„Każdy może latać” – umiejętność latania a retoryka zmiany w książkach obrazkowych Faith Ringgold i Jacqueline Woodson
Abstrakt
Umiejętność latania, uznawana przez czarnoskórych niewolników za jedyną drogę do wolności, do dziś jest popularnym motywem afroamerykańskiej literatury dziecięcej. Latające postaci umiejscowione w różnych przestrzeniach czasowych przenoszą czytelników w świat nieograniczonych możliwości, w którym dziecko ma ważną misję do spełnienia. Unosząc się nad swoimi własnymi domami, młodzi bohaterowie pokonują bariery społeczne i kulturowe oraz odnajdują szansę na pozytywne zmiany. Niniejszy artykuł analizuje trzy afroamerykańskie książki obrazkowe, w których motyw latania spełnia ważne funkcje społeczne i polityczne: Tar Beach [Plaża ze smoły] (1991) i Aunt Harriet’s Underground Railroad in the Sky [Podniebna Kolej Podziemna Ciotki Harriet] (1992) autorstwa Faith Ringgold oraz The Year We Learned to Fly [Rok, w którym nauczyliśmy się latać] (2022) Jacqueline Woodson z ilustracjami Rafaela Lópeza. Analizie zostaje poddana zarówno warstwa werbalna, jak i wizualna oraz jej retoryczna siła perswazji, zachęcająca młodych czytelników do działania na rzecz własnych rodzin i społeczności.
Słowa kluczowe
afroamerykańska literatura dziecięca; Faith Ringgold; Jacqueline Woodson; książki obrazkowe; retoryka zmiany; dziecięca sprawczość; motyw latania
Bibliografia
BlackPast. (2007). (1965) The Moynihan Report: The Negro family, the case for national action. Pobrane 20 maja 2023 z: https://www.blackpast.org/african-american-history/moynihan-report-1965/.
Commander, M. D. (2022). Before yesterday we could fly: An Afrofuturist period room. Metropolitan Museum of Art. Pobrane 20 maja 2023 z: https://www.metmuseum.org/exhibitions/afrofuturist-period-room.
Farrington, L. (2004). Faith Ringgold. Pomegranate.
Harris, T. (1997). Folk literature. W: W. L. Andrews, F. Smith Foster, T. Harris (red.), The Oxford companion to African American literature (s. 282–286). Oxford University Press.
Haygood, W. (2018). I too sing America: The Harlem Renaissance at 100. Rizzoli Electa.
Imani, B. (2020). Making our way home: The Great Migration and the Black American dream. Speed Press.
James, A., James, A. (2008). Key concepts in childhood studies. Sage.
Jenkins, M. (2016). The next thing you know you’re flying among the stars: Nostalgia, heterotopia, and mapping the city in African American picture books. Children’s Literature Association Quarterly, 41(4), 343–364. https://doi.org/10.1353/chq.2016.0043.
Lavender, I., Yaszek, L. (red.). (2021). Literary afrofuturism in the twenty-first century. Ohio State University Press.
McNair, J. C. (2008). A comparative analysis of The Brownies’ Book and contemporary African American children’s literature written by Patricia C. McKissack. W: W. M. Brooks, J. C. McNair (red.), Embracing, evaluating, and examining African American children’s and young adult literature (s. 3–29). Scarecrow.
Millman, J. (2005). Faith Ringgold’s quilts and picturebooks: Comparisons and contributions. Children’s Literature in Education, 36(4), 381–94. https://doi.org/10.1007/s10583-005-8318-0.
Nikolajeva, M., Scott, C. (2001). How picturebooks work. Routledge.
Nodelman, P. (1992). The Other: Orientalism, colonialism, and children’s literature. Children’s Literature Association Quarterly, 17(1), 29–35. https://doi.org/10.1353/chq.0.1006.
Nodelman, P. (2008). The hidden adult. Johns Hopkins University Press.
Painter, C., Martin, J. R., Unsworth, L. (2013). Reading visual narratives: Image analysis of children’s picture books. Equinox.
Ringgold, F. (1991). Tar beach. Scholastic.
Ringgold, F. (1992). Aunt Harriet’s Underground Railroad in the sky. Crown.
Ringgold, F. (2005). We flew over the bridge: The memoirs of Faith Ringgold. Duke University Press.
Short, K. G. (2019). The right to participate: Children as activists in picturebooks. W: H. Johnson, J. Mathis, K. G. Short (red.), Critical content analysis of children’s and young adult literature: Reframing perspective (s. 137–155). Routledge.
Sheehan, T. (2009). Faith Ringgold: Forging freedom and declaring independence. W: J. K. Brodsky, O. Ferris (red.), Declaration of independence: Fifty years of art by Faith Ringgold (s. 3–12). Institute of Women and Art.
Wahlman, M. S. (2001). Signs and symbols: African images in African American quilts. Tinwood.
Woodson, J. (2022). The year we learned to fly (R. López, il.). Nancy Paulsen.
Young-Bruehl, E. (2013). Childism: Confronting prejudice against children. Yale University Press.
Uniwersytet Radomski im. Kazimierza Pułaskiego Polska
https://orcid.org/0000-0003-3769-2728
Ewa Klęczaj-Siara – dr, pracuje w Katedrze Neofilologii na Wydziale Filologiczno-Pedagogicznym Uniwersytetu Radomskiego im. Kazimierza Pułaskiego. Jej zainteresowania naukowe obejmują afroamerykańską literaturę dziecięcą, zwłaszcza książki obrazkowe ukazujące problemy nierówności rasowych w Stanach Zjednoczonych. Kontakt: e.kleczaj@uthrad.pl.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
