CHWILA i MOMENT w ujęciu semantycznym
Abstrakt
Artykuł zawiera analizę porównawczą dwóch polskich wyrażeń: chwila i moment. Centralny problem dotyczy opisu ich znaczenia, w szczególności rozstrzygnięcia, czy zestawiane wyrażenia wchodzą ze sobą w relację obustronnej implikacji, tj. synonimii (równoznaczności), czy też da się wskazać elementy różniące ich struktury znaczeniowe. Badania semantyczne poprzedza próba wyodrębnienia z autentycznych wystąpień tekstowych, w których pojawiają się opisywane słowa, jednostek języka z ich udziałem. W dalszej części tekstu szczegółowemu oglądowi poddane są jednostki rzeczownikowe, funkcjonalnie fundujące z jednej strony ciągi wykrzyknikowe i przysłówkowe, z drugiej – przyrozkaźnikowe z segmentem chwila i moment.
Słowa kluczowe
znaczenie, synonimia, polisemia, leksykografia
Bibliografia
Bednarek, A., Grochowski, M. (1997). Zadania z semantyki językoznawczej, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Bogusławski, A. (1976). O zasadach rejestracji jednostek języka, Poradnik Językowy, 8, 356–364.
Bogusławski, A. (2003). Może i być może. W: J. Linde-Usiekniewicz, R. Huszcza (red.), Prace językoznawcze dedykowane Profesor Jadwidze Sambor. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 11–43.
Danielewiczowa, M. (2011). Wieloznaczność – skaza na języku czy na jego opisie? W: M. Bańko,
D. Kopcińska (red.), Różne formy, różne treści. Tom ofiarowany Profesorowi Markowi Świdzińskiemu, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 37–47.
Grochowski, M. (2004). Jednostki leksykalne o postaci ba jako komentarz metatekstowy, Poradnik Językowy, 2, 18–26.
Leibniz, G. W. (1975). Tablice definicji [Tabulae definitionum]. W: E. Janus (red.), Słownik i semantyka. Definicje semantyczne, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 8–89.
Wierzbicka, A. (1972). W poszukiwaniu semantycznego modelu czasu i przestrzeni. W: A. Wierzbicka (red.), Semantyka i słownik, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 151–163.
Wierzbicka, E. (2003). Leksykalne wykładniki tożsamości lub bliskości czasowej z aktem mowy. W: J. Linde-Usiekniewicz, R. Huszcza (red.), Prace językoznawcze dedykowane Profesor Jadwidze Sambor, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 199–211.
Wykaz skrótów
ISJP – Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, Warszawa 2000.
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego (http://www.nkjp.pl).
SJPSzym – Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1988–1989.
WSJP – Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007 (http://www.wsjp.pl).
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Polska
https://orcid.org/0000-0002-4529-1644
