Umiędzynarodowienie literatury dziecięcej i młodzieżowej – zagrożenie czy szansa dla kulturowej różnorodności?
Sommerfeld, B., Pieciul-Karmińska, E., Düring, M. (red.). (2020). Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption. Peter Lang
Abstrakt
W artykule recenzyjnym została omówiona monografia Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption [Różnorodność kulturowa w literaturze dla dzieci i młodzieży. Przekład i recepcja] pod redakcją Beate Sommerfeld, Elizy Pieciul-Karmińskiej i Michaela Düringa (2020), która wpisuje się w zakres badań nad przekładem i recepcją literatury dla dzieci i młodzieży. Zebrane w tomie rozdziały poszerzają perspektywę badawczą o kontekst kulturowej różnorodności. Omówione w tekście studia przypadków pozwalają na refleksję nad przekładem elementów kulturowo odmiennych i ich recepcją w kulturach docelowych. Jako istotna wyłania się tu rola tłumaczy jako pośredników w odpowiedzialnym transferowaniu odmienności, która nie tylko chroni kulturę wyjściową przed jej homogenizacją i wypaczeniem, lecz także pozwala na zniwelowanie barier między „obcym” i „swoim”.
Zgłoszono: 02.08.2022
Zaakceptowano: 28.10.2022
Słowa kluczowe
Beate Sommerfeld; Eliza Pieciul-Karmińska; globalizacja; internacjonalizacja; literatura dziecięca i młodzieżowa; , Michael Düring; przekład literacki; recepcja; różnorodność kulturowa
Bibliografia
Attia, S. (2020). Fremde Nachbarn und ferne Tropen: Alteritätserfahrungen in Max Mezgers Madagaskar-Jugendroman und seiner französischen Übersetzung. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption (s. 211–224). Peter Lang.
Bachmann-Medick, D. (2009). Cultural turns. Neuorientierungen in den Kulturwissenschaften. Rowohlt.
Badstübner-Kizik, C. (2020). Kinder- und Jugendliteratur als multimedialer Exportartikel?. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption (s. 109–122). Peter Lang.
Baluch, A. (1992). Archetypy literatury dziecięcej. WN WSP.
Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność (T. Kunz., tłum.). Wydawnictwo Literackie. (wyd. oryg. 2000).
Borodo, M. (2006). Children’s literature translation studies? – zarys badań nad literaturą dziecięcą w przekładzie. Przekładaniec, 16(1), 12–23.
Borodo, M. (2017). Translation, globalization and younger audiences: The situation in Poland. Peter Lang.
Borodo, M. (2021). English translation of Korczak’s children’s fiction: A linguistic perspective. Palgrave Macmillan.
Cieślikowski, J. (1985). Literatura osobna (R. Waksmund, wyb.). Nasza Księgarnia.
Düring, M. (2020). Die Illustration im Kinderbuch: Anmerkungen zu den Illustra tionen der Kleinen Hexe Otfried Preußlers in polnischer Übersetzung – Malutka Czarownica. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption (s. 123–142). Peter Lang.
Dybiec-Gajer, J. (2017). Złota różdżka – od książki dla dzieci po dreszczowiec raczej dla dorosłych. Tertium.
Dybiec-Gajer, J. (2020). Fan communities as mediators of cultural diversity. Local comics go English: A case study of Kajko and Kokosz comic translation. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption (s. 95–108). Peter Lang.
Dymel-Trzebiatowska, H. (2019). Filozoficzne i translatoryczne wędrówki po Dolinie Muminków. Wydawnictwo UG.
Dymel-Trzebiatowska, H. (2020). Die Grenzen der Purifikation: Einige Bemerkungen zu polnischen Übersetzungen skandinavischer Kinderliteratur. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption (s. 183–197). Peter Lang.
Ewers, H.-H. (2020). Internationalisierung von Nationalliteraturen durch Übersetzungen: Die deutsche Kinder- und Jugendliteratur als Vorreiter. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption (s. 15–35). Peter Lang.
Jacko, J. F. (2009). Globalizacja a różnice kulturowe. Przyczynek do metodologii badań międzykulturowych. W: P. Borowiec, B. Krauz-Mozer (red.) Globalizacja – nieznośne podobieństwo? Świat i jego instytucje w procesie uniformizacji (s. 261–279). Wydawnictwo UJ.
