Metamorfozy motywów laudacyjnych w epitalamiach. Od greckiego Teokryta do gdańskiego Mollera
Abstrakt
The paper is concerned with the transformation of laudatory motives in the epithalamia, from the earliest extant Greek texts, through the nuptial poetic pieces by Catullus, Statius and Claudianus, down to the wedding poetry from the 16th century. Both, the ancient Greek poets, and Catullus as well, used to introduce the motive of praise with a dose of restraint. In other words, the early Greek and Roman poets were focused on the newly married couple. On the contrary, since the Roman Imperial period, it was intended to make the poetic praise more universal and so the poets used to extend the passages with laudatory motives. Therefore, other topics were added, such as the origin of the spouse and the bridegroom. Henry Moller as a poet was quite excessive in the matter of praise. Frankly speaking, his poetry praises everyone and everything: for instance, family members, both those who died not long ago, and those who are alive (epithalamium for Casper Nefelius and Sophia, Nicolaus Richavius’s daughter); the duchy of Baden and the city of Gdańsk (Gratulatio Musarum Gedanensium for Swedish princess Cecilia Vasa and prince Christopher II of Baden); even Jagiellonian king Sigismund II Augustus once became the object of praise, because he was a brother of the female addressee of the poem entitled Auleum Gratiarum (besides, Moller interlaced some political suggestions to the Jagiellonian ruler with the verses). It seems typical to Neo-Latin poets to insert the words of praise in the mouth of fictional characters. However, it is evident that the poetic self-esteem was not an unimportant factor. Over time, the authors of Neo-Latin poetry got used to speaking directly to the reader. Some of them were evident and eager flatterers. In general, we can observe that the epithalamic laudatory motives are in constant transformation. Every epoch, or even culture, has its own inventory of laudatory topics and objects.
Słowa kluczowe
epitalamium; motywy laudacyjne; panegiryk; poezja nowołacińska
Bibliografia
Bergman Michał. 1828. "Polskołacińskie epitalamjum". Pamiętnik Literacki 25 (2) : 185-189.
Brożek Mieczysław. 1995. Epitalamia zygmuntowskie. W Łacińska poezja w dawnej Polsce, red. Teresa Michałowska, 40-43. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Brożek Mieczysław. 1999. Epitalamia antyczne czyli antyczne pieśni weselne. Warszawa: PWN.
Cynarski Stanisław. 1972. Zygmunt August. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Cytowska Maria. 1960. "Nowe uwagi o humanistycznym epitalamium". Meander 15 (10) : 535-537.
Ellinger Georg. 1929. Die neulateinische Lyrik Deutschlands in der ersten Hälfte des sechzehnten Jahrhunderts. Berlin − Leipzig.
Tylewska-Ostrowska Zofia, red. 2009. Gdańsk w literaturze. Bibliografia od roku 997 do dzisiaj. Tom pierwszy: około 998-1600. Gdańsk: Słowo/Obraz/Terytoria.
Larsson Lars Olof. 2009. Gustaw Waza. Ojciec państwa szwedzkiego czy tyran? Warszawa: PIW.
Majewska Gabriela. 2009. Tragiczna miłość Jana Tęczyńskiego i Cecylii Wazówny. W Miłość w czasach dawnych, red. Możejko Beata, Anna Paner, 159-160. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Mroczek Katarzyna. 1989. Epitalamium staropolskie. Między tradycją literacką a obrzędem weselnym. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Nadolski Bronisław. 1957/1958. "Henryk Moller - humanista gdański z połowy XVI w.". Eos 49 (2) : 203-224.
Niedźwiedź Jakub. 1999. Wstęp. W Szesnastowieczne epitalamia łacińskie w Polsce, red. Niedźwiedź Jakub, 21. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Nowak Magdalena. 2006. "Toposy dotyczące orła w «Aulaeum Gratiarum» szesnastowiecznego gdańskiego poety Henryka Mollera" Studia Classica et Neolatina VIII : 141-150.
Sucheni-Grabowska Anna. 2010. Zygmunt August. Król polski i wielki książę litewski 1520-1562. Kraków: Universitas.
Tufte Virginia. 1970. The Poetry of Marriage. The Epithalamium in Europe and Its Development in England. Los Angeles: Timmon Brown Inc.
Wyszomirski Stanisław. 2006. "Virtutes ursi Finnonicique ducis w «Aulaeum Gratiarum» Henryka Mollera". Studia Classica et Neolatina VIII : 141-150.
Uniwersytet Gdański Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
