Nazwy i skład codziennych posiłków w gwarach Warmii i Mazur
Abstrakt
Praca omawia grupę wyrazów nazywających codzienne posiłki w gwarach Warmii i Mazur. Gromadzi i analizuje ok. 25 nazw posiłków, przedstawia ich etymologię, semantykę, budowę słowotwórczą, stopień rozpowszechnienia, regularne przesunięcia znaczeniowe. Podaje przykłady ciekawszych użyć.
Analiza pozwoliła na wyodrębnienie nielicznej grupy nazw trzech posiłków jedzonych przez wszystkich mieszkańców każdego dnia oraz dużo liczniejszą grupę nazw pozostałych dwóch posiłków, której wewnętrzne zróżnicowanie było skutkiem odmiennych warunków materialnych i kulturowych, w jakich żyli dawni Mazurzy i Warmiacy.
Słowa kluczowe
gwara warmińska, gwara mazurska, słownictwo kulinarne
Bibliografia
Baranowski, B., Bartyś J., Sobczak, T. (1979). Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. VI. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Barczewski, W. (1923). Kiermasy na Warmii, wyd. IV. Olsztyn.
Bystroń, J.St. (1976). Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII, t. II. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Chętnik, A. (1936). Pożywienie Kurpiów. Jadło i napoje zwykłe, obrzędowe i głodowe. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Domański, H., Karpiński, Z., Przybysz, D., Straczuk, J. (2015). Wzory jedzenia a struktura społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Doroszewski, W. (1957). Kwestionariusz do badań słownictwa ludowego. Zeszyt III. Technika ludowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Koprowski, H. (1976). Tradycyjne przetwórstwo żywności. W: J. Burszta (red.), Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kuźniewski, B. (2002). Pożywienie. W: tegoż (red.), Warmiacy i Mazurzy. Życie ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku. Olsztynek: Towarzystwo Przyjaciół Olsztynka.
Lengowski, M. (1972). Na Warmii i w Westfalii. Wspomnienia. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX”.
Lipelt, R. (2018). Pożywienie ludności wiejskiej na pograniczu polsko-ruskim w końcu XIX wieku. W: J. Adamowski, M. Tymochowicz (red.), Dziedzictwo kulinarne w kontekstach tradycyjnych i współczesnych (122–136). Lublin: Muzeum Lubelskie.
Markowski, A. (1992). Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, t. I–II. Wrocław: Wydawnictwo „Wiedza o Kulturze”.
Nitsch, K. (1954). Dialekty polskie Prus Wschodnich. W: tegoż, Wybór pism polonistycznych, t. III. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Satkiewicz, H. (1954). Słownictwo Warmii i Mazur w zakresie kobiecego gospodarstwa domowego (niepublikowana praca magisterska).
Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur, t. I–VIII, (1987–2021). Z. Stamirowska, H. Perzowa, D. Kołodziejczykowa, K. Sobolewska (red.). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Instytut Języka Polskiego PAN.
Steffen, W. (1984). Słownik warmiński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Tymochowicz, M. (2020). Posiłki kuchni chłopskiej na Lubelszczyźnie. W: J. Adamowski (red.), Kultura ludowa Lubelszczyzny. Stan –Wartości – Perspektywy. Lublin: Norbertinum.
Zientara-Malewska, M. (1988). Wieś nad łąkami. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze.
Instytut Języka Polskiego, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-1348-787X