Konwencja UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego, sporządzona w Paryżu dnia 20 października 2005 r. Dz. U. 2007, nr 215, poz. 1585.
Kostecka, W. (2021). Czym jest wielokulturowa literatura dziecięca i młodzieżowa i jak ją badać? Propozycje metodologiczne z perspektywy literaturoznawczej w kontekście polskim. Wielogłos, 47(1), 123–149. https://doi.org/10.4467/2084395XWI.21.006.13581.
Kranz-Szurek, M. (2012). Kultura lokalna a globalizacja kulturowa – próba oceny zjawiska. Rocznik Nauk Społecznych, 4(40[2]), 11–35.
Lathey, G. (2010). The role of translators in children’s literature: Invisible storytellers. Routledge.
Loba, A. (2020). Das seltsame Schicksal zweier rothaariger Mädchen: Die französische Übersetzung und Rezeption von Pippi Langstrumpf und Anne vom grünen Hügel. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption (s. 169–181). Peter Lang.
Lukas, K. (2020). Zur Erfahrung von Andersheit und Diversität in Iwona Chmielewskas Bilderbuch für Kinder abc.de (2015). W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Überset zung und Rezeption (s. 143–156). Peter Lang.
O’Sullivan, E. (2000). Kinderliterarische Komparatistik. Universitätsverlag Winter.
Oittinen, R. (2000). Translating for children. Garland.
Pieciul-Karmińska, E. (2020). Die Rezeption der Kinder- und Hausmärchen in Polen: Historische Bedingungen, Vorurteile und ein editorischer Skandal. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption (s. 157–168). Peter Lang.
Schmeling, M., Schmitz-Emans, M., Walstra, K. (red.). (2000). Literatur im Zeitalter der Globalisierung. Königshausen & Neumann.
Schultze, B. (2020). Paratext and maintext in translated graphic novels (comics): The classics for children and adolescents in Russ Kick’s Graphic Canon – in German and French. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption(s. 37–93). Peter Lang.
Sommerfeld, B. (2018). Ilustracja książek dla dzieci jako źródło dylematów tłumacza – na przykładzie dwóch niemieckich przekładów Le Petit Prince Antoine’a de Saint-Exupéry’ego. Investigationes Linguisticae, 39, 98–110. https://doi.org/10.14746/il.2018.39.8.
Sommerfeld, B. (2020). Im Schatten der Geschichte: Gedächtniskonzepte in polnischen Kinderbüchern der ‚post-memory‘-Generation. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul -Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugend literatur. Übersetzung und Rezeption (s. 225–236). Peter Lang.
Sommerfeld, B., Pieciul-Karmińska, E., Düring, M. (2020a). Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption. Peter Lang.
Sommerfeld, B., Pieciul-Karmińska, E., Düring, M. (2020b). Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur: Vorwort der Herausgeber*innen. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption (s. 7–14). Peter Lang.
Turk, H. (1993). Alienität und Alterität als Schlüsselbegriffe einer Kultursemantik. Zum Fremdheitsbegriff der Übersetzungsforschung. W: A. Wierlacher (red.) Kulturthema Fremdheit. Leitbegriffe und Problemfelder kulturwissenschaftlicher Fremdheitsforschung (s. 173–197). Iudicium.
Venuti, L. (1995). The translator’s invisibility: A history of translation. Routledge.
Zańko, A. (2020). Hans Christian Andersen and the multicultural Fairy Tale: Some remarks on a children’s classic revised by Manu Sareen against the challenges of migration. W: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur. Übersetzung und Rezeption (s. 199–210). Peter Lang.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0001-9804-3890
Anna Fimiak-Chwiłkowska – dr, pracuje w Instytucie Filologii Germańskiej na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej zainteresowania naukowe obejmują kulturowe aspekty przekładu literackiego, sylwetki tłumaczy literatury polskiej i niemieckiej, przekład literatury polskiej XX wieku na język niemiecki, a także przekład literatury dla dzieci. Kontakt: afimiak@amu.edu.pl.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
