Comparison of Translation Strategies in Polish Versions of Selected Comics in the Asterix Series
Abstract
The aim of the article is to compare the translation strategies used by Jolanta Sztuczyńska and Jarosław Kilian in Polish translations of the same ten volumes of the comic series Asterix by René Goscinny and Albert Uderzo. The most difficult task faced by Sztuczyńska and Kilian was translating the humorous elements of the books, both these addressed to the child reader and those appealing to the adult. The differences between their methods of translation are visible, above all, in the translations of proper names, dialects, texts embedded in the picture, citations, lyrics, and other content that includes cultural and linguistic allusions.
Keywords
adaptation; Albert Uderzo; Asterix; Jarosław Kilian; Jolanta Sztuczyńska; French comics; double addressee; translation; René Goscinny
References
Adamczyk-Grabowska, M. (1988). Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej. Problemy krytyki przekładu. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Barańczak, S. (2004). Mały, lecz maksymalistyczny Manifest translatologiczny albo: Tłumaczenie się z tego, że tłumaczy się wiersze również w celu wytłumaczenia innym tłumaczom, iż dla większości tłumaczeń wierszy nie ma wytłumaczenia. W: Ocalone w tłumaczeniu (s. 13–62). Kraków: Wydawnictwo a5. (wyd. oryg. 1990).
Bell, A. (1980). Translator’s notebook. W: N. Chambers (red.), The Signal approach to children’s books: A collection (s. 129–139). London: Kestrel.
Busnel, F. (b. d.). Wywiad z Albertem Uderzo – moja prawda. Gildia.pl. Pobrane z: https://www.komiks.gildia.pl/wywiady/moja_prawda.
Cataldi, A. (2009) Nieprzekładalność słownictwa a zawartość podtekstu kulturowego. Rocznik przekładoznawczy, 5, 69–81. https://doi.org/10.12775/RP.2009.005.
Chantry, X. (2002). Stereotypy i ich przekład w komiksie Asterix chez les Bretons i jego polska recepcja. W: E. Skibińska, M. Cieński (red.), Język – stereotyp – przekład (s. 45–55). Wrocław: Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne.
Collins Swabey, M. (1961). Comic laughter: A philosophical essay. New Heaven, CT & London: Yale University Press.
Dąmbska-Prokop, U. (1997). Przekłady na język polski Asterix le Gaulois. W: Śladami tłumacza. Szkice (s. 77–89). Kraków: Viridis.
Dymel-Trzebiatowska, H. (2017). Skandynawska książka (nie tylko) dla dzieci w czasach transgresji. Jednak Książki, 7, 31–44.
Głowiński, M. (1988). Komizm. W: M. Głowiński, J. Sławiński (red.), Słownik terminów literackich (s. 230). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Goscinny, R., Uderzo, A. (1962). La Serpe d’or. Paris: Dargaud.
Goscinny, R., Uderzo, A. (1963). Astérix et les Goths. Paris: Dargaud.
Goscinny, R., Uderzo, A. (1964). Astérix gladiateur. Paris: Dargaud.
Goscinny, R., Uderzo, A. (1965a). Astérix et Cléopâtre. Paris: Dargaud.
Goscinny, R., Uderzo, A. (1965b). Le Tour de Gaule d’Astérix. Paris: Dargaud.
Goscinny, R., Uderzo, A. (1966a). Astérix chez les Bretons. Paris: Dargaud.
Goscinny, R., Uderzo, A. (1966b). Astérix et les Normands. Paris: Dargaud.
Goscinny, R., Uderzo, A. (1966c). Le Combat des chefs. Paris: Dargaud.
Goscinny, R., Uderzo, A. (1967). Astérix légionnaire. Paris: Dargaud.
Goscinny, R., Uderzo, A. (1968). Le Bouclier arverne. Paris: Dargaud.
