Skąd taki lęk przed książkami dla dzieci? Wywrotowa moc wyobraźni (część 1)
Abstrakt
W artykule omówiono wywrotową moc książek dla dzieci, wyrażoną w wielu klasycznych i współczesnych utworach dla młodych odbiorców. Wychodząc od krótkiego psychologicznego wyjaśnienia źródła kreatywności i żartobliwości w literaturze dziecięcej, autorka wykorzystuje Bachtinowskie podejście w analizie karnawałowego wymiaru tych książek – ich zdolności do kreowania świata na opak, używania „świątecznego śmiechu”, przedstawiania groteskowych przemian cielesnych i ukazywania takich funkcji dolnych partii ciała, jak jedzenie i wydalanie. Wielu dorosłych często nie docenia siły literatury dziecięcej, a jednocześnie niektóre książki są uważane za niebezpieczne; dlatego należy je chronić przed różnymi próbami cenzurowania lub zakazywania ich jako nieodpowiednich dla dzieci.
Słowa kluczowe
zakazane książki; karnawalizacja; cenzura; literatura dziecięca i młodzieżowa; Michał Bachtin; subwersywność
Bibliografia
American Library Association (1996–2019). 100 most frequently challenged books: 1990–1999. Retrieved from http://www.ala.org/advocacy/bbooks/100-most-frequently-challenged-books-1990–1999.
Bakhtin, M. (2009). Rabelais and his world (H. Iswolsky, trans.). Bloomington, IN: Indiana University Press. (Original work published 1965).
Barrie, J. M. (1911). Peter and Wendy. London: Hodder & Stoughton.
Barrie, J. M. (Writer), Boucicault, D. (Director), Frohman, C. (Producer). (1904, December 27). Peter Pan, or the boy who would not grow up. Live performance at the Duke of York’s Theatre, London.
Baum, L. F. (1900). The wonderful Wizard of Oz. Chicago, IL: George M. Hill Company.
Beckett, S. L. (2011). Crossover literature. In P. Nel & L. Paul (Eds.), Keywords for children’s literature (p. 58). New York, NY & London: New York University Press.
Belova, A. (2018). Vse delai͡ut ėto. Moskva: Samokat.
Berne, E. (1964). Games people play: The psychology of human relationships. New York, NY: Grove Press.
Blume, J. (1970). Are you there God? It’s me, Margaret. Englewood Cliffs, NJ: Bradbury Press.
Bukhina, O. (2016). Gadkiĭ Utenok, Garri Potter i drugie. Putevoditel’ po detskim knigam o sirotakh. Moskva: KompasGid.
Bukhina, O. (2019, September 25). Russian Samizdat, children’s literature, and the sunset years of the Soviet empire. ChLA International Committee Blog. Retrieved from https://childlitassn.wixsite.com/intlcommittee/single-post/2019/09/25/Russian-Samizdat-Children’s-Literature-and-the-Sunset-Years-of-the-Soviet-Empire.
Carroll, L. (1865). Alice’s adventures in Wonderland. London: Macmillan.
Collins, S. (2008). The Hunger Games. New York, NY: Scholastic Press.
Collins, S. (2009). Catching fire. New York, NY: Scholastic Press.
Collins, S. (2010). Mockingjay. New York, NY: Scholastic Press.
Dahl, R. (1988). Matilda. London: Jonathan Cape.
Daniel, C. (2006) Voracious children: Who eats whom in children’s literature. New York, NY: Routledge.
Donaldson, J. (2005). The Gruffalo. New York, NY: Dial Books for Young Readers. (Original work published 1999).
Dr. Seuss (1985). The Cat in the Hat. New York, NY: Random House. (Original work published 1957).
Freud, S. (1990). New introductory lectures on psychoanalysis. New York, NY & London: W. W. Norton. (Original work published 1933).
Givargizov, A. (n.d.). Novai͡a detskai͡a literatura. Retrieved from https://www.labirint.ru/top/egmont/.
Goudge, E. (2001). The little white horse. London: Puffin Books. (Original work published 1946).
Gribben, A. (Ed.). (2011). Mark Twain’s Adventures of Tom Sawyer and Huckleberry Finn: The NewSouth edition. Montgomery, AL: NewSouth Books.
Griswold, J. (1992). Audacious kids: Coming of age in America’s classic children’s books. New York, NY & Oxford: Oxford University Press.
Handy, B. (2017). Wild things: The joy of reading children’s literature as an adult. New York, NY: Simon & Schuster.
Hanks, T., Goetzman, G., Sendak, M., Carls, J., Landay, V. (Producers), & Jonze, S. (Director). (2009). Where the Wild Things are [Motion picture]. United States: Warner Bros.
Hardinge, F. (2015). The lie tree. London: Macmillan.
Harris, J. C. (1880). Uncle Remus: His songs and his sayings. New York, NY: D. Appleton and Company.
Hearn, M. P. (1986, November 9). Ferdinand the Bull’s 50th Anniversary. The Washington Post. Retrieved from https://www.washingtonpost.com/archive/entertain-ment/books/1986/11/09/ferdinand-the-bulls-50th-anniversary/3325d6dc-cc68-4be7-9569-408439896098/.
Holzwarth, W., & Erlbruch, W. (2007). The story of the little mole who went in search of whodunit. New York, NY: Harry N. Abrams. (Original work published 1989).
Kelly, J. (2009). The evolution of Calpurnia Tate. New York, NY: Henry Holt.
Le Guin, U. K. (2009). Cheek by jowl: Talks and essays on how and why fantasy matters. Seattle, WA: Aqueduct Press.
Leaf, M. (1936). The story of Ferdinand. New York, NY: Viking Press.
Lewis, C. S. (1950). The lion, the witch and the wardrobe. London: Geoffrey Bles.
Lewis, C. S. (1951). Prince Caspian. London: Geoffrey Bles.
Lewis, C. S. (1952). The voyage of the Dawn Treader. London: Geoffrey Bles.
Lewis, C. S. (1953). The silver chair. London: Geoffrey Bles.
Lewis, C. S. (1954). The horse and his boy. London: Geoffrey Bles.
Lewis, C. S. (1955). The magician’s nephew. London: The Bodley Head.
Lewis, C. S. (1956). The last battle. London: The Bodley Head.
Lindgren, A. (1988). Pippi Longstocking (F. Lamborn, trans.). London: Puffin Books. (Original work published 1945).
Lowry, L. (1992). The Giver. New York, NY: Houghton Mifflin.
Lurie, A. (1998). Don’t tell the grown-ups: The subversive power of children’s literature. Boston, MA, New York, NY, Toronto, & London: Back Bay Book.
Mallan, K. (2012). Strolling through the (post)modern city: Modes of being a flaneur in picture books. The Lion and the Unicorn, 36(1), 56–74.
Mayne Reid, T. (1852). The Boy Tar, or a voyage in the dark. London: Ticknor and Fields.
badaczka niezależna Stany Zjednoczone
https://orcid.org/0000-0002-6187-8074
Olga Bukhina – mgr, tłumaczka, pisarka i badaczka niezależna. Jej zainteresowania badawcze obejmują amerykańską i rosyjską literaturę dziecięcą, wizerunki sierot i śmierci w książkach dla dzieci oraz historię przekładu literatury dla młodych odbiorców. Kontakt: bukhina.olga@gmail.com.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
