Tkaczka chmur Katarzyny Jackowskiej-Enemuo, czyli baśń o śmierci i potędze opowieści
Abstrakt
Celem artykułu jest przenalizowanie sposobu, w jaki Katarzyna Jackowska-Enemuo posługuje się konwencją baśniową, aby opowiedzieć o śmierci w utworze Tkaczka chmur (2021). Autorka tego dzieła wykorzystuje formuliczną narrację, motywy tkania oraz inicjacyjnej wyprawy po złote jabłuszko, a także wzbogaca je o komentarze dotyczące sfery emocjonalnej. Łączy zatem elementy baśniowe i refleksje psychologiczne, aby stworzyć historię o odchodzeniu i radzeniu sobie z żałobą. Potrzeba identyfikacji i przeżywania razem z bohaterem jego przygód staje się też okazją do włączenia odbiorców w snutą opowieść, która nosi w sobie znamiona tekstu performatywnego.
Słowa kluczowe
baśń; dziecko; emocje; Katarzyna Jackowska-Enemuo; opowieść; performatywność; polska literatura dziecięca; smierć; Tkaczka chmur; żałoba
Bibliografia
Bettelheim, B. (1985). Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni (D. Danek, tłum.). W.A.B. (wyd. oryg. 1976).
Burzyńska, A. (2007). Feminizm. W: A. Burzyńska, M. P. Markowski (red.), Teorie literatury
XX wieku. Podręcznik. Znak.
Czernow, A. (2018). Przemiany motywu śmierci dziecka w literaturze dla niedorosłych. W: K. Slany (red.), Śmierć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej (s. 35–60). Wydawnictwo SBP.
Dymel-Trzebiatowska, H. (2018). Niebo ma wiele imion. Śmierć w skandynawskich książkach obrazkowych. W: K. Slany (red.), Śmierć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej (s. 35–60). Wydawnictwo SBP.
Fischer-Lichte, E. (2018). Performatywność (M. Borowski, M. Sugiera, tłum.). Księgarnia Akademicka. (wyd. oryg. 2001).
Jackowska-Enemuo, K. (2021). Tkaczka chmur (M. Sztyma, il.). Albus.
Kozak, A. (2022, 25 czerwca). „Moja córka umarła 7 godzin 19 minut po tym, jak pani ordynator postawiła finalną diagnozę”. Jak żyć po takiej stracie?. Kobieta.gazeta.pl. Pobrane 15 listopada 2023 z: https://kobieta.gazeta.pl/kobieta/7,107881,28080315,7-godzin-19-minut-po-tym-kiedy-pani-ordynator-postawila-finalna.html.
Kopaliński, W. (2012). Słownik symboli. Rytm.
Korlak-Łukasiewicz, A., Zdaniewicz, M. (2018). Wsparcie w procesie żałoby poprzez organizację czasu wolnego. Relacje. Studia z Nauk Społecznych, 5, 79–90.
Kübler-Ross, E. (1998). Rozmowy o śmierci i umieraniu (I. Doleżal-Nowicka, tłum.). Media Rodzina. (wyd. oryg. 1969).
Leist, M. (2009). Dzieci poznają tajemnicę śmierci (A. Kucharska, tłum.). Święty Wojciech. (wyd. oryg. 1979).
Madryas, W. (2022). Arteterapia narracyjna jako efekt współoddziaływania medycyny narracyjnej oraz arteterapii ze szczególnym uwzględnieniem biblioterapii. Rana. Literatura – Doświadczenie – Tożsamość, 1(5): Dzieciństwo, cz. 2, 1–22. https://doi.org/10.31261/Rana.2022.5.01.
Miernik, A. (2015). Domeny wyobraźni. Andersen i Jung. TAiWPN Universitas.
Pilawska, R. (2017). Magiczne odbicia rzeczywistości, czyli o znaczeniu baśni w edukacji dziecka. Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna, 5(2/1), 77–85.
Rutka, V. (2012). Wartości baśni w pracy z dziećmi przedszkolnymi. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 24(2), 27–44.
Slany, K. (2018). Śmierć we współczesnej literaturze dla dzieci – łamanie tabu?. W: K. Slany (red.), Śmierć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej (s. 35–60). Wydawnictwo SBP.
Sontag, S. (2016). Choroba jako metafora (J. Anders, tłum.). Karakter. (wyd. oryg. 1978).
Szymborska, K. (2018). Dziecko w poradnikach konsolacyjnych (comfort books) a ewolucja archetypu puer aeternus W: K. Slany (red.), Śmierć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej (s. 89–106). Wydawnictwo SBP.
Wais, J. (2014). Bracia Grimm i siostra śmierć. O sztuce życia i umierania. Eneteia.
Wróblewska, V. (2018). Oblicza śmierci w polskiej bajce ludowej i w baśni literackiej. W: K. Slany (red.), Śmierć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej (s. 73–88). Wydawnictwo SBP.
Wróblewska, V. (2015–2018a). Inicjacja. W: V. Wróblewska (red.), Słownik polskiej bajki ludowej. Pobrane 28 czerwca 2023 z: https://bajka.umk.pl/slownik/lista-hasel/haslo/?id=68.
Wróblewska, V. (2015–2018b). Jabłko/jabłoń. W: V. Wróblewska (red.), Słownik polskiej bajki ludowej. Pobrane 28 czerwca 2023 z: https://bajka.umk.pl/slownik/lista-hasel/haslo/?id=69.
Wróblewska, V. (2015–2018c). Nić/przędza. W: V. Wróblewska (red.), Słownik polskiej bajki ludowej. Pobrane 28 czerwca 2023 z: https://bajka.umk.pl/slownik/lista-hasel/haslo/?id=124.
Wydawnictwo Albus. (2021). Katarzyna Jackowska-Enemuo. Pobrane 30 czerwca 2023 z https://albus.poznan.pl/katarzyna-jackowska-enemuo.
Zorza (mitologia). (2023, 23 października). Wikipedia. Pobrane 20 listopada 2023 z: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zorza_(mitologia).
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0001-9262-4758
Anna Cybulska – mgr, przygotowuje rozprawę doktorską w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego dotyczącą feministycznej dramaturgii Marii Morozowicz-Szczepkowskiej. Kontakt: a.cybulska8@uw.edu.pl.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