Goscinny, R., Uderzo, A. (1990). Przygody Gala Asteriksa (A. Frybes, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1961).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1991b). Złoty sierp (J. Sztuczyńska, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1962).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1992a). Asteriks gladiator (J. Sztuczyńska, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1964).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1992b). Asteriks i Goci (J. Sztuczyńska, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1963).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1992c). Asteriks i Kleopatra (J. Sztuczyńska, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1965).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1992d). Asteriks u Brytów (J. Sztuczyńska, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1966).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1992e). Walka wodzów (J. Sztuczyńska, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1966).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1992f). Wyprawa Asteriksa dookoła Galii (J. Sztuczyńska, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1965).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1993a). Asteriks i Normanowie (J. Sztuczyńska, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1966).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1993b). Asteriks legionista (J. Sztuczyńska, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1967).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1993c). Tarcza Arwernów (J. Sztuczyńska, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1968).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1998a). Asteriks gladiator (J. Kilian, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1964).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1998b). Asteriks i Kleopatra (J. Kilian, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1965).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1998c). Asteriks u Brytów (J. Kilian, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1966).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1998d). Walka wodzów (J. Kilian, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1966).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1998e). Wyprawa dookoła Galii (J. Kilian, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1965).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1998f). Złoty sierp (J. Kilian, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1962).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1999a). Asteriks i Goci (J. Kilian, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1963).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1999b). Asteriks i Normanowie (J. Kilian, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1966).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1999c). Asteriks legionista (J. Kilian, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1967).
Goscinny, R., Uderzo, A. (1999d). Tarcza Arwernów (J. Kilian, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 1968).
Goscinny, R., Uderzo, A. (2013). Galijskie początki (M. Puszczewicz, tłum.). Warszawa: Egmont Polska. (wyd. oryg. 2003).
Jankowski, J. (2014). O przekładzie komiksu, czyli uwagi teoretyczno praktyczne o tłumaczeniu graficznym. Między Oryginałem a Przekładem, 20, 67–85.
Kessler, P. (1995). The Complete Guide to Asterix. London: Hodder.
Klingberg, G. (1976). The different aspects of research into the translation of children’s books and its practical application. W: G. Klingberg, M. Orvig, S. Amor (red.), Children’s books in translation: The situation and the problems (s. 84–89). Stockholm: Almqvist & Wiksell International.
Klingberg, G. (1986). Children’s fiction in the hands of the translators. Lund: Gleerup.
Krajewska, K., Lipińska, E. (2013). Przekład komiksów – przekład audiowizualny?. W: A. Filipek, M. Osiecka, A. Kamińska (red.), Wkład w przekład 2. Materiały pokonferencyjne 8. Studenckich Warsztatów Tłumaczeniowych Zapętleni w przekładzie (s. 207–215). Kraków: Korporacja Ha!art.
Obremski, W. (2005). Krótka historia sztuki komiksu w Polsce (1945–2003). Toruń: Adam Marszałek.
Oittinen, R. (1993). I am me – I am the Other: On the dialogics of translating for children. Tampere: University of Tampere.
Oittinen, R. (2000). Translating for children. New York, NY & London: Garland.
Pindel, T. (2005). Tłumacz scenarzystą – Mafalda po polsku. Kilka uwag o przekładzie komiksu. Między Oryginałem a Przekładem, 10, 113–124.
Sadowska-Dobrowolska, K. (2015). Le Tour de Pologne d’Astérix ?. Traduire, 232, 67– 85. https://doi.org/10.4000/traduire.698.
Shavit, Z. (1986). Poetics of children’s literature. Athens, GA, London: University of Georgia Press.
Teodorowicz-Hellman, E. (1997). Komizm w przekładzie prozy dla dzieci (Pippi Pończoszanka Astrid Lindgren po polsku). W: P. Fast (red.), Komizm a przekład (s. 197–212). Katowice: Śląsk.
Wróblewski, M. (2011). Komiks a literatura. Narracyjne zabawy literackie na przykładzie Tristama Shandy’ego Martina Rowsona. W: G. Gajewska, R. Wójcik (red.), Kontekstowy miks. Przez opowieści graficzne do analiz kultury współczesnej (s. 53–67). Poznań: PTPN.
University of Warsaw Poland
https://orcid.org/0000-0001-6983-0297
Joanna Kierska – BA, prepares her double master’s thesis at the Faculty of Polish Studies at the University of Warsaw (Poland) and at the Unit of Formation and Research (UFR) in Slavic Studies at the Sorbonne University (France) on the image of childhood in autobiographical comics. Contact: jm.kierska@student.uw.edu.pl.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Open Access Policy
All articles presented on the pages of ”Dzieciństwo. Literatura i Kultura” are published in open access under a Creative Commons license - Attribution 4.0 International (CC BY 4.0). It means that:
- they can be made available and quoted under the condition of explicit and clear indication of the author/authors of the referenced text;
- you cannot use legal or technological means that would limit others in using the text under the terms of the license.
More information: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
