Obrazy ikonotekstów

Dymel-Trzebiatowska, H., Szyłak, J., Cackowska, M. (red.). (2021). Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce. Wydawnictwo UG.


Abstrakt

Artykuł recenzyjny jest poświęcony wieloautorskiej monografii Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce, opracowanej naukowo przez Hannę Dymel-Trzebiatowską, Jerzego Szyłaka i Małgorzatę Cackowską (2021). Monografia zawiera studia polskich literaturoznawców, filologów, pedagogów i bibliologów. Dotyczą one różnych aspektów książek obrazkowych i ukazują wyjątkowy synergetyzm wynikający z integracji słów z obrazami i ich interakcji. W piętnastu studiach badawczych objęto refleksją zarówno kwestię fundamentalną – analizę ujęć definicyjnych współczesnych książek obrazkowych – w wydzielonym, pierwszym rozdziale antologii, jak i bardziej szczegółowe zagadnienia tematyczne. Badaczki i badacze prezentują ikonotekst w perspektywie edukacyjnej, ekokrytycznej, translatorskiej oraz przyglądają się relacji między różnymi formami sztuki, w których dochodzi do kontaminacji słów i obrazów. Zasadniczym celem artykułu recenzyjnego jest analiza publikacji na szerszym tle dotychczasowych osiągnięć zespołu redakcyjnego w budowaniu dojrzałej teorii ikonotekstu w Polsce.

Słowa kluczowe

edukacja wizualna; Hanna Dymel-Trzebiatowska; Jerzy Szyłak; ikonotekst; ilustracja; książka obrazkowa; kultura wizualna; Małgorzata Cackowska

Bader, B. (1976). American picturebooks from Noah’s Arc to The Beast Within. Macmillan.

Boguszewska, A. (2021). IBBY docenia polską ilustrację książkową. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 291–310). Wydawnictwo UG.

Bourdieu, P., Passeron, J. (2006). Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. (E. Neyman, tłum.). PWN. (wyd. oryg. 1970).

Cackowska, M. (2009). Książka obrazkowa dla dzieci. W: D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna. Dyskursy, problemy, rozwiązania (s. 312–330). Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Cackowska, M. (2010). O pojęciu i pojmowaniu książki obrazkowej na świecie i w Polsce. W: M. Szczepska-Pustkowska M. Lewartowska-Zychowicz, A. Kożyczkowska (red.), Przestrzenie teraźniejszości i ich społeczno-edukacyjne sensy (s. 341–355). Adam Marszałek.

Cackowska, M. (2011a). Książka obrazkowa o edukacji seksualnej dla dzieci jako medium kulturowe i polityczne. Forum Oświatowe, 2(45), 93–110.

Cackowska, M. (2011b). Polityka i dziecięca wyobraźnia, czyli o możliwości edukacji seksualnej w książkach obrazkowych dla dzieci. W: E. Rodziewicz, M. Cackowska (red.), Wychowanie przez świat fikcyjny dla świata rzeczywistego (s. 305–309). Wydawnictwo UG.

Cackowska, M. (2012a). Krytycznie o propedeutyce pracy w książkach obrazkowych dla dzieci. Problemy Wczesnej Edukacji, 8(2), 97–108.

Cackowska, M. (2012b). O upolitycznionej propedeutyce pracy w książkach obrazkowych dla dzieci. Władza, Praca, Wiedza, 1, 49–57.

Cackowska, M. (2013a). Co ma książka obrazkowa do interaktywnej aplikacji książkowej?. Ryms, 20, 2–4.

Cackowska, M. (2013b). Ideologie dzieciństwa a/i tabu w książkach obrazkowych dla dzieci. Opuscula Sociologica, 3(5), 19–30.

Cackowska, M. (2014). Gdyby babcia miała wąsy... W odpowiedzi na prowokację Jerzego Szyłaka. Zeszyty Komiksowe, 17, 43–47.

Cackowska, M. (2015). Książka obrazkowa. W: D. Waloszek (red.), Encyklopedia dzieciństwa. Pobrane 20 maja 2023 z: http://encyklopediadziecinstwa.pl/index.php/Książka_obrazkowa.

Cackowska, M. (2016). Emergent literacy, visual literacy i czytanie dialogowe. Potencjał edukacyjny i emancypacyjny książki obrazkowej w środowisku rodzinnym i przedszkolnym. Problemy Wczesnej Edukacji, 2(33), 102–113.

Cackowska, M. (2017). Współczesna książka obrazkowa – pojęcie, typologia, badania, teorie, konteksty, dyskurs. W: M. Cackowska, H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak (red.), Książka obrazkowa. Wprowadzenie (s. 11-48). Instytut Kultury Popularnej.

Cackowska, M. (2021). Polskie abecadlniki XX i XXI wieku w postaci książek obrazkowych dla dzieci i ich estetyczny potencjał. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 31–54). Wydawnictwo UG.

Cackowska, M., Dymel-Trzebiatowska, H., Szyłak, J. (red.). (2017). Książka obrazkowa. Wprowadzenie. Instytut Kultury Popularnej.

