Niepełnosprawność, rasa i czarnoskóry satyr ze Stanów Zjednoczonych. Przypadek Grovera Underwooda z powieści Ricka Riordana Złodziej pioruna i jej filmowej adaptacji w reżyserii Chrisa Columbusa
Abstrakt
Celem artykułu jest zaprezentowanie metamorfozy Grovera Underwooda zachodzącej między powieścią Ricka Riordana (2005) Złodziej pioruna i filmową adaptacją tego utworu w reżyserii Chrisa Columbusa (2010). Ta postać w obu dziełach zostaje ukazana jako wykluczony członek społeczeństwa: w prawdziwym świecie – jako niepełnosprawny, w mitycznym zaś – jako satyr. Co więcej, w filmie Grover, grany przez czarnoskórego aktora, jest przedstawiony jako jednostka marginalizowana w jeszcze większym stopniu – jako reprezentant społeczności dyskryminowanej w USA. Tym samym różne wizerunki tego bohatera ujawniają wielopoziomowość wykluczenia i ukazują ideologiczne znaczenie współczesnej adaptacji przeznaczonej dla młodych odbiorców. Analiza komparatystyczna została przeprowadzona z perspektywy studiów nad recepcją oraz teorii krytycznej rasy.
Słowa kluczowe
adaptacja; film dziecięcy i młodzieżowy; literatura dziecięca i młodzieżowa; Chris Columbus; mitologia klasyczna; teoria krytyczna rasy; niepełnosprawność; Percy Jackson; rasa; studia nad recepcją; Rick Riordan; Złodziej pioruna
Źródło finansowania
Niniejszy artykuł został napisany w ramach projektu „Our Mythical Childhood… The Reception of Classical Antiquity in Children’s and Young Adults’ Culture in Response to Regional and Global Challenges” pod kierunkiem prof. Katarzyny Marciniak na wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Projekt finansowany jest przez European Research Council (ERC) w ramach European Union’s Horizon 2020 Research and Innovation Programme – ERC Consolidator Grant (Grant Agreement No 681202).
Bibliografia
Barrie, J. M. (1906). Peter Pan in Kensington Gardens. London: Hodder & Stoughton.
Better, S. J. (2008). Institutional racism: A primer on theory and strategies for social change (2nd ed.). Lanham, MD: Rowman & Littlefield.
Bradshaw, P. (2018, February 6). Black Panther review – Marvel’s thrilling vision of the afrofuture. The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/film/2018/feb/06/black-panther-review-marvel-wakanda-chadwick-boseman.
Carroll, L. (1865). Alice’s adventures in Wonderland. London: Macmillan.
Chibnall, C., Strevens, M., & Hoyle, S. (Producers). (2018). Doctor Who [Television series, season 11]. London: BBC One.
Choczaj, M. (2011). O adaptacji, ekranizacji, przekładzie intersemiotycznym i innych zmartwieniach teorii literatury, filmu i mediów. Przestrzenie teorii, 16, 11–39. https://doi.org/10.14746/pt.2011.16.1.
Del Vecho, P., Lasseter, J. (Producers), Clements, R., & Musker, J. (Directors). (2009). The princess and the frog [Motion picture]. United States: Walt Disney Studios Motion Pictures.
Dylinskii. (2015, December 21). @jk_rowling https://t.co/NLG7jYqwpV [Tweet]. Retrieved from https://twitter.com/dylinskii/status/678894560395681792.
Eco, U. (2003). Baudolino (W. Weaver, trans.). London: Vintage Books. (Original work published 2000).
Eddo-Lodge, R. (2017). Why I’m no longer talking to white people about race. London: Bloomsbury.
Feige, K. (Producer), & Coogler, R. (Director). (2018). Black Panther [Motion Picture]. USA: Walt Disney Studios Motion Pictures.
Fryer, P. (1984). Staying power: The history of Black people in Britain. London: Pluto Press.
Gamble, S., & McNamara, J. (Producers). (2015–Present). The magicians [Television series]. New York, NY: Syfy.
Grahame, K. (1908). The wind in the willows. London: Methuen.
Griffith, D. W. (Producer & Director). (1915). The birth of a nation [Motion picture]. United States: Epoch.
Grimal, P. (2008). Satyrowie. In Słownik mitologii greckiej i rzymskiej (M. Bronarska, M. Górska, A. Nikliborc, J. Sachse, & O. Szarska, trans.). Wrocław, Warszawa, & Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. (Original work published 1951).
Hardwick, L. (2003). Reception studies. Oxford: Oxford University Press.
Hoberman, D., Lieberman, T. (Producers), & Condon, B. (Director). (2017). Beauty and the Beast [Motion picture]. United States: Walt Disney Studios Motion Pictures.
Hutcheon, L. (2013). A theory of adaptation (2nd ed.). London & New York, NY: Routledge.
Janka, M., & Stierstorfer, M. (2017). Verjüngte Antike im Mediendialog – Einleitung. In M. Janka & M. Stierstorfer (Eds.), Verjüngte Antike. Griechisch-römische Mythologie und Historie in zeitgenössischen Kinder- und Jugendmedien (pp. 15–27). Heidelberg: Universitätsverlag Winter.
