O (nie)przydatności cezury roku 1600 w historii muzyki


Abstrakt

Artystyczny manifest florenckiej Cameraty powszechnie uważa się za przełom nie tylko w stylistyce muzycznej, ale także w teoretycznej refleksji nad muzyką. W tradycyjnej muzykografii cezura roku 1600 jawi się jako dość wyraźna granica oddzielająca renesans od baroku. Muzyczne desygnaty obydwu tych epok są jednak bardzo niejasne, a ich stosowanie nieuchronnie prowadzi do sprzeczności. Za ich rozwiązanie posłużyć może taki model interpretacyjny, który wiąże twórczość muzyczną z nurtem inspiracji humanistycznych, obecnych w kulturze europejskiej co najmniej od połowy wieku XVI i trwających przez kolejne stulecie. Nurt ten doprowadził do znaczącego przewartościowania kwestii stylu w muzyce, co dość dobrze oddaje pojęcie manieryzmu.

Słowa kluczowe

renesans; humanizm; manieryzm; barok; periodyzacja; historia muzyki

The Age of Humanism. 1540−1630, red. G. Abraham, London 1968.

Anderson, Nicholas, Baroque music: from Monteverdi to Handel, London 1994.

Bianconi, Lorenzo, Il Seicento, Torino 1982.

Brown, Howard M., Music in the Renaissance, Englewood Cliffs 1976.

Bukofzer, Manfred, Muzyka w epoce baroku. Od Monteverdiego do Bacha, tłum. E. Dziębowska, Warszawa 1970.

Carter, Tim, Renaissance, Mannerism, Baroque, w: Seventeenth-Century Music, red. T. Carter, J. Butt, Cambridge 2005.

Concert Music. 1630−1750, red. G. Abraham, London 1986.

Della Corte, Andrea, Pannain, Guido, Storia della musica, t. 1: Dal medioevo al. Seicento, Torino 1944.

Delle rime volgari. Trattato di Antonio da Tempo giudice padovano composto nel 1332, red. G. Grion, Bologna 1869.

European Music 1520−1640, red. J. Haar, Woodbridge 2006.

Finscher, Ludwig, Gesualdos „Atonalität” und das Problem des musikalischen Manierismus, „Archiv für Musikwissenschaft” 1972, nr 29/1.

Haar, James, Classicism and Mannerism in the 16th-Century Music, „The International Review of Music Aesthetics and Sociology” 1970, nr 1.

Haas, Robert, Die Musik des Barocks, Wildpark−Potsdam 1928.

Hill, John Walter, Baroque Music: music in Western Europe, 1580−1750, New York−London 2005.

Historia muzyki w XVII wieku, red. Z. M. Szweykowski, Muzyka we Włoszech, t.1: Pierwsze zmiany, Kraków 2000.

Lockwood, Lewis H., On ‘Mannerism’ and ‘Renaissance’ as Terms and Concepts in Music History, „Studi musicali” 1973, nr 3.

Maniates, Maria R., Mannerism in Italian Music and Culture 1530−1630, Chapel Hill 1978.

Miedema, Hessel, Mannerism and maniera, „Simiolus: Netherlands Quarterly for the History of Art” 1978−1979, nr 10/1.

Newcomb, Anthony, The Madrigal at Ferrara 1579−1597, Princeton 1980.

Opera and Church Music. 1630−1750, red. A. Lewis, N. Fortune, London 1975.

Palisca, Claude V., Baroque music, Englewood Cliffs 1968.

Palisca, Claude V., Humanism in Italian Renaissance musical thought, New Haven−London 1985.

Palisca, Claude V., Towards an Intrinsically Musical Definition of Mannerism in the Sixteenth Century, „Studi musicali” 1974, nr 3.

Patalas, Aleksandra, W kościele, w komnacie i w teatrze. Marco Scacchi: życie, muzyka, teoria, Kraków 2010.

Pirrotta, Nino, Novelty in Italy 1300−1600, w: Music and Culture in Italy from the Middle Ages to the Baroque: A Collection of Essays, Cambridge 1984.

Przybyszewska-Jarmińska, Barbara, Historia muzyki polskiej, t. 3: Barok − część pierwsza. 1595−1696, Warszawa 2006.

Ravizza, Victor, Manierismus − ein musikgeschichtlicher Epochenbegriff?, „Die Musikforschung” 1981, nr 34/3.

Reese, Gustave, Music in the Renaissance, New York 1954.

Schrade, Leo, Von der „Maniera” der Komposition in der Musik des 16. Jahrhunderts, „Zeitschrift für Musikwissenschaft” 1934, nr 16.

Szweykowski, Zygmunt M., Czy istnieje manieryzm jako okres w historii muzyki, „Muzyka” 1973, nr 18/1.

Szweykowski, Zygmunt M., Między kunsztem a ekspresją, cz. 1: Florencja, Kraków 1992.

Wieczorek, Ryszard J., Ut cantus consonet verbis: związki muzyki ze słowem we włoskiej refleksji muzycznej XVI wieku, Poznań 1995.

Pobierz

Opublikowane : 2021-06-20


Jeż, T. (2021). O (nie)przydatności cezury roku 1600 w historii muzyki. Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo, (11 (14), 45-58. https://doi.org/10.32798/pflit.254

Tomasz Miłosław Jeż  tomasz.jez@uw.edu.pl
Uniwersytet Warszawski  Polska
https://orcid.org/0000-0002-7419-3672

studiował muzykologię w Warszawie, Getyndze i Berlinie (jako stypendysta Deutsche Akademische Austauschdienst). Pracuje w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, od roku 2020 na stanowisku profesora uczelni. Jest autorem 70 artykułów i czterech książek, m.in. monografii Kultura muzyczna jezuitów na Śląsku i ziemi kłodzkiej 15811776 (2013), wydanej także w tłumaczeniu angielskim (2019) oraz katalogu Danielis Sartorii Musicalia Wratislaviensia (2017). Od 2015 r. jest kierownikiem grantu pt. Repertuar muzyczny Towarzystwa Jezusowego w Rzeczpospolitej Obojga Narodów (15651773), finansowanego przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki. W ramach tego projektu koordynuje prace międzynarodowego zespołu muzykologów; efekty tej współpracy publikowane są na stronie założonej przezeń serii wydawniczej Fontes Musicae in Polonia (www.fontesmusicae.pl). Głównym obszarem jego zainteresowań naukowych jest kultura muzyczna Europy Środkowo-Wschodniej w czasach nowożytnych.






Copyright (c) 2021 Tomasz Miłosław Jeż

Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0  (CC-BY)