Cackowska, M., Dymel-Trzebiatowska, H., Szyłak, J. (red.). (2018). Książka obrazkowa. Leksykon. Tom 1. Instytut Kultury Popularnej.

Cackowska, M., Dymel-Trzebiatowska, H., Szyłak, J. (red.). (2020). Książka obrazkowa. Leksykon. Tom 2. Instytut Kultury Popularnej.

Cackowska, M., Patalon, M. (2009). Religijna książka obrazkowa dla dzieci w Polsce. Krytyczna analiza dyskursu. Problemy Wczesnej Edukacji, 5(2), 161–177.

Cackowska, M., Wincencjusz-Patyna, A. (red.). (2016). Look! Polish picturebook!. NCKB.

Cackowska, M., Wincencjusz-Patyna, A. (red.). (2017). Polska szkoła książki obrazkowej. NCKB.

Chwirot, A. (2021). Światy stworzone ze słów i obrazów – książka obrazkowa w tłumaczeniu. A Child of Books Olivera Jeffersa i Sama Winstona. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 189–220). Wydawnictwo UG.

Dunin, J. (1991). Książeczki dla grzecznych i niegrzecznych dzieci. Z dziejów polskich publikacji dla najmłodszych. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Dunin, J. (2003). Struwelpeter, Stepka-Rastrepka, czyli Złota Różdżka. Z dziejów kariery jednej książki. Verso.

Dylak, S. (2012). Alfabetyzacja wizualna jako kompetencja współczesnego człowieka. W: W. Skrzydlewski, S. Dylak (red.), Media – edukacja – kultura. W stronę edukacji medialnej (s. 119–132). WN UAM.

Dymel-Trzebiatowska, H. (2012). Inne życie inaczej, czyli o przymusie naturalizacji na przykładzie tłumaczenia szwedzkiej książki obrazkowej. W: A. Pstyga (red.), Słowo z perspektywy językoznawcy i tłumacza (t. 4., s. 171–178). Wydawnictwo UG.

Dymel-Trzebiatowska, H. (2014). Tożsamość literatury dziecięcej. Rewolucja artystyczna w skandynawskiej książce obrazkowej. W: A. Cisło, A. Łuszpak (red.), Kulturowa tożsamość książki (s. 139–149). Wydawnictwa UW.

Dymel-Trzebiatowska, H. (2016a). Perturbacje w paradygmacie domyślnego czytelnika na przykładzie szwedzkiej książki obrazkowej. W: R. Starz (red.), Dziecko – literatura, sztuka, język (s. 75–87). Instytut Filologii Polskiej Uniwersytet Jana Kochanowskiego.

Dymel-Trzebiatowska, H. (2016b). Visual representations of war in Polish and Scandinavian picturebooks: A metaphorical perspective. Problemy Wczesnej Edukacji, 3(34), 118–131.

Dymel-Trzebiatowska, H. (2021). „Ukochane dziecko ma wiele imion”. Definicje nowoczesnej książki obrazkowej – analiza. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 11–30). Wydawnictwo UG.

Dymel-Trzebiatowska, H., Szyłak, K., Cackowska, M. (red.). (2021). Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce. Wydawnictwo UG.

Frankiewicz, P. (2021). Zamek Davida Zane’a Mairowitza i Jaromíra 99 – o komiksowej adaptacji powieści Franza Kafki z perspektywy filozofii absurdu. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 247–268). Wydawnictwo UG.

Garczyńska, H. (2021). Komiks jako literatura faktu. Wyzwania translatorskie na podstawie komiksu Munch Steffena Kvernelanda. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 173-188). Wydawnictwo UG.

Gruda, E. (2021). Dialogi słów i obrazów w twórczości Bohdana Butenki. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 269–290). Wydawnictwo UG.

Hallberg, K. (2017). Literaturoznawstwo a badania nad książką obrazkową (H. Dymel-Trzebiatowska, tłum.). W: M. Cackowska, H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak (red.), Książka obrazkowa. Wprowadzenie (s. 49–56). Instytut Kultury Popularnej. (wyd. oryg. 1982).

Hojka, B. (2021). Od ilustracji do infografiki – o relacjach między słowem a obrazem we współczesnych podręcznikach szkolnych (na przykładzie podręczników historii dla klasy V szkoły podstawowej). W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 55–70). Wydawnictwo UG.

Hopp, M. (2015). Sterben, Tod und Trauer im Bilderbuch seit 1945. Peter Lang.

Juszczyk, S. (2015). Kultura wizualna – wybrane studia teoretyczne oraz badania empiryczne. Chowanna, 2, 17–29.

Jamróz-Stolarska, E. (2021). Jak ochronić Ziemię? Edukacja ekologiczna na łamach polskich obrazkowych książek informacyjnych. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 109–130). Wydawnictwo UG.

Jarosińska-Buriak, K. (2021). Między symboliką a działaniem – kilka uwag o drzewach w książce obrazkowej. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 131–158). Wydawnictwo UG.