Kinberg, S., Barron, D., Shearmur, A. (Producers), & Branagh, K. (Director). (2015). Cinderella [Motion picture]. United States & United Kingdom: Walt Disney Studios Motion Pictures.
Lewis, C. S. (1950). The lion, the witch and the wardrobe. London: Geoffrey Bles.
MacNeill, K. (2018), Percy Jackson and the Olympians (series): The lightning thief. In K. Marciniak (Ed.), Our mythical survey. Retrieved from http://www.omc.obta.al.uw.edu.pl/myth-survey/item/370.
March, J. (2014). Satyrs and Silens. In Dictionary of Classical Mythology (2nd ed.). Oxford & Havertown, PA: Oxbow Books.
Marciniak, K. (Ed.). (2016). Our Mythical Childhood…: The Classics and Literature for Children and Young Adults. Leiden & Boston, MA: Brill.
Marciniak, K. (Ed.). (2018–Present). Our mythical survey. Retrieved from: http://www.omc.obta.al.uw.edu.pl/myth-survey.
Michułka, D., & Waksmund, R. (2012), Why adaptations?. Filoteknos, 3, 15–21.
Miranda, L.-M. (Writer), & Kail, T. (Director). (2015, January 20). Hamilton: An American musical. Live performance at the Public Theater, New York, NY.
Mull, B. (2006). Fablehaven. New York, NY: Aladdin.
Navarro, B., Cuarón, A., Torresblanco, F., Augustin, A. (Producers), & del Toro, G. (Producer & Director). (2006). El laberinto del fauno [Pan’s labyrinth] [Motion picture]. Mexico, Spain, & United States: Picturehouse & Warner Bros.
Paul, J. (2017). The half-blood hero: Percy Jackson and mythmaking in the twenty‑first century. In V. Zajko & H. Hoyle (Eds.), A handbook to the reception of classical mythology (5th ed., pp. 231–242). Hoboken, NJ: Wiley.
Ratcliffe, R. (2016, June 5). JK Rowling tells of anger at attacks on casting of black Hermione. The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/stage/2016/jun/05/harry-potter-jk--rowling-black-hermione.
Rathbun, D., Wilson, C. (Producers), & Petersen, W. (Producer and Director). (2004). Troy [Motion picture]. United States: Warner Bros.
Riordan, R. (2008). The lightning thief. London: Puffin Books. (Original work published 2005).
Riordan, R., Venditti, R., Futaki, A., & Villarrubia, J. (2010). The lightning thief. New York, NY: Hyperion Books.
Rokicki, R., Tracz, J., (Writers), & Brackett, S. (Director). (2017, March 23). The lighting thief: The Percy Jackson musical. Live performance at the Lucille Lortel Theatre, New York, NY.
Roman, L., & Roman, M. (2010). Pan. In Encyclopedia of Greek and Roman mythology. New York, NY: Facts On File.
Rosenfelt, K., Barnathan, M. (Producers), & Freudenthal, T. (Director). (2013). Percy Jackson: Sea of monsters [Motion picture]. United States: 20th Century Fox.
Rosenfelt, K., Barnathan, M., Radcliffe, M. (Producers), & Columbus, C. (Producer & Director). (2010). Percy Jackson & the Olympians: The lightning thief [Motion Picture]. Australia, Canada, United Kingdom, & United States: 20th Century Fox.
Rowling, J. K. [jk_rowling]. (2015, December 21). Canon: brown eyes, frizzy hair and very clever. White skin was never specified. Rowling loves black Hermione:* https://t.co/5fKX4InjTH [Tweet]. Retrieved from https://twitter.com/jk_rowling/status/678888094339366914?lang=en.
Rowling, J. K. (Story), Thorne, J. (Writer), & Tiffany, J. (Director). (2016, July 30). Harry Potter and the cursed child: Parts one and two. Live performance at the Palace Theatre, London.
Sani, S. (2013). Hatred for Black people. Bloomington, IN: Xlibris.
Stierstorfer, M. (2017). Antike Mythologie in der Kinder- und Jugendliteratur der Gegenwart. Unsterbliche Götter- und Heldengeschichten?. Frankfurt am Main: Peter Lang.
Urbańska, M., & Wieczorkiewicz, A. (2017). O czym szumią wierzby po polsku. Rozmowa z Maciejem Płazą, pisarzem i tłumaczem. Czy/Tam/Czy/Tu, 2(1), 118–129.
Wieczorkiewicz, A. (2009). Monstruarium. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Woźniak, M. (2012). Adaptacja w przekładach dla dzieci – gawęda terminologiczna. Filoteknos, 3, 22–36.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0002-6840-6504
Anna Mik – mgr, przygotowuje rozprawę doktorską na wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego dotyczącą potworów inspirowanych mitologią grecko-rzymską we współczesnej kulturze dla niedorosłych odbiorców. Pracuje jako asystentka w projekcie Our Mythical Childhood… The Reception of Classical Antiquity in Children’s and Young Adults’ Culture in Response to Regional and Global Challenges pod kierunkiem prof. Katarzyny Marciniak. Kontakt: anna.m.mik@gmail.com.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
