Rymowanie starości – starość jako argument. Na marginesie kilku dziewiętnastowiecznych tekstów nieznanych



Abstrakt

The subject of the article is a volume of poetry Kwiatki polne (1884), written by Maciej Józef Brodowicz, a renowned Krakovian physician, who at the age of ninety-four published autobiographical poems. The main theme in most of them is old age understood as existential experience and a biographical circumstance, justifying the attempts to synthesize the author’s life in the form of verse. Two reviews of the volume by Lucjan Siemieński and Stanisław Tarnowski constitute the context for reading his poems. The reviews also bring up the question of old age as an essential component of the language of the critique itself, allowing to fill the gap originating from the lack of more precise and appropriate criteria for the analysis of conventional poems.

Słowa kluczowe

starość; poezja; Maciej Józef Brodowicz; Stanisław Tarnowski; Lucjan Siemieński

Biernacki, Andrzej, ed. Sztambuch romantyczny. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1994.

Bois, Jean-Pierre. Historia starości. Od Montaigne’a do pierwszych emerytur, trans. Katarzyna Marczewska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen & Wydawnictwo Marabut, 1996.

Brodowicz, Maciej Józef. Curriculum vitae, skreślił dla swoich przyjaciół M.J.B. Kraków: Nakładem Dra J. Brodowicza, W Drukarni Leona Paszkowskiego pod zarządem Józefa Łakocińskiego, 1872.

Brodowicz, Maciej Józef. Kwiatki polne, vol. 2. Kraków: W Drukarni „Czasu” Fr. Kluczyckiego i Sp. pod zarządem Józefa Łakocińskiego, 1884.

Brodowicz, Maciej Józef. Przegląd ogólny swojego zawodu lekarskiego i nauczycielskiego. Kraków: W Drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem Konst. Mańkowskiego, 1871.

Brodowicz, Maciej Józef. Ważniejsze dokumenta odnoszące się do swojego udziału w sprawach i losach zakładów naukowych b.w.m. Krakowa i jego okręgu. Zebrał i objaśnił jako przyczynek do historii tychże (…). Kraków: W Drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem Ignacego Stelcla, 1874.

Budrewicz, Tadeusz. „Pozytywistów pamięć o wolności. Wierszowane dzieje Polski”. In „Ojczyznę wolną racz nam wrócić Panie…”. W 90. rocznicę odzyskania niepodległości, ed. Paweł Juśko. Tarnów: Samorządowe Centrum Edukacji, 2008, 29–57.

Budrewicz, Tadeusz . „Rok 1885 w poezji naszej”. In Wokół twórczości drugiego pokolenia pozytywistów polskich, ed. Aneta Mazur. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2004, 113–130.

Budrewicz, Tadeusz. Rymowane spory. Asnyk. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2015.

Chmielowski, Piotr. Dzieje krytyki literackiej w Polsce. Dla uczczenia 35-letniej działalności autora jako pisarza i pedagoga wydane staraniem jego przyjaciół i kolegów z portretem autora i z przedmową Bronisława Chlebowskiego. Warszawa: Nakład Gebethnera i Wolffa et Kraków: G. Gebethner i S-ka, 1902.

Chmielowski, Piotr. Zarys literatury polskiej z ostatnich lat szesnastu. Wilno: Wydawnictwo E. Orzeszkowej i S-ki, 1881.

Chrzanowski, Ignacy. „Stanisław Tarnowski jako krytyk literacki”. In idem, Wśród zagadnień książek i ludzi. Lwów-Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1922, 492–501.

Gomóła, Anna. „Starość: kategoria naukowa czy wyobrażenie kulturowe?”. In starość jako wyobrażenie kulturowe, ed. Anna Gomóła et Małgorzata Rygielska. Katowice: Seria Wydawnicza „Historia i Teoria Kultury”, 2013.

Grabowski, Tadeusz. Krytyka literacka w Polsce w epoce realizmu i modernizmu (1863–1933). Poznań: Nakł. Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1934, 5–6.

Ihnatowicz, Ewa. Proza Kraszewskiego. Codzienność. Warszawa: Wydział Polonistyki UW, 2011.

Kosowska, Ewa. „Melancholia kresu”. In Starość jako wyobrażenie kulturowe, ed. Anna Gomóła et Małgorzata Rygielska. Katowice: Seria Wydawnicza „Historia i Teoria Kultury”, 2013, 241–249.

Kostkiewiczowa, Teresa. „Poezja”. In Słownik literatury polskiego Oświecenia, ed. eadem. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, 421–430.

Kowalczuk, Urszula. „Wartościowanie poezji w Zarysie literatury polskiej z ostatnich lat szesnastu Piotra Chmielowskiego. Kilka punktów widzenia”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka (tytuł numeru Poeci za bramą utopii), no. 19 (2012): 61–73.

Kufel, Sławomir. „Literatura okolicznościowa czy literatura okoliczności?”. In Poezja okolicznościowa w Polsce w latach 1730-1830. W kręgu spraw publicznych i narodowych, ed. Marek Nalepa, Grzegorz Trościński, Roman Magryś. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014.

