Hymn dla nerdów. Stranger Things, czyli popkulturowe lata 80. w pigułce
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie serialu Stranger Things (2016– ) w kontekście licznych aluzji i odwołań do utworów literackich, filmowych czy muzycznych z lat 80. XX wieku. Autor tekstu dowodzi, że serial braci Dufferów wpisuje się w obecne we współczesnej kulturze popularnej zjawisko retromanii. Nostalgiczna tęsknota za adolescencją oraz retroobiektami (takimi jak walkman, winyle, kasety magnetofonowe) wynika m.in. z przyspieszonego tempa zmian zachodzących w dzisiejszym świecie. Dawne nośniki muzyczne oraz filmowe przeżywają obecnie renesans, gdyż poszukujemy rzeczy trwałych w przeszłości. Stranger Things to niemalże przewodnik po latach 80., jako że braci Dufferów fascynuje nie tylko twórczość m.in. Stephena Kinga, Stevena Spielberga, Wesa Cravena, lecz także ówczesne sposoby spędzania wolnego czasu z przyjaciółmi. Świat w Stranger Things jest ponadto dziwny, bizarny, trudny do zdefiniowania – może to jeden z powodów, dla których ta historia jest tak angażująca.
Słowa kluczowe
adolescencja; lata 80. XX wieku; Matt Duffer; nostalgia; retromania; Ross Duffer; serial młodzieżowy; Stephen King; Steven Spielberg; Stranger Things
Bibliografia
Aguirre-Sacasa, R. (prod.). (2017– ). Riverdale [serial telewizyjny]. CW.
Andrzejczak, K. (2012). Opowieści literackiej Ameryki. Zarys prozy Stanów Zjednoczonych od początków do czasów najnowszych. TAiWPN Universitas.
Asher, J. (2009). Trzynaście powodów (A. Górska, tłum.). Rebis. (wyd. oryg. 2007).
Boccaccio, G. (2002). Genealogia deorum gentilium: Manuscript, 1385–1387. University of Chicago. (wyd. oryg. 1472).
Borowiecki, A. (2020). Zmieniający się paradygmat opowiadania we współczesnych serialach grozy. Media – Kultura – Komunikacja Społeczna, 16(2), 11–20. https://doi.org/10.31648/mkks.6286.
Bowie, D. (1977). Heroes [piosenka]. W: Heroes [album muzyczny]. RCA.
Burge, C. M. (prod.). (1998–2006). Charmed [Czarodziejki] [serial telewizyjny]. WB.
Cameron, J. (reż.). (1984). The terminator [Terminator] [film]. Columbia Pictures.
Craven, W. (reż.). (1984). A nightmare on Elm Street [Koszmar z ulicy Wiązów] [film]. New Line Cinema.
Czapliński, P. (2014). Po co pop. Książki. Magazyn do Czytania, 2(13), 42–45.
Davis, G., Dickinson, K. (2004). Teen TV: Genre, consumption, identity. British Film Institute.
Demme, J. (reż.). (1991). The silence of the lambs [Milczenie owiec] [film]. Orion Pictures.
Donner, R. (reż.). (1985). The Goonies [Goonies] [film]. Warner Bros. Pictures.
Duffer, M., Duffer, R. (prod.). (2016– ). Stranger things [serial telewizyjny]. Netflix.
Ende, M. (2018). Niekończąca się historia (R. Wojnakowski, tłum.). Znak. (wyd. oryg. 1979).
Frost, M., Lynch, D. (prod.). (1990–1991). Twin Peaks [Miasteczko Twin Peaks] [serial telewizyjny]. ABC.
Frost, M., Lynch, D. (prod.). (2017). Twin Peaks: Season 3 [Miasteczko Twin Peaks. Sezon trzeci] [serial telewizyjny]. Showtime.
Fuller, B. (prod.). (2013–2015). Hannibal [serial telewizyjny]. NBC.
Gaines, W., Dodd, S. (prod.). (1989–1996) Tales from the crypt [Opowieści z krypty] [serial telewizyjny]. HBO.
Garth, J., Spelling, T., Chessler, M., Alberghini, C. (prod.). (2019). BH90210 [serial telewizyjny]. Fox.
Gygax, G., Arneson, D. (1974). Dungeons and dragons. TSR.
Henson, J. (reż.). (1986). Labyrinth [Labirynt] [film]. Tri-Star Pictures.
Hooper, T. (reż.). (1982). Poltergeist [Duch] [film]. MGM.
Jakubowiak, M. (2017, l). Słonecznik, powtórz, tęcza, pamiętaj. Dwutygodnik, 224. Pobrane 10 stycznia 2021 z: https://www.dwutygodnik.com/artykul/7466-slonecznik-powtorz-tecza-pamietaj.html .
King, S. (2017). Carrie (D. Górska, tłum.). Albatros. (wyd. oryg. 1974).
King, S. (2002). Cztery pory roku (Z. A. Królicki, tłum.). Albatros (wyd. oryg. 1982).
King, S. (2019). To (R. Lipski, tłum.). Albatros. (wyd. oryg. 1986).
Kostecka, W., Mik, A., Skowera, M. (2018). Słowo wstępne. W: W. Kostecka, A. Mik, M. Skowera (red.), Łapacz snów. Studia o twórczości Neila Gaimana (s. 9–21). Wydawnictwo Naukowe i Edukacyjne SBP.
Kostyra, K. (2020). Uwaga, pułapki na dzieci! Topografia nawiedzonego domu w Duchu Stevena Spielberga i Tobe’a Hoopera. Dzieciństwo. Literatura i Kultura, 2(1), 35–60. https://doi.org/10.32798/dlk.518.
Koziołek, R. (2020). Magowie. Made in Poland. Książki. Magazyn do Czytania, 1(40), 40–44.
Kryńska, E. (2017). Ekonomiczny kontekst problemu społecznego – przypadek prekariatu. Problemy Polityki Społecznej, 26, 13–26.
Kubale, A. (1984). Dziecko romantyczne. Szkice o literaturze. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Kyzioł, A. (2019). Dorosłe seriale dla nastolatków. Polityka, 28, 82–84.
Lauper, C. (1984). Time after time [piosenka]. W: She’s so unusual [album muzyczny]. Epic.
Madonna. (1984). Material girl [piosenka]. W: Like a virgin [album muzyczny]. Sire, Warner Bros.
Maj, K. M. (2015). Allotopie. Topografia światów fikcjonalnych. TAiWPN Universitas.
Marcela, M. (2018). Stranger Things, czyli kobiety i potwory. Teksty Drugie, 5, 257–275.
Melzer, P. (2006). Alien constructions: Science fiction and feminist thought. University of Texas Press.
Millard, K. (2007). Coming of age in contemporary American fiction. Edinburgh University Press.
Milton, J. (2011). Raj utracony (M. Słomczyński, tłum.). Zielona Sowa. (wyd. oryg. 1674).
Mittell, J. (2006). Narrative complexity in contemporary American television. The Velvet Light Trap, 58, 29–40. https://doi.org/10.1353/vlt.2006.0032.
Limahl. (1984). Neverending story [piosenka]. W: The Neverending Story soundtrack [album muzyczny]. EMI Group Limited.
Moseley, R. (2001). The teen series. W: G. Creeber (red.), The television genre book (s. 41–43). British Film Institute.
Mróz, K. (2019, 5 lipca). Stranger Things 3 jest świetne. To młodzieżowa komedia grozy i zimnowojenny koszmar o „ruskich”. Gazeta Wyborcza. Pobrane 10 stycznia 2021 z: https://wyborcza.pl/7,90535,24966145,stranger-things-3-jest-swietne-to-mlodziezowa-komedia-grozy.html.
Muschietti, A. (reż.). (2017). It [To] [film]. Warner Bros. Pictures.
Muschietti, A. (reż.). (2019). It: Chapter Two [To. Rozdział 2] [film]. Warner Bros. Pictures.
Nacher, A. (2011). Remiks i mashup – o niełatwym współbrzmieniu dwóch cyberkulturowych metafor. Przegląd kulturoznawczy, 9(1), 77–89.
Napiórkowski, M. (2019). Kod kapitalizmu. Jak Gwiezdne wojny, Coca Cola i Leo Messi kierują twoim życiem. Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Paleczny, T. (2008). Socjologia tożsamości. Oficyna Wydawnicza AFM.
Patrick, S., Schwartz, J., Savage, S. (prod.). (2017– ). Dynasty [Dynastia] [serial telewizyjny]. The CW.
Petersen, W. (reż.). (1984). The neverending story [Niekończąca się opowieść] [film]. Warner Bros.
Pięczka, B., Kuniczuk-Trzcinowicz, A. (2006). Melodramat. W: T. Żabski (red.), Słownik literatury popularnej (s. 369–375, wyd. 2 popr. i rozsz.). Wydawnictwo UWr.
Prodeus, A. (2019, 13 lipca). Demontaż atrakcji: Stranger Things. Vogue. Pobrane 9 stycznia 2021 z: https://www.vogue.pl/a/demontaz-atrakcji-stranger-things.
Reitman, I. (reż.). (1984). Ghostbusters [Pogromcy duchów] [film]. Columbia Pictures.
Reiner, R. (reż.). (1986). Stand by me [Stań przy mnie] [film]. Columbia Pictures.
Reynolds, S. (2018). Retromania. Jak popkultura żywi się własną przeszłością (F. Łobodziński, tłum.). Kosmos. (wyd. oryg. 2011).
Romero, G. A. (reż.). (1985). Day of the dead [Dzień żywych trupów] [film]. United Film Distribution.
Schmidt Hissrich, L. (prod.). (2019– ). The Witcher [Wiedźmin] [serial telewizyjny]. Netflix.
Scott, R. (reż.). (1979). Alien [Obcy – ósmy pasażer Nostromo] [film]. 20th Century Fox.
Shapiro, E., Shapiro, R. (prod.). (1981–1989). Dynasty [Dynastia] [serial telewizyjny]. ABC.
Shelley, P. B. (1982). Prometeusz wyzwolony (L. Elektorowicz, tłum.). Wydawnictwo Literackie. (wyd. oryg. 1820).
Skowera, M. (2018). Pamięć – dzieciństwo – literatura dziecięca. Wokół Oceanu na końcu drogi Neila Gaimana. W: W. Kostecka, A. Mik, M. Skowera (red.), Łapacz snów. Studia o twórczości Neila Gaimana (s. 53–77). Wydawnictwo Naukowe i Edukacyjne SBP.
Slany, K. (2016). Orbis exterior w baśni magicznej i jego symbolika w Oblubienicy Tygrysa i Towarzystwie wilków Angeli Carter. W: W. Kostecka, M. Skowera (red.), Geografia krain zmyślonych. Wokół kategorii miejsca i przestrzeni w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej (s. 269–286). Wydawnictwo SBP.
Socha, J. (2017). Nugat dla potwora. Dwutygodnik, 223. Pobrane 10 stycznia 2021 z: https://www.dwutygodnik.com/artykul/7458-nugat-dla-potwora.html?print=1.
Spielberg, S. (reż.). (1982). E.T. the extra-terrestrial [E.T.] [film]. Universal Pictures.
Star, D. (prod.). (1990–2000). Beverly Hills, 90210 [serial telewizyjny]. Fox.
Szmidt, O. (2017, 18 maja). Dlaczego obejrzałam wszystkie odcinki Trzynastu powodów. Czas Kultury. Pobrane 30 grudnia 2020 z: http://czaskultury.pl/czytanki/dlaczego-obejrzalam-wszystkie-odcinki-trzynastu-powodow/.
Szyłak, J., Konefał, S. J., Kaczor, K. (2012). Kino Nowej Przygody. Słowo/Obraz Terytoria.
The Clash. (1982). Should I stay or should I go [piosenka]. W: Combat rock [album muzyczny]. Epic.
The Police. (1983). Every breath you take [piosenka]. W: Synchronicity [album muzyczny]. A&M.
Trześniewska, A. (2013). Człowiek w sieci kultury instant. O powieści Dawida Kaina Za pięć rewolta. LiteRacje, 29(2), 59–63.
Wallace, T. L. (reż.). (1990). It [To] [serial telewizyjny]. ABC.
Whedon, J., Greenwalt, D. (prod.). (1998–2004). Angel [Anioł ciemności] [serial telewizyjny]. WB.
Yorkey, B. (prod.). (2017–2020) 13 reasons why [Trzynaście powodów] [serial telewizyjny]. Netflix.
Uniwersytet w Białymstoku Polska
https://orcid.org/0000-0002-7943-384X
Dariusz Piechota – dr, pracuje na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Białymstoku. Członek Laboratorium Animal Studies – Trzecia Kultura, nauczyciel w Zespole Szkół nr 3 w Puławach. Jego zainteresowania badawcze obejmują literaturę drugiej połowy XIX wieku, ekokrytykę, animal studies, najnowszą prozę popularną. Kontakt: darekpiechota@o2.pl.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
