Kartografia baśni

Kowalczyk, K. (2021). Grimmosfera polska. Baśnie ze zbioru Wilhelma i Jakuba Grimmów w polskiej kulturze literackiej (1865–2015). Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.


Abstrakt

Artykuł recenzyjny dotyczy monografii Grimmosfera polska. Baśnie ze zbioru Wilhelma i Jakuba Grimmów w polskiej kulturze literackiej (1865–2015) Kamili Kowalczyk (2021), w której autorka podejmuje próbę zidentyfikowania najważniejszych mechanizmów i tendencji, jakie przez półtora wieku miały miejsce w polskich baśniowych renarracjach. Kluczowe dla pracy pojęcie grimmosfery jako całokształtu zjawisk związanych z postaciami Wilhelma i Jakuba Grimmów oraz ich baśniową twórczością pozwala na obszerną charakterystykę obecności „baśni Grimmów” w polskiej kulturze na przestrzeni lat. Najwięcej miejsca poświęcono „renarracjom właściwym”, czyli przekształcającym tradycyjny wzorzec baśniowy w sposób innowacyjny i często polemiczny, ale uwzględniono również przekłady, filmy, spektakle teatralne, reklamy, gry komputerowe i inne przejawy funkcjonowania baśni w kulturze. Dzięki temu Grimmosfera polska stanowi wartościowy przewodnik po długiej historii baśni Grimmowskich w Polsce.

Słowa kluczowe

bajkosfera; baśń; historia baśni; Jakub Grimm; Kamila Kowalczyk; renarracje baśni; Wilhelm Grimm

Budrewicz, Z. (2003). W baśni jak w życiu. Miejsce literatury baśniowej w szkole międzywojennej. W: U. Chęcińska (red.), Barwy świata baśni (s. 321–333). WN US.

Czabanowska-Wróbel, A. (1996). Baśń w literaturze Młodej Polski. TAiWPN Universitas.

Gajownik, S. (2010). O „antybaśniach” słów kilka… W: B. Olszewska, E. Łucka-Zając (red.), „Stare” i „nowe” w literaturze dla dzieci i młodzieży (s. 311–321). Wydawnictwo UO.

Gajownik, S. (2014). Baśń na polskim rynku wydawniczo-księgarskim w latach 1945–1989. W: K. Heska-Kwaśniewicz, K. Tałuś (red.), Literatura dla dzieci i młodzieży. T. 4 (s. 253–267). WUŚ.

Galant, J. (2014). O baśni totalitarnej – dopowiedzenia. W: K. Ćwiklak (red.), Baśń we współczesnej kulturze. T. 1. Niewyczerpana moc baśni: literatura – sztuka – kultura masowa (s. 163–175). WN UAM.

Genlis, S.-F. de (1787). Adele y Teodor czyli Listy o edukacyi, zawieraiące w sobie wszystkie maksymy i prawidła stosowane do 2 układów edukacyi dam, mężczyzn i osób przeznaczonych do rządu. T. 1 (K. Czermińska, tłum.). Ignacy Grebel. (wyd. oryg. 1782).

Kaczyńska, B. (2021). Francuska XVII i XVIII-wieczna baśń literacka i jej recepcja w polskiej literaturze dla dzieci w latach 1743–2018 [praca doktorska]. Uniwersytet Warszawski.

Kostecka, W. (2014). Baśń postmodernistyczna: przeobrażenia gatunku. Intertekstualne gry z tradycją literacką. Wydawnictwo SBP.

Kowalczyk, K. (2016). Baśń w zwierciadle popkultury. Renarracje baśni ze zbioru Kinder- und Hausmärchen Wilhelma i Jakuba Grimmów w przestrzeni kultury popularnej. Stowarzyszenie Badaczy Popkultury i Edukacji Popkulturowej „Trickster”, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Kowalczyk, K. (2021). Grimmosfera polska. Baśnie ze zbioru Wilhelma i Jakuba Grimmów w polskiej kulturze literackiej (1865–2015). Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.

Lasoń-Kochańska, G. (2010). Baśniowe wątki inicjacyjne w perspektywie badań genderowych. Literatura Ludowa, 54(3), 15–26.

Librachowa, M. (1946–1947). Uwagi nad literaturą dla dzieci i młodzieży. Ruch Pedagogiczny, 30(2), 143–160.

