Eptonim w funkcji nazwy własnej: motywacja, kontekst, intencja (na przykładzie frazy "Jeszcze w zielone gramy")
Abstrakt
Artykuł dotyczy chrematonimów frazematycznych szczególnego rodzaju, takich które zostały utworzone od eptonimów, czyli skrzydlatych słów. Podjęto w nim zagadnienie interpretacji tychże połączeń pod kątem treściowo-motywacyjnym. W toku analiz semantyczno-pragmatycznych obejmujących ponad dwadzieścia nazw własnych wykorzystujących obiegową frazę Jeszcze w zielone gramy poszukiwano odpowiedzi na pytania, co motywowało poszczególne nazwy, jakie aspekty różnorodnych desygnatów zostały wyeksponowane za ich pomocą oraz jakie treści mogą okazać się istotne dla interpretatora danego onimu. Badania pokazały, że w przypadku większości nazw za bazę motywacyjną i interpretacyjną można uznać dwa typy kontekstu: tekst źródłowy oraz kontekst językowo-kulturowy. Ustalono również, że znaczenie intencjonalne tekstu-źródła zwykle korespondowało z zamiarami twórców nazw, którzy wykorzystali obrazowość, ekspresywność i potencjalne bogactwo asocjacyjne eptonimu do realizacji własnych celów: nie tylko identyfikacyjnych, lecz także komunikacyjnych.
Słowa kluczowe
semantyka i pragmatyka eptonimu; motywacja semantyczna ideonimu; semantyka tytułów; język i styl Wojciecha Młynarskiego
Źródło finansowania
Badania statutowe UMCS.
Bibliografia
Chlebda, W. (2005). Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacje lingwistyczne. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Danek, D. (2004). Dwie funkcje tytułu: identyfikacyjna i wprowadzająca. W: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Tekstologia (cz. 2, 81–89). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Derlatka, P. (2012). Poeci piosenki 1956–1989. Agnieszka Osiecka, Jeremi Przybora, Wojciech Młynarski i Jonasz Kofta. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Gałkowski, A. (2008). Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kacprzak, M. (2016). Jan Kochanowski w pracach Zygmunta Glogera. Poezja staropolska w badaniach XIX-wiecznego etnografa. W: J. Leończuk, J. Ławski, Ł. Zabielski (red.), Zygmunt Gloger. Pisarz, myśliciel, uczony. Studia (167–201). Białystok: Uniwersytet w Białymstoku i Książnica Podlaska.
Kiec, I. (2001). Wyprzedaż teatru w ręce błazna i arlekina… czyli o kabarecie. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Kiec, I. (2014). Historia polskiego kabaretu. Poznań: Instytut Kultury Popularnej.
Lewicki, A.M. (2003). Uwagi o problemie „skrzydlatych słów”. W: A.M. Lewicki, Studia z teorii frazeologii (301–306). Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem.
Lewicki, A.M., Pajdzińska, A. (2001). Frazeologia. W: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski (315–333). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Młynarski, W. (2017). Od oddechu do oddechu. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka, e-book.
Młynarski, W. (2018). Rozmowy, Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka, e-book.
Müldner-Nieckowski, P. (2004). Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego. Wyrażenia, zwroty, frazy. Warszawa: Świat Książki.
Tokarski, R. (2004). Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Tokarski, R. (2018). Felietony śpiewane Wojciecha Młynarskiego. W: J. Chojak, Z. Zaron (red.), O języku dla Anny Wierzbickiej (229–240). Warszawa: Bel Studio.
Pisarek, W. (2004). Tytuł utworu swoistą nazwą własną. W: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Tekstologia (cz. 2, 55–71). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Puzynina, J. (1997). Słowo – wartość – kultura. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Siwiec, A. (2012). Nazwy własne obiektów handlowo-usługowych w przestrzeni miasta. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Wierzbicka, A. (1999). Język, umysł, kultura. Warszawa: PWN.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Polska
https://orcid.org/0000-0002-4029-4328
