Przewodnik po polskich nazwach ciast, ciastek i ciasteczek
Abstrakt
Artykuł zawiera analizę 1800 nazw ciast, ciastek i ciasteczek używanych w końcu 2. dziesięciolecia XXI w., które zarówno pod względem formalnym, jak i semantycznym wykazują wiele podobieństw. Przede wszystkim da się wśród nich wyróżnić nazwy stanowiące pojedyncze leksemy oraz konstrukcje dwu- lub więcej wyrazowe. Pierwsza grupa jest mniej liczna i zawiera oprócz nazw niepodzielnych słowotwórczo derywaty utworzone według kilku powtarzających się wzorów słowotwórczych. W drugiej grupie analizowanych onimów wyodrębniono 12 połączeń składniowych, które są podstawą dla bardzo licznej grupy nowo tworzonych nazw w polskim cukiernictwie. Ciekawa jest zwłaszcza ich struktura semantyczna, w której powtarzającymi się komponentami są nie tylko rodzaj dodatków występujących w ciastach, ciastkach i ciasteczkach jako składnik wzbogacający ich smak lub jako nadzienie, ewentualnie spód lub warstwa wierzchnia, ale także kształt wypieku, jego konsystencja, pochodzenie, przeznaczenie oraz autor receptury, według której wypiek został przygotowany.
Słowa kluczowe
chrematonim, wypieki cukiernicze, nazwa jednowyrazowa, konstrukcja składniowa, komponent semantyczny
Bibliografia
Badyda, E. (2011). O problemach z ustaleniem postaci chrematonimu – na przykładzie nazw polskich wyrobów cukierniczych. W: M. Biolik, J. Duma (red.), Chrematonimia jako fenomen współczesności (31–41). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Burska, K. (2021). Nazwy autorskich wypieków w polskich show kulinarnych, Prace Językoznawcze, XXIII/1, 215–228.
Dawidziak-Kładoczna, M. (2013). Nazwy potraw a marketing. Perswazyjne środki językowe we współczesnym nazewnictwie gastronomicznym, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Językoznawstwo, IX, 85–108.
Dąbrowska, A. (1998). O językowym zachowaniu się przy stole. Dlaczego upiększamy nazwy potraw. W: P. Kowalski (red.), Oczywisty urok biesiadowania (248–253). Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej.
Gałkowski, A. (2014). Motywacja w procesie tworzenia chrematonimii marketingowej, Poznańskie Spotkania Językoznawcze, XXVII, 63–72.
Jaros, V. (2011). Techniki nominacyjne w zakresie współczesnego nazewnictwa wyrobów piekarniczych i cukierniczych. W: M. Biolik, J. Duma (red.), Chrematonimia jako fenomen współczesności (215–233). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Jaros, V. (2012). Techniki nominacyjne w zakresie współczesnej leksyki specjalistycznej odnoszącej się do wyrobów piekarniczych i cukierniczych, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Językoznawstwo, VIII, 103–120.
Krótki, Z. (2016). Staro- i średniopolskie nazwy ciast, Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis, Studia Linguistica, XI, 75–86.
Lemnis, M., Vitry, H. (1979). W staropolskiej kuchni i przy polskim stole. Warszawa: Interpress.
Kasprzyk-Chevriaux, M. (2015). Krótka historia polskich deserów. https://culture.pl/pl/artykul/krotka-historia-polskich-deserow (opublikowany 21 stycznia 2015 r.).
Taras, B., Pietrzkiewicz, I. (2015). Struktura receptury kulinarnej na przykładzie przepisów na wypieki. Słowo. Studia językoznawcze, nr 6, 122–132.
Witaszek-Samborska, M. (2005). Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Instytut Języka Polskiego Polska
https://orcid.org/0000-0002-2310-2814
