Codzienne pożywienie mieszkańców dawnej lubelskiej wsi – obraz językowy


Abstrakt

Przedmiotem rozważań jest codzienne pożywienie mieszkańców wsi regionu lubelskiego, rozpatrywane z perspektywy diachronicznej. Są to nazwy tradycyjnych potraw z mąki, wody, mleka, ziemniaków, kasz, owoców i warzyw, stanowiące codzienne pożywienie mieszkańców wsi w XX wieku. Materiał badawczy zebrany w latach 1985–2019 od osób w wieku 60–90 lat, pozwala na pokazanie sposobu interpretacji i konceptualizacji świata
kulinariów, rozpatrywanego w wymiarze fizykalnym, funkcjonalnym oraz symbolicznym, konotującym biedę i umiejętność funkcjonowania w trudnej rzeczywistości.

Słowa kluczowe

nazwa, desygnat, kulinaria, gwara, Lubelszczyzna

Adamowski, J. (2014). Społeczne i kulturowe funkcje pożywienia, W: J. Adamowski, M. Wójcicka (red.), Tam na Podlasiu IV. Pożywienie – czyli o czymś dla ciała i ducha (13–21). Wola Osowińska: Gminny Ośrodek Kultury w Borkach.

Adamowski, J., Tymochowicz M. (red.). (2018). Dziedzictwo kulinarne w tekstach tradycyjnych i współczesnych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Adamowski, J., Wójcicka, M. (red.). (2014). Tam na Podlasiu IV. Pożywienie – czyli o czymś dla ciała i ducha. Wola Osowińska: Gminny Ośrodek Kultury w Borkach.

Bartmiński, J. (1990). Punkt widzenia, perspektywa interpretacyjna, językowy obraz świata, W: J. Bartmiński (red.), Językowy obraz świata (109–127). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Bartmiński, J., Niebrzegowska-Bartmińska, S. (red.). (2017). Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. 2: Rośliny – Zboża. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Cygan, S. (2018). Słownik gwary opoczyńskiej. Opoczno: Muzeum Regionalne w Opocznie.

Doroszewski, W. (1960). Struktura języka a geografia lingwistyczna, Poradnik Językowy, z. 8, 341–353.

Falińska, B. (1991). Z badań nad regionalizmami w słownictwie kulinarnym. W: K. Handke (red.), Regionalizmy w języku familijnym (zbiór studiów) (79–88). Wrocław: Ossolineum.

Kamler, A., Pietrzkiewicz, D., Seroka, K. (red.). (2018). Polska i świat przez kuchnię. Studia o dziedzictwie kulinarnym. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.

Kościuk-Jarosz, A. (2018). Pożywienie przedwojenne w relacjach ustnych Alfredy Magdziak, Twórczość Ludowa, 3–4, 32–38.

Kowalska, A., Strzyżewska-Zaremba, A. (1983–1985). Atlas gwar mazowieckich, t. 6–7. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Ossolineum.

Kowalski, P. (2000). Chleb nasz powszedni. O pieczywie w obrzędach, magii, literackich obrazach i opiniach dietetyków, Wrocław: Ossolineum.

Niebrzegowska-Bartmińska, S. (2020). Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Łeńska-Bąk, K. (2010). O pokarmach, smakach i utraconych znaczeniach… Historia kultury sub seciale culinaria. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Pelcowa, H. (2019a). Słownik gwar Lubelszczyzny, t. 6: Pokarmy. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Pelcowa, H. (2019b). Ludowe nazewnictwo kulinarne w interpretacji pokoleniowej (na wybranych przykładach z Lubelszczyzny), Poradnik Językowy, 1, 33–43.

Pelcowa, H. (2020). Nazwy potraw w gwarach Lubelszczyzny (na wybranych przykładach). W: T. Lisowski, P. Michalska-Górecka, J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, A. Sieradzki (red.). Verba multiplicia, veritas una. Prace dedykowane Profesor Alicji Pihan-Kijasowej, t. 2, (103–118). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne.

Petera, J. (1990). Pożywienie. W: A. Mironiuk, J. Petera, C. Wrębiak (red.), Kultura ludowa południowego Podlasia (12–17). Biała Podlaska.

Piotrowicz, A., Witaszek-Samborska M. (2018). Słownictwo gwary miejskiej Poznania w ujęciu tematycznym (93–113). Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.

Przymuszała, L., Świtała-Trybek D. (2021). Leksykon dziedzictwa kulinarnego Śląska. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Przymuszała, L. (2018). Motywacja gwarowych nazw zup (na przykładzie materiału śląskiego), W: R. Przybylska, M. Rak, A. Kwaśnicka-Janowicz (red.), Historia języka, dialektologia i onomastyka w nowych kontekstach interpretacyjnych. (353–366). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Sobierajski, Z., Burszta, J. (red.). (1979). Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski, t. 1: Gospodarstwo domowe – pożywienie. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum.

Świtała-Trybek, D., Przymuszała, L. (2018). „Dobry żur, kiej w nim szczur”. Dziedzictwo kulinarne Śląska w tekstach kultury. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Tymochowicz, M. (2019). Tradycyjne pożywienie chłopskie na Lubelszczyźnie, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Witaszek-Samborska, M. (2005). Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Pobierz

Opublikowane : 2022-12-06


Pelc, H. (2022). Codzienne pożywienie mieszkańców dawnej lubelskiej wsi – obraz językowy. Prace Filologiczne, 77, 327-339. https://doi.org/10.32798/pf.1034

Halina Pelc 
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin  Polska
https://orcid.org/0000-0002-1380-4943