Osterloff, W. (1946). Kryminalistyka i bajki Grimma. Odrodzenie, 19, 6–7.

O wychowaniu dzieci. (1770). Monitor, 22.

Perrault, C. (2005). La Belle au bois dormant. Conte. W: C. Perrault, F. Fénelon, L. de Mailly, J. de Préchac, F.-T. de Choisy i anon., Contes merveilleux (s. 185–198). Honoré Champion. (wyd. oryg. 1697).

Pieciul-Karmińska, E. (2010). Polskie dzieje baśni braci Grimm. Przekładaniec, 22–23, 80–96.

Pieciul-Karmińska, E. (2020). „Nadpisane w tłumaczeniu”, czyli historia plagiatu tłumaczeniowego baśni braci Grimm. Porównania. Czasopismo poświęcone zagadnieniom komparatystyki literackiej, 1(26), 179–196. https://doi.org/10.14746/por.2020.1.10.

Plenkiewicz, R. I. (1880). Czarodziejskie Baśnie dla młodego wieku. Ateneum, 4(12), 540–544.

Sempołowska, S. (1981). Zasady moralne a literatura dla dzieci. (Parę uwag i spostrzeżeń). W: K. Kuliczkowska, Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864–1918. Zarys monograficzny. Materiały (s. 283–287). WSiP. (wyd. oryg. 1901).

Skowera, M. (2016). Postmodernistyczny retelling baśni – garść uwag terminologicznych. Creatio Fantastica, 2(53), 43–62.

Slany, K. (2011). Płeć kulturowa w tradycyjnych zbiorach baśniowych najpopularniejszych na gruncie polskim. W: B. Kowalska, K. Slany, M. Ślusarczyk (red.), Kalejdoskop genderowy. W drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce (s. 273–297). WUJ.

Sochańska, B. (2017). Historia polskiej recepcji przekładowej baśni i opowieści Hansa Christiana Andersena. W: H. Ratuszna, M. Wiśniewska, V. Wróblewska (red.), Andersenowskie inspiracje w literaturze i kulturze polskiej (s. 11–38). WN UMK.

Staniów, B. (2012). Grimmowie w Polsce. Rekonesans bibliograficzny w 200 lat po Kinder- und Hausmärchen. W: J. Dzieniakowska, M. Olczak-Kardas (red.), Książka – Biblioteka – Informacja. Między podziałami a wspólnotą. T. 3 (s. 47–64). Uniwersytet Jana Kochanowskiego.

Waksmund, R. (1978). Bajkosfera, czyli o użyciu semiotycznych fabuł baśniowych. W: J. Trzynadlowski (red.), Litteraria. Teoria literatury – Metodologia – Kultura – Humanistyka. T. IX (s. 99–119). Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.

Waksmund, R. (2008). Baśń sponiewierana (Kartka z dziejów gatunku). W: G. Leszczyński, D. Świerczewska-Jelonek, M. Zając (red.), Kulturowe konteksty baśni. T. 1. Rozigrana córa mitu (s. 24–32). Centrum Sztuki Dziecka.

Woźniak, M. (2010). Jak to z Kotem w butach było. Baśnie Charles’a Perraulta w przekładzie i w adaptacji Hanny Januszewskiej. Przekładaniec, 22–23, 59–79.

Zawodniak, M. (2014). Baśń i realizm. Jeszcze o powojennej sytuacji literatury dla najmłodszych. W: K. Ćwiklak (red.), Baśń we współczesnej kulturze. T. 1. Niewyczerpana moc baśni: literatura – sztuka – kultura masowa (s. 151–162). WN UAM.

Pobierz

Opublikowane : 2023-08-18


Kaczyńska, B. (2023). Kartografia baśni. Dzieciństwo. Literatura I Kultura, 5(1), 187-199. https://doi.org/10.32798/dlk.1095

Barbara Kaczyńska  b.kaczynska@uw.edu.pl
Uniwersytet Warszawski, Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych w Warszawie  Polska
http://orcid.org/0000-0003-0421-9205

Barbara Kaczyńska – dr, pracuje w Instytucie Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego i Katedrze Filologii Angielskiej Wyższej Szkoły Turystyki i Języków Obcych w Warszawie. Jej zainteresowania naukowe obejmują tłumaczenia literackie i historię baśni. Kontakt: b.kaczynska@uw.edu.pl.






Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:

  • mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
  • nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.

Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl