Konceptualizacja zmysłu smaku w twórczości Jerzego Pilcha


Abstrakt

Artykuł został poświęcony konceptualizacji smaku w wybranych tekstach Jerzego Pilcha. Ujęcie zmysłu smaku zostało przygotowane w inspiracji metodologii ram semantycznych Charlesa Fillmore’a. Każdy aspekty życia człowieka daje się ująć w sieci kategorii, do których należą pojęcia opisujące ten aspekt. W wybranych utworach Jerzego Pilcha najliczniej prezentowana jest kategoria obiektów percepcji smaku, czyli nazw jedzenia i picia. Powieść Pod Mocnym Aniołem najczęściej opisuje picie alkoholu oraz używa wiele jego nazw. Pozostałe omawiane powieści skupiają się na jedzeniu. Jerzy Pilch bardzo sprawnie przedstawia świat alkoholików i życie biesiadne. Opisy jedzenia utrwalają tradycyjny sposób żywienia w Polsce, w którym przeważają produkty mięsne, przystawki i słodkie desery. Warzywa i owoce zajmują niewielką część.

Słowa kluczowe

smak, percepcja, nazwy jedzenia, nazwy picia, teoria ram semantycznych

Fillmore, Ch.J. (1982). Frame Semantics. W: The Linguistics Society of Korea (red.), Linguistics in the Morning Calm (111–137). Seoul: Hanshin Publishing Company.

Fillmore, Ch.J. (1985). Frames and the semantics of understanding, Quaderni di Semantica, vol. 6.2., 222–254.

Fillmore, Ch.J., Atkins B.T. (1992). Towards a Frame-Based Lexicon: The Semantics of RISK and its Neighbors. W: A. Lehrer, E.F. Kittay (red.), Frames, Fields and Contrasts. New Essays in Semantic and Lexical Organization (75–102). New Jersey: Tylor & Francis Group.

Kieraś, W. (2010). Opis czasowników w projekcie RAMKI z punktu widzenia leksykografa – na przykładzie czasownika IŚĆ i jego związku z czasownikiem CHODZIĆ. W: M. Zawisławska (red.), Ramki: rygorystyczna aplikacja metodologii kognitywno-interpretacyjnej (107–106). Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.

Kładoczny, P. (2012). Semantyka nazw dźwięków w języku polskim, t. 1–2. Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem.

Kładoczny, P. (2014). Rama interpretacyjna percepcji słuchowej. W: D. Filar, D. Piekarczyk (red.), Narracyjność języka i kultury, (161–177). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Kładoczny, P. (2018). Ramy interpretacyjne zmysłów we wczesnych i późnych powieściach Jerzego Pilcha, Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego, 4, 321–362.

Kładoczny, P. (2020). Rama interpretacyjna dotyku w języku polskim, Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego, 6, 129–139.

Kopcińska, D., Linde-Usiekniewicz, J. (2010). Znaczenia słownikowe a przynależność do ram interpretacyjnych – przypadek JECHAĆ i LICZYĆ. W: M. Zawisławska (red.), Ramki: rygorystyczna aplikacja metodologii kognitywno-interpretacyjnej (75–106). Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.

Ruppenhofer, J., Ellsworth, M., Petruck Miriam, R.L., Johnson Christopher, R., Scheffczyk, J. (2016). FrameNet II: Extended Theory and Practice, (revised November 1, 2016). Pozyskano z https://framenet2.icsi.berkeley.edu/docs/r1.7/book.pdf [data dostępu 29.09.2021].

Staniewski, P. (2017). Konceptualizacja wrażeń słuchowych w języku polskim, Acta Universitas Wratislaviensis 3788. Studia Linguistica, XXXVI, 111–133.

Tokarski, R. (2006). Pola znaczeniowe i ramy interpretacyjne – dwa spojrzenia na język, LingVaria 1, 35–46.

Wielki słownik język polskiego PAN, red nauk. P. Żmigrodzki: www:wsjp.pl

Zawisławska, M. (2004). Czasowniki oznaczające percepcję wzrokową we współczesnej polszczyźnie. Ujęcie kognitywne. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.

Zawisławska, M. (red.). (2010a). Ramki: rygorystyczna aplikacja metodologii kognitywno-interpretacyjnej. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.

Zawisławska, M. (2010b). Ramy interpretacyjne jako narzędzie opisu znaczenia. W: M. Zawisławska (red.), Ramki: rygorystyczna aplikacja metodologii kognitywnointerpretacyjnej (53–76). Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.

Literatura przedmiotowa

P – Pilch, J., Pod Mocnym Aniołem. Kraków 2000: Wydawnictwo Literackie.

Mu – Pilch, J., Miasto utrapienia. Warszawa 2004: Świat Książki.

Ma – Pilch, J., Marsz Polonia. Warszawa 2008: Świat Książki.

Pobierz

Opublikowane : 2022-12-04


Kładoczny, P. (2022). Konceptualizacja zmysłu smaku w twórczości Jerzego Pilcha. Prace Filologiczne, 77, 107-130. https://doi.org/10.32798/pf.1043

Piotr Kładoczny 
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim  Polska
https://orcid.org/0000-0002-3204-5807