Вияв тенденції інтернаціоналізації у сучасній різностильовій українській лексиці
Abstrakt
Przejawy tendencji do internacjonalizacji we współczesnym języku ukraińskim, zróżnicowanym stylowo
W artykule poddano analizie funkcjonowanie jednostek o statusie międzynarodowym – morfemów (afiksów, morfemów leksykalnych) oraz słów (zapożyczeń i derywatów) w tekstach zróżnicowanych pod względem stylu. Analiza pokazuje wzrost liczby takich struktur oraz zmiany jakościowe zachodzące w sposobie tworzenia nazw wypełniających poszczególne kategorie słowotwórcze. Interakcje między jednostkami o statusie międzynarodowym a tymi rodzimymi przejawiają się w hybrydyzacji leksyki, konkurencji między jednostkami leksykalnymi oraz w semantycznymi i stylistycznym różnicowaniu się wariantów słowotwórczych.
Pезюме
У статті проаналізовано функціонування інтернаціональних одиниць – морфем (афіксів, твірних основ) і лексем (запозичених і мотивованих ними дериватів) у текстах різних стилів. Виявлено їх кількісне зростання та якісні зміни в наповненні певних словотвірних категорій. Взаємодія інтернаціоналізмів і національних одиниць виявляється в гібридизації лексики, конкуруванні їх, семантично-стильовій диференціації словотвірних варіантів.
Słowa kluczowe
internacjonalizm, afiks, gniazdo (rdzenne, słowotwórczo- -rdzenno, słowotwórcze); КЛЮЧОВІ СЛОВА: інтернаціоналізм, афікс, гніздо (кореневе, коренево- -словотвірне, словотвірне)
Bibliografia
Belet͡skyǐ, A.A. (2012). Ob ynternat͡syonalyzmakh. Vybrani prat͡si. N.F. Klymenko, I͡E.A. Karpilovs′ka, A.O. Savenko (upori͡ad.). Kyïv: Vydavnychyǐ dim Dmytra Buraho, 184–202.
Buzássyová, K., Waszakowa, K. (2003). Tendencia k internacionalizácii (z ohl’adom na funkčnú diferenciáciu internacionalizácie v rozličnýh sférach comunikácie). W: I. Ohnheiser (red.). Słowotwórstwo /Nominacja (49–58). Innsbruck: Universität Innsbruck; Opole: Uniwer. Opolski.
Hutshmydt, K. (1998). Obshchye tendent͡syy y spet͡syfycheskye formы ykh predstavlenyi͡a v sovremennыkh slavi͡anskykh i͡azыkakh, Jazykovedný časopis, 49/1–2, 15–26.
Karpilovs′ka, I͡E.A., Kysli͡uk, L.P., Klymenko, N.F., Kryts′ka, V.I., Puzdyri͡eva, T.K., Romani͡uk I͡U.V. (2017). Vplyv suspil′nykh zmin na rozvytok ukraïns′koï movy. Kyïv: Vydavnychyǐ dim Dmytra Buraho.
Karpilovs′ka, I͡E.A. (2002). Peredmova. Korenevyǐ hnizdovyǐ slovnyk ukraïns′koï movy: Hnizda sliv z vershynamy – omohrafichnymy koreni͡amy. Kyïv: Vydavnyt͡stvo «Ukraïns′ka ent͡syklopedii͡a» imeni M.P. Baz͡hana, 3–11.
Klymenko, N.F., Karpilovs′ka, I͡E.A., Kysli͡uk, L.P. (2008). Dynamichni prot͡sesy v suchasnomu ukraïns′komu leksykoni. Kyïv: Vydavnychyǐ dim Dmytra Buraho.
Koriakowcewa, E. (red.). (2009). Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich. Siedlce: Wyd. Akademii Podlaskiej.
Kysli͡uk, L.P. (2017). Suchasna ukraïns′ka slovotvirna nominat͡sii͡a: resursy ta tendent͡siï rozvytku. Kyïv: Vydavnychyǐ dim Dmytra Buraho.
Lenet͡s′, K. V. (1999). Tendent͡siï slovotvorenni͡a v ukraïns′kiǐ literaturniǐ movi druhoï polovyny XX st. W: S. Jermolenko (red.), Najnowsze dzieje językόw słowiańskich. Ukraïns′ka mova (228–238). Opole: Universytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej.
Markowski, A. (2000). Jawne i ukryte nowsze zapożyczenia leksykalne w mediach. W: J. Bralczyk і K. Mosiołek-Kłosińska (red.). Język w mediach masowych (96–111). Warszawa: Upowszechnianie Nauki–Oświata «UN-O».
Mazuryk, D. (2002). Nove v ukraïns′kiǐ leksyt͡si: Slovnyk-dovidnyk. L′viv: Svit
Ohnheiser, I. (red.). (2003). Słowotwórstwo /Nominacja. Innsbruck: Univ. Innsbruck; Opole: Uniw. Opolski.
Ohnheiser, I. (2003). Internacionalizmy v slovare i v tekste. W: Tichá, A. Rangelová, Z. (red.) Internacionalizmy v nové slovni zásobĕ. Sborník příspěvků z konference Praha, 16.–18. června 2003 (115–125). Praha: ÚJČ AV ČR.
Taran, A. (2011). Konkuruvanni͡a nominat͡siǐ u suchasniǐ ukraïns′kiǐ literaturniǐ movi: tendent͡siï stabilizat͡siï novoï leksyky. Cherkasy: Vyd. Chabanenko I͡U.
Waszakowa, K. (2003). Przejawy tendencji do internacjonalizacji w systemach słowotwórczych języków zachodniosłowiańskich. W: I. Ohnheiser (red.), Słowotwórstwo / Nominacja (78–102). Innsbruck: Univer. Innsbruck; Opole: Uniwer. Opolski.
Waszakowa, K. (2005). Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny. Warszawa: WUW.
Waszakowa, K. (2009). Internacjonalizacja polskiej leksyki – stan obecny, prognozy na najbliższą przyszłość. W: E. Koriakowcewa (red.), Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich (11–28). Siedlce: Wyd. Akademii Podlaskiej.
Waszakowa, K. (2010). Adaptacja słowotwórcza i semantyczna zapożyczeń we współczesnej polszczyznie. W: N.F. Klymenko i I͡E.A. Karpilovs′ka (red.), Vidobraz͡henni͡a istoriï ta kul′tury narodu v slovotvorenni (47–59). Kyïv: Vydavnychyǐ dim Dmytra Buraho.
Waszakowa, K. (2020). Charakterystyczne zjawiska w słowotwórstwie polszczyzny przełomu XX i XXI w. związane z tendencją do internacjonalizacji. W: I͡E.A. Karpilovs′ka, L.P. Kysli͡uk, I͡U.V. Romani͡uk, A.O. Savenko (red.), U poshukakh harmoniï movy (97–107). Kyïv: Vydavnychyǐ dim Dmytra Buraho.
Zemskai͡a, E.A. (2000). Aktivnye prot͡sessy sovremennogo slovoproizvodstva. W: E.A. Zemskai͡a (red.), Russkiĭ i͡azyk v kont͡se ХХ stoletii͡a (1985–1995) (90–141). Moskva: I͡azyki russkoĭ kulʹtury.