Kiefar, B. Z. (2008). What is a picturebook, anyway? The evolution of form and substance through the postmodern era and beyond. W: L. R. Sipe, S. Pantaleo (red.), Postmodern picturebooks: Play, parody, and self-referentiality. Routledge.

Klimont, A. (2021). Ekologia od najmłodszych lat. Książka obrazkowa w obliczu zmian klimatycznych. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 91–108). Wydawnictwo UG.

Leszczyński, G. (2015). Wielkie małe książki. Lektury dzieci. I nie tylko. Media Rodzina.

Łapiński, P. (2021). Wszystkie ręce na pokład. O roli tłumacza w kreowaniu oferty wydawniczej. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 159–172). Wydawnictwo UG.

Nikolajeva, M., Scott, C. (2006). How picturebooks work. Routledge.

Obraz. (b.d.). Słownik Języka Polskiego PWN. Pobrane 20 maja 2023 z: https://sjp.pwn.pl/szukaj/obraz.html.

Rose, G. (2010). Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością (E. Klekot, tłum.). PWN. (wyd. oryg. 2001).

Sadowska, D. (2021). Ukryte w obrazach… Pamiętnik Blumki Iwony Chmielewskiej jako medium, w którym relacja słowo–obraz łączy czas i przestrzeń przed Zagładą i po Zagładzie. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 71–90). Wydawnictwo UG.

Sendyka, R. (2012). Poetyki wizualności. W: T. Walas, R. Nycz (red.), Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje (s. 137–184). TAiWPN Universitas.

Stróżyk, A. (2021). Jagodowy las. Jakie bajki opowiada…? O ikonotekście w Puttes äventyr i blåbärsskogen Elsy Beskow i Na jagody Marii Konopnickiej. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 221–246). Wydawnictwo UG.

Sturken, M., Cartwright, L. (2005). Practices of looking: An introduction to visual culture. Oxford Press.

Szyłak, J. (2014a). Komiksy i inne książki obrazkowe. Ryms, 22, 12–13.

Szyłak, J. (2014b). To ptak! To samolot! To ikonotekst! Książka – komiks – picturebook (medium czy media?). W: I. Kiec, M. Traczyk (red.), Komiks i jego konteksty (s. 11–22). Fundacja Instytut Kultury Popularnej.

Szyłak, J. (2017). Komiksy i książki obrazkowe. Miejsca wspólne. W: M. Cackowska, H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak (red.). Książka obrazkowa. Wprowadzenie (s. 117–172). Instytut Kultury Popularnej.

Szyłak, J. (2021). Komiks i książka obrazkowa. Wiele podobieństw, jeszcze więcej nieporozumień. W: H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, M. Cackowska (red.), Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce (s. 311–326). Wydawnictwo UG.

Śmiechowska-Petrovskij, E. (2016). Kultura haptyczno-werbalna. Osoby niewidzące i sztuki wizualne – między doświadczeniem poznawczym i estetycznym. W: K. Krawiecka, E. Śmiechowska-Petrovskij, M. Żelazkowska, Sztuka/twórczość dostępna. Osoby z niepełnosprawnościami i chorobą psychiczną w kręgu recepcji i ekspresji sztuki (s. 57–126). Wydawnictwo UKSW.

The picturebook: A mirror of social changes. (2016). Problemy Wczesnej Edukacji, 3(34).

Wagner, P. (1996). Introduction: Ekphrasis, iconotexts, and intermediality – the state(s) of the art(s). W: P. Wagner (red.). Icons, texts, iconotexts: Essay on ekphrasis and intermediality. De Gruyter.

Wincencjusz-Patyna, A. (2008). Stacja Ilustracja: Polska ilustracja książkowa 1950–1980. Artystyczne kreacje i realizacje. Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu.

Zabawa, K. (2013). Rozpoczęta opowieść. Polska literatura dziecięca po 1989 roku wobec kultury współczesnej. Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM.

Zając, M. (2013). Książka obrazkowa: znana i nieznana. W: G. Leszczyński, M. Zając, Książka i młody czytelnik. Zbliżenia, oddalenia, dialogi. Studia i szkice. Wydawnictwo SBP. (wyd. oryg. 2007).

Pobierz

Opublikowane : 2023-08-18


Śmiechowska-Petrovskij, E. (2023). Obrazy ikonotekstów. Dzieciństwo. Literatura I Kultura, 5(1), 210-227. https://doi.org/10.32798/dlk.1090

Emilia Śmiechowska-Petrovskij  e.smiechowska@uksw.edu.pl
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie  Polska
https://orcid.org/0000-0002-6522-3817

Emilia Śmiechowska-Petrovskij – dr, pracuje w Katedrze Pedagogiki Specjalnej na Wydziale Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Jej zainteresowania naukowe obejmują literaturę dziecięcą jako medium społeczno-kulturowe, dyskursy niepełnosprawności w tekstach kultury, uprzystępnianie dóbr kultury i edukację wizualną osób niewidomych i słabowidzących. Kontakt: e.smiechowska@uksw.edu.pl.






Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:

  • mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
  • nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.

Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl