Pierwszy pitawal wegetariański, czyli o ilustracjach Emilii Dziubak do Horroru Madleny Szeligi
Abstrakt
W artykule autorka skupia się na warstwie wizualnej książki Horror Madleny Szeligi z ilustracjami Emilii Dziubak, wydanej przez krakowskie wydawnictwo Gereon w 2017 roku. Jest to zbiór dwudziestu miniatur literackich opisujących tragiczne losy siedemnastu różnych gatunków warzyw i owoców, a także pieczarek, słonecznika i pokrzyw, na co dzień traktowanych przez ludzi jako produkty spożywcze, a tu przedstawionych jako żyjące, a zatem czujące osobniki. Książka w interesujący sposób odnosi się do wielowiekowej tradycji obrazowania śmierci, męczeństwa i cierpienia oraz popularnych zwłaszcza w epoce baroku wątków wanitatywnych, bardziej niż do rekwizytorium horroru. Jako gatunek bowiem horror jest dobrze osadzony w literaturze i filmie, ale nie w refleksji nad sztukami plastycznymi. W artykule przedstawiono zatem inspiracje europejskim malarstwem nowożytnym, zarówno religijnym, alegorycznym, jak i martwymi naturami, a także epitafiami oraz ornamentem barokowym, twórczo wykorzystanymi przez ilustratorkę. Autorka wskazuje także na tradycję animizowania roślin wywodzącą się z europejskiej XIX-wiecznej ilustracji książkowej.
Słowa kluczowe
barok; Emilia Dziubak; Horror; ilustracja książkowa dla dzieci; Madlena Szeliga; martwa natura; vanitas
Bibliografia
Dieckmann, E., Grau, A. (prod.), Murnau, F. W. (reż.). Nosferatu, eine Symphonie des Grauens [Nosferatu – symfonia grozy] [film]. Niemcy: Prana Film.
Eco, U. (red.). (2007). Historia brzydoty (J. Czaplińska i in., tłum.). Poznań: Rebis.
Frąckiewicz, S. (2017). Emilia Dziubak. Umysł stuprocentowego introwertyka. W: Ten łokieć źle się zgina. Rozmowy o ilustracji (s. 11–52). Wołowiec: Czarne.
Gaudreault, A. (1995). Teatralność, narracyjność, trickowość. Oceniając kino Georges’a Mélièsa. W: M. Hendrykowska (red.), W cieniu braci Lumière. Szkice o początkach kina (s. 24–35). Poznań: Ars Nova.
Gębarowicz, M. (1986). Prolegomena do dziejów lwowskiej rzeźby rokokowej. Artium Questiones, 3, 5–46.
Głowiński, M., Kostkiewiczowa, T., Okopień-Sławińska, A., Sławiński, J. (1989). Słownik terminów literackich. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. (wyd. oryg. 1976).
Grimm, W., Grimm, J. (1812). Die Kinder- und Hausmärchen. Gesammelt durch die Brüder Grimm. Berlin: Realschulbuchhandlung.
Grimm, W., Grimm, J. (1815). Die Kinder- und Hausmärchen. Gesammelt durch die Brüder Grimm. Zweiter Band. Berlin: Realschulbuchhandlung.
Gryglewicz, T. (1984). Groteska w sztuce polskiej XX wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Has-Tokarz, A. (2010). Horror w literaturze współczesnej i filmie. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Hendrykowska, M. (1998). Georges Méliès. W: A. Kołodyński, K. J. Zarębski (red.), Historia kina. Wybrane lata (s. 24–32). Warszawa: „Kino”.
Kłys, T. (2012). Film niemiecki w epoce wilhelmińskiej i weimarskiej. W: T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska (red.), Historia kina. Tom 1. Kino nieme (s. 408–423). Kraków: TAiWPN Universitas.
Lear, E. (1846). A book of nonsense. London: Routledge.
Lear, E. (1888). Nonsense books. Boston: Little, Brown.
Lubelski, T. (2012). Lumière i Méliès: fotograf i iluzjonista inicjują kinematograf. W: T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska (red.), Historia kina. Tom 1. Kino nieme (s. 111–136). Kraków: TAiWPN Universitas.
Merriam, E. (1987). Halloween ABC. New York: Aladdin.
Norton, M. (2012). Kłopoty rodu Pożyczalskich (M. Wisłowska, tłum.). Warszawa: Dwie Siostry. (wyd. oryg. 1952).
Norton, M. (2014a). Pożyczalscy idą w świat (M. Wisłowska, tłum.). Warszawa: Dwie Siostry. (wyd. oryg. 1955).
Norton, M. (2014b). Pożyczalscy na wyspie (M. Wisłowska, tłum.). Warszawa: Dwie Siostry. (wyd. oryg. 1959).
Norton, M. (2015a). Pożyczalscy w przestworzach (M. Wisłowska, tłum.). Warszawa: Dwie Siostry. (wyd. oryg. 1961).
Norton, M. (2015b). Pożyczalscy pomszczeni (M. Wisłowska, tłum.). Warszawa: Dwie Siostry. (wyd. oryg. 1982).
Pieńkos, A. (2000). Okropności sztuki. Nowoczesne obrazy rzeczy ostatecznych. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Ryżewska, S., Schuster, E. (red.). (2002). Taniec Śmierci. Od późnego średniowiecza do końca XX wieku [katalog wystawy]. Szczecin: Zamek Książąt Pomorskich.
Siewierski, J. (1979). Powieść kryminalna. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Slany, K. (2016). Groza w literaturze dziecięcej. Od Grimmów do Gaimana. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP.
Sterling, C. (1998). Martwa natura. Od starożytności do XX wieku (J. Pollakówna, W. Dłuski, tłum.). Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, WN PWN. (wyd. oryg. 1985).
Szeliga, M. (2017). Horror. Kraków: Gereon.
Walpole, H. (1976). Zamczysko w Otranto. Opowieść gotycka (M. Przymanowska, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Literackie. (wyd. oryg. 1764).
Wincencjusz-Patyna, A. (2008). Czterej panowie ilustratorzy, nie licząc zwierząt. XIX-wieczna grafika ilustracyjna we Francji i jej polskie echa. Quart, 2(8), s. 18–45.
Wincencjusz-Patyna, A. (2019). Odpowiedni dać rzeczy obraz. O genezie ilustracji książkowych. Wrocław: ASP im. Eugeniusza Gepperta.
Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu Polska
https://orcid.org/0000-0001-5473-5721
Anita Wincencjusz-Patyna – dr, pracuje w Katedrze Historii Sztuki i Filozofii na Wydziale Malarstwa i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Jej zainteresowania obejmują historię i teorię ilustracji książkowej, a także historię dizajnu, zwłaszcza XX-wiecznego w Polsce. Kontakt: a.wincencjusz@asp.wroc.pl.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
