Odra − rzeka życzeń



Abstrakt

The Oder as a topic in Polish literature has not enjoyed so much interest among artists and literary scholars as the Vistula. It is worth noting that before it became the symbol of the ideological-political discourse after World War II, it had appeared in the pages of Polish literature in various contexts of meaning much earlier. It appeared in the works of literature, not only chronicles, dated as early as the time of Romanticism. Later, the river played a part in ideological contexts in Polish literature of the period of  the Partitions. The Oder appeared anew in the works of the period 1918−1939 to richly manifest its presence in contemporary literature. The river, depending on the political and cultural situation of Poland, according to the wishes of external decision-makers or autonomous decisions of the writers, took on a specific form of art, bringing along content which reaches beyond geography or custom...

Słowa kluczowe

Odra; moty rzeki; antropologia literatury; geopoetyka

Adamczewski, Stanisław. Sztuka pisarska Żeromskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1949.

Anonim tzw. Gall. Kronika polska, trans. Roman Grodecki, ed. Marian Plezia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1968.

Bachórz, Józef. „Morze romantyków (Zadania i pytania historyka literatury)”. In Problemy polskiej literatury marynistycznej, ed. Edward Kotarski. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982.

Beauvois, Daniel. „Mit «Kresów wschodnich», czyli jak położyć mu kres”. In Polskie mity polityczne XIX−XX wieku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1994.

Bednorz, Zbyszko. Ludowe żniwo literackie. Pisarstwo ludowe współczesnej Opolszczyzny. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1966.

Bednorz, Zbyszko. Słowo w stronę rzeki. Opole: Instytut Śląski, 1968.

Bergel, Rajmund. Tęczowe Mosty. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1926.

Chociszewski, Józef. Malowniczy opis Polski. Poznań: Nakładem K. Kozłowskiego, 1891.

Chodakowski, Zorian Dołęga. O Sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem oraz inne pisma i listy, ed. Julian Maślanka. Warszawa: PWN, 1967.

Czabanowska-Wróbel, Anna. Baśń w literaturze Młodej Polski. Kraków: Universitas, 1996.

Czermińska, Małgorzata. „Baśń i historia. (O powieściach Franciszka Fenikowskiego)”. Gdański Rocznik Kulturalny, no. 2 (1965).

Czermińska, Małgorzata. „Miejsca autobiograficzne. Propozycje w ramach geopoetyki”, Teksty Drugie, no. 5 (2011).

Czubek, Jan, ed. Joachima Bielskiego „Pieśń nowa o szczęśliwej potrzebie pod Byczyną” i Bartosza Paprockiego „Odpowiedź”. Kraków: Akademia Umiejętności, 1910.

Deotyma [właśc. Jadwiga Łuszczewska]. Polska w pieśni. Z księgi pierwszej. Wojna Olbrzymów − Wyszymir − Dwunastu wojewodów, vol. 2.Warszawa: Drukarnia Karola Kowalewskiego, 1860.

Długosz, Jan. Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ed. Jan Dąbrowski, trans. Wanda Semkowicz-Zarembina, vol. 1-2, Warszawa: PWN, 1961.

Dygacz, Adolf. Rzeka Odra w polskiej pieśni ludowej. Studium folklorystyczne. Katowice: Rada Naczelna Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich, 1966.

Eile, Stanisław, et Stanisław Kasztelowicz, ed. Stefan Żeromski. Kalendarz życia i twórczości. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976.

Fenikowski, Franciszek, et Leszek Goliński. Odra szumi po polsku. Poznań: Wydawnictwo Zachodnie, 1946.

Froissart, Barbara. „Morska historia i legenda w prozie Franciszka Fenikowskiego”. In Literatura Gdańska i ziemi gdańskiej po roku 1945, ed. Andrzej Bukowski, vol. 2, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986.

Gosk, Hanna. Opowieści „skolonizowanego/kolonizatora”. W kręgu studiów postzależnościowych nad literaturą polską XX i XXI wieku. Kraków: Universitas, 2010.

Grzegorzewski, Jan. Ostatnie dnie Arkony i Swantewita. Lwów: Drukarnia „Gazety Narodowej”, 1883.

Hawranek, Franciszek, ed. Encyklopedia powstań śląskich. Opole: Instytut Śląski, 1982.

Heller, Michał. „Związki Zofii Kossak-Szatkowskiej ze Śląskiem Cieszyńskim”. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, no. XXIII/XXIV (1990−1991).

Heska-Kwaśniewicz, Krystyna. „Poezja powstań śląskich. Próba konstrukcji modelu”. In Oblicza literackie Śląska, ed. Magdalena Kubista. Katowice: Biblioteka Śląska, 1992.

Heska-Kwaśniewicz, Krystyna. „Święta rzeka Ślązaków”. Śląsk, no. 12 (1997).

Hierowski, Zdzisław. Śląsk walczący. Katowice: Instytut Śląski, 1946.

Jakubowski, Jan Zygmunt. „Niepokoje filozoficzno-moralne Stefana Żeromskiego”. In Nowe spotkania z Żeromskim. Studia, szkice, polemiki. Warszawa: PIW, 1975.

Jellenta, Cezary. „Na Bałtyku”. Wędrowiec, no. 35-43 (1892).

Kalinowski, Daniel. „Franciszka Fenikowskiego i Leszka Golińskiego wyprawa na Łużyce”. Zeszyty Łużyckie, vol. 47 (2013−2014).

Kalinowski, Daniel. „Historia i zabawa na pomorskim brzegu. O dramaturgii Franciszka Fenikowskiego”. In idem, Franciszek Fenikowski. Kaszuby na nowo opisane. Słupsk − Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Instytut Kaszubski, 2012.

Kamionka-Straszakowa, Janina, ed. Błękitny kwiat. Almanach romantycznej poezji i prozy dla miłośników literatury na rok 1983. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1983.

Kamionka-Straszakowa, Janina, ed. „Do ziemi naszej”. Podróże romantyków. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1988.

Kasperski, Edward. „Geopoetyka. Ku nowej poetyce przestrzeni − pierwszy krok w chmurach”. In Geografia wyobrażona regionu. Literackie figury przestrzeni, ed. Daniel Kalinowski, Małgorzata Mikołajczak, Adela Kuik-Kalinowska. Kraków: Universitas, 2014.

Kiersnowski, Ryszard. Legenda Winety. Studium historyczne. Kraków: Wydaw. Studium Słowiańskiego Uniwer. Jagielloń., 1950.

Kisielewski, Józef. Ziemia gromadzi prochy. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1939.

Kolbuszewski, Jacek, ed. Rzeki. Antologia poetycka. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1998.

Kolbuszewski, Jacek. „Motyw rzeki w myśleniu symbolicznym i literaturze”. Rzeki. Kultura, Cywilizacja, Historia, vol. 1 (1992).

Kołłątaj, Hugo. Uwagi nad teraźniejszym położeniem tej części ziemi polskiej, którą od pokoju tylżyckiego zaczęto zwać Xięstwem Warszawskim. Lipsk, 1808, 3-4.

Kossak, Zofia. Nieznany kraj. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1932.

Kraszewski, Józef Ignacy. Stara baśń. Powieść z IX w., ed. Wincenty Danek. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975.

Kucharski, Jan. „Wiatr od morza” Stefana Żeromskiego. Zarys monograficzny. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1989.

Kucianka, Jadwiga, ed. Śląscy pisarze ludowi 1800−1914. Antologia poezji i prozy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1968.

Kuik-Kalinowska, Adela. „Kresy zachodnie. Termin, mit i poetyka”. In Dzieje wsi pomorskiej. V międzynarodowa konferencja naukowa, ed. Radosław Gaziński, Andrzej Chludziński. Szczecin-Dygowo: Uniwersytet Szczeciński, GZOiK, 2006.

Kuik-Kalinowska, Adela. „Po co Żeromskiemu Pomorze?”. In Dzieje wsi pomorskiej. IV międzynarodowa konferencja naukowa, ed. Radosław Gaziński, Andrzej Chludziński. Szczecin-Dygowo: Uniwersytet Szczeciński, GZOiK, 2005.

L. S. [Leon Szuman]. „Na ruinach twierdzy Światowida w Arkonie”. In Morze polskie i Pomorze w pieśni, ed. Władysław Pniewski. Gdańsk: Towarzystwo Przyjaciół Nauki i Sztuki, 1931.

Lelewel, Joachim. Cześć bałwochwalcza Słowian i Polski. Poznań: Nakładem J. K. Żupańskiego, 1857.

Lelewel, Joachim. Historia polska do końca panowania Stefana Batorego, ed. Zygmunt Kolankowski. Warszawa: PWN, 1962.

Lelewel, Joachim. Narody na ziemiach słowiańskich przed powstaniem Polski, ed. Kazimierz Tymieniecki et Helena Chłopocka. Warszawa: PWN, 1972.

Linkner, Tadeusz. „Mitologia słowiańska w literaturze Młodej Polski”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego 1991 [rozprawy i monografie nr 162].

Linkner, Tadeusz. Słowiańskie bogi i demony. Z rękopisu Bronisława Trentowskiego. Gdańsk: Marpress, 1998.

Linkner, Tadeusz. Z „mare tenebrarum” na słoneczny Hel. W kręgu myśli bałtycko-pomorskiej Tadeusza Micińskiego. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1987.

Lubiński, Czesław [właśc. ks. Konstanty Damrot]. Wianek z Górnego Śląska. Chełmno: Nakładem Spółki Karola Miarki, 1867.

Manteuffel, Gustaw. „Cywilizacja, literatura i sztuka w odwiecznej kolonii zachodniej nad Bałtykiem”. Przewodnik Naukowy i Literacki (1895).

Markowski, Michał Paweł, et Ryszard Nycz, ed. Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy. Kraków: Universitas, 2010.

Matuszewski, Ignacy. „Ostrów Boży”. In idem, Pisma, vol. 1. Warszawa: Wende i sp., 1925.

Miazgowski, Bronisław. Morze w literaturze polskiej. Gdynia: Wydawnictwo Morskie, 1964.

Mikołajczak, Małgorzata. „Tropy topografii. Związki między literaturą i miejscem w twórczości lubuskiej. Rzut oka wstecz i zarys perspektyw badawczych”. In Studia i szkice poświęcone literaturze lubuskiej. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2011.

Mokranowska, Zdzisława. Fakty, historie, metafory. O twórczości Zofii Kossak i Henryka Sienkiewicza. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2013.

Naruszewicz, Adam. Historia narodu polskiego, vol. 1-3. Lipsk: Breitkopf, Haertel, 1836.

Nodzyński, Tomasz. „Twórcy myśli zachodniej w kraju przed i po 1945 r. Wybrane sylwetki i poglądy”. In Nad Odrą i Bałtykiem. Myśl zachodnia: ludzie – koncepcje − realizacja do 1989 r., ed. Magdalena Semczyszyn, Tomasz Sikorski, Adam Wątor. Szczecin: IPN, 2013.

Nowak, Jan. Pieśń nad Odrą. Tarnowskie Góry: Nakładem Autora, 1932.

Nycz, Ryszard. „Możliwa historia literatury”. In Na pograniczach literatury, ed. Jarosław Fazan, Krzysztof Zajas. Kraków: Universitas, 2012.

Pol, Wincenty. Dzieła, vol. 2: Dzieła prozą, vol. 1. Lwów: Nakładem F. H. Richerta, 1875.

Pol, Wincenty. „Północny wschód Europy pod względem natury (część III). Obrazy z życia i natury: Na wyspie”. In idem, Dzieła, vol. 4: Dzieła prozą, vol. 2. Lwów: Nakładem F. H. Richtera, 1876.

Potocki, Jan. Podróże, ed. Leszek Kukulski, trans. Józef Modrzejewski. Warszawa: Czytelnik, 1959.

Pytlos, Barbara. O powieściach historycznych Zofii Kossak. Katowice: Studio Noa, 2005.

Rejowicz, Jarosław. Kartka z dziejów Pomorza i Rugii. Kraków: Redakcja „Misyj Katolickich”, 1903.

Reutt-Witkowska, Zofia. Zamek Swarożyca. Saga pomorska.Warszawa: Instytut Literacki, 1933.

Rostropowicz, Joanna, ed. Tradycje kultury antycznej na Śląsku. Opole: Uniwersytet Opolski, 1997.

Rudaś-Grodzka, Monika. „Słowiańszczyzna. Pamięć i zapomnienie w wykładach Adama Mickiewicza i powieściach Józefa Kraszewskiego”. Konteksty, no. 1-2 (2003).

Ruszczyńska, Marta. Ziewonia. Romantyczna grupa literacka. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2002.

Rybicka, Elżbieta. „Powrót lokalności (o geograficznych korzeniach kultury lat ostatnich)”. In Recepcja współczesnej przestrzeni miejskiej, ed. Mikołaj Madurowicz. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007.

Rybicka, Elżbieta. Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas, 2014.

Samp, Jerzy. Z woli morza. Bałtyckie mitopeje. Gdańsk: Wydawnictwo Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, 1987.

Schlögel, Karl, et Beata Halicka, ed. Odra − Oder. Panorama europejskiej rzeki. Skórzyn:Wydawnictwo Instytutowe, 2008.

Siemieński, Lucjan. „Trąby w Dnieprze”, Ziewonia (1839).

Sieniawski, Karol Emilian. Pogląd na dzieje Słowian zachodnio-północnych. Gniezno: Nakł. aut., 1881.

Simonides, Dorota, ed. Folklor Górnego Śląska. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1989.

Sławczyński, Ryszard, ed. Kiedy ty mówisz Odra. Wiersze z motywem rzeki. Wrocław: Klub Muzyki i Literatury, 2006.

Słowacki, Juliusz. Dzieła, ed. Julian Krzyżanowski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1959.

Srokowski, Stanisław. „Oswajanie krajobrazu”, Śląsk, no. 12 (1997).

Stęczyński, Bogusz Zygmunt. Śląsk. Podróż malownicza w 21 pieśniach. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1949.

Synoradzki, Michał. Wizymirz Żeglarz. Powieść z czasów Polski przedchrześcijańskiej. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1920.

Sztachelska, Jolanta. „Reporteryje i reportaże”. Dokumentarne tradycje polskiej prozy w 2 poł. XIXi na pocz.XXwieku (Prus, Konopnicka,Dygasiński, Reymont). Białystok: Wydawnictwo Filii Uniwersytetu Warszawskiego, 1997.

Szymichowska-Ruszała, Jadwiga. „W krajobrazie morza (o twórczości Franciszka Fenikowskiego)”. Słupskie Prace Humanistyczne, no. 8a (1989).

Światłowski, Zbigniew, et Stanisław Uliasz, ed. Topika pogranicza w literaturze polskiej i niemieckiej. Rzeszów: Wydawnictwo WSP, 1998.

Targ, Alojzy. Bronisław Koraszewski (1864−1924). Opole, Instytut Śląski, 1965.

Telega, Stanisław. Odkrycie Bałtyku w literaturze. Poznań:Wydawnictwo Poznańskie, 1970.

Tuczyński, Jan. Marynistyka polska. Studia i szkice. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1975.

Tuczyński, Jan. Od Gopła do Bałtyku. Rozprawy i szkice z marynistyki Młodej Polski. Gdynia: Wydawnictwo Morskie, 1966.

Tumolska, Halina. Mitologia kresów zachodnich w pamiętnikarstwie i beletrystyce polskiej (1945−2000). (Szkice do dziejów kultury pogranicza). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2007.

Wasylewski, Stanisław. Meluzyna, czyli panna ze śląskiego wiatru. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1966.

Watra-Przewłocki, Józef. Wizymir. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, 1933.

Wrzesiński, Wojciech, ed. Twórcy polskiej myśli zachodniej. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych, 1996.

Wyka, Kazimierz. „Główne etapy twórczości Żeromskiego”. In Szkice literackie i artystyczne, vol. 1. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1956.

Zaleski, Józef Bohdan. Wybór poezji, ed. Barbara Stelmaszczyk-Świontek, Cecylia Gajkowska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985.

Zduniak-Wiktorowicz, Małgorzata. „«Podajemy komunikat o stanie Odry...». Nowa literatura polska znad rzeki”. In Urzeczenie. Locje literatury i wyobraźni, ed. Mariusz Jochemczyk, Miłosz Piotrowiak. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2014.

Ziejka, Franciszek. „Motywy prasłowiańskie”. In Młodopolski świat wyobraźni, ed.Maria Podraza-Kwiatkowska. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977.

Zieliński, Andrzej, ed. Romantyczne wędrówki po Galicji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987.

Żeromski, Stefan. Wiatr od morza. In idem, Dzieła, vol. 5. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik, 1957.

Pobierz

Opublikowane : 2015-06-01


Kalinowski, D. (2015). Odra − rzeka życzeń. Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo, (5(8), 335-356. Pobrano z https://www.journals.polon.uw.edu.pl/index.php/pfl/article/view/188

Daniel Kalinowski 
Akademia Pomorska w Słupsku  Polska



Copyright (c) 2019 Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0  (CC-BY)