). The dragon (L. Senelick, Trans.). New York, NY: Broadway Play Publishing. (Original work published 1944).
Timenchik, V. (2008). Sem’ia u nas i u drugich. Moskva: Eksmo.
Wilke D. (2015). Playing a part (M. Schwartz, Trans.). New York: Arthur A. Levine Books. (Original work published 2013).
Williams, J. (2008). The practical princess. In J. Mickenberg & P. Nel (Eds.), Tales for little rebels: A collection of radical children’s literature (J. Zipes, Foreword, pp. 161–167). New York, NY: New York University Press. (Original work published 1969).
Wilson, S. (2015). Fairy tale or subversion? Evgeny Shvarts’s The Dragon as anti Stalinist theatre for youth. Theatre Symposium, 23, 52–66. https://doi.org/10.1353/tsy.2015.0005.
badaczka niezależna Stany Zjednoczone
https://orcid.org/0000-0002-6187-8074
Olga Bukhina – mgr, tłumaczka, pisarka i badaczka niezależna. Jej zainteresowania badawcze obejmują amerykańską i rosyjską literaturę dziecięcą, wizerunki sierot i śmierci w książkach dla dzieci oraz historię przekładu literatury dla młodych odbiorców. Kontakt: bukhina.olga@gmail.com.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
