Rozwinięcie europejskiej myśli językoznawczej w projekcie reformy ortografii serbskiej Savy Mrkalja
Abstrakt
In 1810, Sava Mrkalj presented a project to reform Serbian orthography, previously based on the spelling of the Church Slavonic language, in his treatise Salo debeloga jera libo azbukoprotres. The work then inspired numerous linguists, including Vuk Karadžić who based his own model of a new Serbian orthography mainly on the treatise. Mrkalj’s project draws on earlier concepts by European grammarians such as Antoine Arnauld, Claude Lancelot and, above all, Johann Christoph Adelung, author of the “write as you speak” principle; however, Mrkalj does not merely repeat the theses of his predecessors – rather, he develops them in a creative way and finds new logical justifications. Contemporary Serbian orthography, based on the foundations laid by Mrkalj, is informed by developments of European linguistic thought, and constitutes one of the few examples of actual phonetic spelling.
Słowa kluczowe
ortografia; cyrylica; Sava Mrkalj; Vuk Karadžić; Johann Christoph Adelung
Bibliografia
Adelung, J. Ch. (1811). Grammatisch-kritisches Wörterbuch der hochdeutschen Mundart, A-E. Wien: Bauer.
Arnauld, A., Lancelot, C. (1810). Grammaire générale et raisonnée. Paris: Bossange et Masson.
Đorđević, K. (2018). Jezička reforma Vuka Karadžića i stvaranje srpskog književnog jezika (istorijski pogled i aktuelno stanje), Slavica Slovaca 53 (2), 164–173.
Hechtenberg, K. (1903). The New German Orthography, Modern Language Notes Vol. 18 (7), 196–202.
Nishihara, S. (2015). Digraphs in Sava Mrkalj’s Writing System. W: Popović, Lj., Nomachi, M. (red.), The Serbian Language as Viewed by the East and the West: Synchrony, Diachrony, and Typology. Sapporo: Slavic-Eurasian Research Center.
Noehden, G. H. (1816). A Grammar of the German Language. London: Mawman.
Okuka, M. (1975). Sava Mrkalj als Reformator der serbischen Kyrilliza. München: Verlag Otto Sagner.
Pietkiewicz, K. (2015). Paleografia ruska. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Ивић, П. (1998). Српска ћирилица у предвуковском периоду. W: Ивић, П., Преглед историје српског језика, Младеновић, А. (ред.). Сремски Карловци – Нови Сад: Издавачка књижарница Зорана Стојановића, 172–174.
Младеновић, А. (1967). Сава Мркаљ и његови претходници у реформи предвуковске ћирилице, Годишњак Филозофског факултета у Новом Саду, т. 10, 161–198.
Младеновић, А. (2008a). Однос Саве Мркаља према властитој реформисаној ћирилици. W: Младеновић, А., Историја српског језика. Одабрани радови. Београд: Чигоја штампа, 278–295.
Младеновић, А. (2008b). Општи поглед на Мркаљеву и Вукову реформу српске азбуке. W: Младеновић, А., Историја српског језика. Одабрани радови. Београд: Чигоја штампа, 310–315.
Младеновић, А. (2008c). Филолошко дело Саве Мркаља. W: Младеновић, А., Историја српског језика. Одабрани радови. Београд: Чигоја штампа, 253–277.
Младеновић, А. (2010). Сава Мркаљ – први модерни реформатор српске ћирилице. W: Мркаљ, С., Сало дебелога јера либо азбукопротрес, Младеновић, А. (red.). Нови Сад: Матица српска, I–VI.
Суботић, М. (2018). Сава Мркаљ – реформатор српске азбуке, Политичка ревија 3, 11–31.
Ћирковић, Б. (2010). Граматика црквенословенског језика. Београд: Свети архијерејски синод Српске православне цркве.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0002-3110-1889
Janusz Szablewski, asystent w Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego, bada historię języka chorwackiego i serbskiego, ich dialektów, a także ich kontakty z innymi językami, w szczególności cerkiewnosłowiańskim. Zajmuje się także przekładem literackim.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
PRAWA AUTORSKIE
Rocznik „Zeszyty Łużyckie” jest wydawany na licencji niewyłącznej: Creative Commons - Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC-BY)
(https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). Przesłanie artykułu oznacza zgodę na jego udostępnienie na tej licencji. Licencja zostaje udzielona Wydawnictwom Uniwersytetu Warszawskiego na 5 lat (po upływie tego terminu przekształca się w zgodę udzieloną na czas nieoznaczony) na następujące pola eksploatacji:
• utrwalanie i zwielokrotnianie w dowolnej liczbie egzemplarzy (w tym w tłumaczeniu na inne języki) w znanych w dniu zawarcia niniejszego porozumienia technikach: drukiem w dowolnej formie, techniką cyfrową, techniką reprograficzną, za pomocą zapisu magnetycznego, zapisu na kliszy fotograficznej, oraz wprowadzania egzemplarzy do obrotu;
• wprowadzanie do sieci komputerowej Wydawcy;
• publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, a w szczególności rozpowszechnianie w sieciach informatycznych, w tym komputerowych (Internet, sieci lokalne), telefonicznych oraz innych znanych w chwili zawarcia niniejszej umowy;
• najem, użyczanie;
• nadawanie za pomocą wizji i/lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stacje naziemne bądź satelitarne;
• kopiowanie i powielanie w technologiach fotomechanicznych lub innych znanych w dniu zawarcia porozumienia;
• publiczne odtwarzanie;
• wykorzystywanie do celów reklamowych i promocyjnych, w tym w sieciach informatycznych.
