W poszukiwaniu nowej tożsamości kulturowej. Kosowscy Goranie w XXI wieku
Abstrakt
The Kosovan Gora region is a small mountainous area in the southern part of Kosovo wedged between Albania and North Macedonia. The Gorani are Slavic people professing Islam. The Goranian ethnolect, most frequently described by the speakers themselves as našinski or našenski (‘our’, ‘local’, ‘our own way’) is an intermediary system placing itself somewhere between a strongly Balkanized southeastern Serbian dialect (Torlakian) and the peripheral western Macedonian dialects together with a significant share of Turkisms (Orientalisms), Albanisms and Romanisms (with Aromanian origin).
The Kosovan Gorani are one of many South Slavic Muslim communities affected by the dramatic political, social, and cultural changes after the collapse of the former Yugoslavia. The new situation has to some extent forced the Gorani to ask themselves the question: “Who are we?” The necessity to find this out became urgent in asituation where, starting from 1999, offers of national affiliation began to pour in from almost all sides of their Balkan surroundings (formulated by Serbs, Macedonians, Bulgarians, and even by Turks or Albanians). This caused several processes of reinterpretation of their ethno-cultural identity along with the emergence of different conceptions of Goranian ethnicity: a “pure Goranity” (without any other national affiliation) or a “Goranity” combined with Bosniak or Serbian (or, rather rarely – with Bulgarian or Macedonian) national affiliation. The author focuses on a relatively new and sociolinguistically interesting phenomenon of Bosniak Identity as a national idea introduced among the Kosovan Gorani and discussed by both their local leaders and common people. The development process of the Bosniak version of Goranian national identity can be observed not only in the socio-political local activities; it is essentially connected with the Bosniak Gorani embracing the Bosnian language as their own literary language. This decision has had many important cultural and linguistic consequences, some of which are discussed in the present article.
Słowa kluczowe
Goranie; Kosowo; Bośniacy; etnolekt gorański; tożsamość etnokulturowa
Bibliografia
Dokle, N. (2011). Bogomilizam i etnogeneza Torbeša Kukske Gore. Priredio i preveo sa albanskog jezika S.I. Idrizi, Prizren.
Mindak-Zawadzka, J. (2007). Gorani – „Local” People?, Sprawy Narodowościowe, Seria nowa, z. 31, Special issue on Territorialism and Identity, 213–225.
Nomachi, M. (2018). The Gorani People in Search of Identity: The Current Sociolinguistic Situation Among the Gorani Community of the Former Yugoslavia, In: Дуличенко, A.D; Номати, M. (ред.), Slavia Tartuensia XI / Slavic Eurasian Studies 34, Славянская микрофилология, Sapporo: Hokkaido University – Tartu: Tartu Ülikool, 375–412.
Видоески, Б. (1986). Горанскиот говор, Прилози МАНУ XI–2, Скопjе. Мангалакова, Т. (2009). Нашенци в Косово и Албания, София: „НИБА консулт“.
Младенович, Р. (2012). В поисках этнического определения – славянские мусульманские группы на югозападе Косово и Метохии. In: Greenberg, R.D.; Nomachi, M. (eds.), Slavia Islamica. Language, Religion and Identity, Sapporo: Slavic Research Center, Hokkaido University, 115–147.
Transliteration
Dokle, N. (2011). Bogomilizam i etnogeneza Torbeša Kukske Gore. Priredio i preveo sa albanskog jezika S.I. Idrizi, Prizren.
Mindak-Zawadzka, J. (2007). Gorani – „Local” People?, Sprawy Narodowościowe, Seria nowa, z. 31, Special issue on Territorialism and Identity, 213–225.
Nomachi, M. (2018). The Gorani People in Search of Identity: The Current Sociolinguistic Situation Among the Gorani Community of the Former Yugoslavia, In: Dulichenko, A.D; Nomati, M. (Ed.), Slavia Tartuensia XI / Slavic Eurasian Studies 34, Slavi͡anskai͡a mikrofilologii͡a, Sapporo: Hokkaido University – Tartu: Tartu Ülikool, 375–412.
Vidoeski, B. (1986). Goranskiot govor, Prilozi MANU XI–2, Skopje.
Mangalakova, T. (2009). Nashent͡si v Kosovo i Albanii͡a, Sofii͡a: „NIBA konsult”.
Mladenovich, R. (2012). V poiskakh ėtnicheskogo opredelenii͡a – slavi͡anskie musulʹmanskie gruppy na i͡ugo-zapade Kosovo i Metokhii. In: Greenberg, R.D.; Nomachi, M. (Ed.), Slavia Islamica. Language, Religion and Identity, Sapporo: Slavic Research Center, Hokkaido University, 115–147.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0001-9806-9943
Jolanta Mindak-Zawadzka, slawistka i bałkanistka (specjalizuje się w serbistyce, macedonistyce i albanistyce); bada współczesny kształt tożsamości zbiorowej Słowian-muzułmanów obszaru byłej Jugosławii oraz językoznawczą problematykę funkcjonowania kategorii morfosyntaktycznych w językach słowiańskich i bał- kańskich.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
PRAWA AUTORSKIE
Rocznik „Zeszyty Łużyckie” jest wydawany na licencji niewyłącznej: Creative Commons - Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC-BY)
(https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). Przesłanie artykułu oznacza zgodę na jego udostępnienie na tej licencji. Licencja zostaje udzielona Wydawnictwom Uniwersytetu Warszawskiego na 5 lat (po upływie tego terminu przekształca się w zgodę udzieloną na czas nieoznaczony) na następujące pola eksploatacji:
• utrwalanie i zwielokrotnianie w dowolnej liczbie egzemplarzy (w tym w tłumaczeniu na inne języki) w znanych w dniu zawarcia niniejszego porozumienia technikach: drukiem w dowolnej formie, techniką cyfrową, techniką reprograficzną, za pomocą zapisu magnetycznego, zapisu na kliszy fotograficznej, oraz wprowadzania egzemplarzy do obrotu;
• wprowadzanie do sieci komputerowej Wydawcy;
• publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, a w szczególności rozpowszechnianie w sieciach informatycznych, w tym komputerowych (Internet, sieci lokalne), telefonicznych oraz innych znanych w chwili zawarcia niniejszej umowy;
• najem, użyczanie;
• nadawanie za pomocą wizji i/lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stacje naziemne bądź satelitarne;
• kopiowanie i powielanie w technologiach fotomechanicznych lub innych znanych w dniu zawarcia porozumienia;
• publiczne odtwarzanie;
• wykorzystywanie do celów reklamowych i promocyjnych, w tym w sieciach informatycznych.