Ławski, Jarosław, et Anna Janicka, Elżbieta Wesołowska, Grzegorz Kowalski, ed. Starość. Doświadczenie egzystencjalne, temat literacki, metafora kultury, seria 1 i 2. Białystok: Alter Studio, 2013.

Magryś, Roman. „Wybrane problemy badań dawnej literatury okolicznościowej”. In Poezja okolicznościowa w Polsce w latach 1730-1830. W kręgu spraw publicznych i narodowych, ed. Marek Nalepa, Grzegorz Trościński, Roman Magryś. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014, s. 7–21

Marciszuk, Teresa. „Poezja polska lat osiemdziesiątych XIX wieku w oczach krytyki. (Na podstawie prasy warszawskiej z lat 1880–1890). Przegląd Humanistyczny, no. 11 (1982): 93–111.

Markiewicz, Henryk. „Słowo wstępne”. In Stanisław Tarnowski, O literaturze polskiej XIX wieku, ed. Henryk Markiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.

Mrozowska, Kamilla. Józef Maciej Brodowicz. Z dziejów organizacji nauki i nauczania w Wolnym Mieście Krakowie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich et Wydawnictwo PAN, 1971, 265–273.

Oettinger, Józef. Maciej Józef Brodowicz. Rys biograficzno-historyczny. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1885, 36–47.

Osiński, Dawid Maria. Aleksander Świętochowski w poszukiwaniu formy. Biografia myśli. Warszawa, Wydział Polonistyki UW, 2011, 291–308.

Pietraszko, Stanisław. „O pojmowaniu poezji w Polsce w okresie oświecenia”. Przegląd Humanistyczny, no. 1 (1963): 22–43.

Pluta, Paweł. „Okolicznościowa literatura w Polsce 1730–1830”. Literatura Ludowa, no. 6 (2014): 62–64.

Pusz, Wiesław., „Literatura okolicznościowa – okazjonalna – ulotna – chwilowa. Propozycje rozróżnień”. Prace Polonistyczne, seria LXIV (2009): 18–23.

Ratajczak, Wiesław. „Piotra Chmielowskiego argumenty przeciw poetom i poezji (w Zarysie literatury polskiej z ostatnich lat szesnastu)”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka (tytuł numeru Poeci za bramą utopii), no. 19 (2012): 75–83.

Sarnowska-Temeriusz, Elżbieta. „Poeta”, „Poezja”. In Słownik literatury staropolskiej, ed. Teresa Michałowska, Barbara Otwinowska, Elżbieta Sarnowska-Temeriusz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990), 691–701, 707–717.

Siemieński, Lucjan. Obóz klasyków. Ustęp z historii wyobrażeń literackich w 19 wieku. Z korespondencji ułożył […]. Kraków: w Komisie D.E. Friedleina, 1866.

Siemieński, Lucjan. „Polne kwiatki. W Krakowie 1871 roku”. Czas, no. 256 (1871).

Siomkajłówna, Anna. „«Jak w arce Noego»? Epigramatyka przełomu oświeceniowo-romantycznego. Zarys problematyki”. Pamiętnik Literacki, no. 3 (1980): 47–68.

Snopek, Jerzy. „Poezja okolicznościowa epoki oświecenia jako problem badawczy”. In Poezja okolicznościowa w Polsce w latach 1730-1830. W kręgu spraw publicznych i narodowych, ed. Marek Nalepa, Grzegorz Trościński, Roman Magryś. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014.

Stachura-Lupa, Renata. „Między etyką a estetyką. O wartościowaniu w badaniach literackich konserwatystów. Casus Stanisława Tarnowskiego”. In Historie literatury polskiej 1864–1914, ed. Urszula Kowalczuk, Łukasz Książyk. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2015, 337–350.

Szarejko, Piotr. Słownik lekarzy polskich XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1994.

Szczeglacka-Pawłowska, Ewa. Romantyzm „brulionowy”. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2015.

Tarnowski, Stanisław. „Kwiatki polne, Warszawa 1884”. Przegląd Polski, vol. 73 (1884/1885).

Tarnowski, Stanisław. „Poezje przez El…y, tom II”. Przegląd Polski, vol. 25 (1872/1873).

Tomkowski, Jan. „Esej o zabijaniu poetów”. In idem, Samobójcy i marzyciele. O zabijaniu poetów. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, 2002.

Trybuś, Krzysztof. Stary poeta. Studia o Norwidzie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2000.

Wachholz, Leon. „Brodowicz Maciej Józef”. In Polski Słownik Biograficzny, vol. 2. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1936, 443–444.

Walczak, Bogdan. „Staropolska poezja okolicznościowa”. Lingua ac Communitas, vol. 24 (2014): 5–12.

Wójcik, Tomasz. Późna twórczość wielkich poetów. Dramat formy. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2005.

Pobierz

Opublikowane : 2016-06-01


Kowalczuk, U. (2016). Rymowanie starości – starość jako argument. Na marginesie kilku dziewiętnastowiecznych tekstów nieznanych. Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo, (6(9), 13-32. Pobrano z https://www.journals.polon.uw.edu.pl/index.php/pfl/article/view/39

Urszula Kowalczuk  u.kowalczuk@uw.edu.pl
Uniwersytet Warszawski  Polska
https://orcid.org/0000-0002-0867-3184



Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0  (CC-BY)