Pole leksykalno-semantyczne MIÓD PITNY w polszczyźnie XVI wieku


Abstrakt

Artykuł dotyczy pola leksykalno-semantycznego MIÓD PITNY w polszczyźnie XVI wieku. Materiał leksykalny został zebrany na podstawie Słownika polszczyzny XVI wieku. Analiza objęła nazwy miodów pitnych, nazwy półproduktów, nazwy czynności oraz nazwy naczyń. Wskazano również elementy brakujące w omawianym polu leksykalno-semantycznym. Zaprezentowano dalszy rozwój pola. Wnioski dotyczą zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej historii języka polskiego.

Słowa kluczowe

historia języka polskiego, polszczyzna średniopolska, leksyka, alkohol

Źródła:

Falimirz, S. (1534). O ziołach y moczy gich [image/x.djvu]. Pozyskano z https://polona.pl/item/7230276/3/ [data dostępu: 16.11.2019].

Gostomski, A. (1621). Gospodarstwo [image/x.djvu]. Pozyskano z http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontentid=82919 [data dostępu: 16.11.2019].

Słowniki:

Bańkowski, A. (2000). Etymologiczny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Boryś, W. (2005). Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Brückner, A. (1927). Słownik etymologiczny języka polskiego [image/x.djvu]. Pozyskano z https://polona.pl/item/1166518/2/ [data dostępu: 16.11.2019].

Cieślikowa, A. (oprac.). (2000). Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Cz. 1. Odapelatywne nazwy osobowe. Kraków: Wydawnictwo Naukowe DWN.

Doroszewski, W. (red.). Słownik języka polskiego [image/x.djvu]. Pozyskano z http://www.sjpd.pwn.pl/ [data dostępu: 16.11.2019].

Karłowicz, J. i in. (red.). (1900–1927). Słownik języka polskiego [image/x.djvu]. Pozyskano z http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=236&dirds=1&tab=3 [data dostępu: 16.11.2019].

Kartoteka Słownika języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku [image/x.djvu]. Pozyskano z http://www.rcin.org.pl/publication/20029 [data dostępu: 16.11.2019].

Knapiusz, G. (1621). Thesaurus polono-latino-graecus seu promptuarium lingua Latinae et Graece (…) [image/x.djvu]. Pozyskano z http://www.dbc.wroc.pl/publication/29160 [data dostępu: 16.11.2019].

Kowalenko, W. i in. (red.). (1961–1996). Słownik starożytności słowiańskich. Encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych. Wrocław: Ossolineum.

Linde, S.B. (1807–1814). Słownik języka polskiego. T. 1–6. Warszawa: Drukarnia księży Pijarów.

Mączyński, J. (1564). Lexicon Latino Polonicum ex optimis Latinae linguae Scriptoribus concinnantum (…) [image/x.djvu]. Pozyskano z http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=23849 [data dostępu: 16.11.2019].

Mayenowa, M.R. i in. (red.). (1966-). Słownik polszczyzny XVI wieku. T. 1–37. Wrocław–Warszawa: Ossolineum, IBL PAN.

Murmeliusz, J. (1533). Dictionarius Ioannis Murmellii variarum rerum tum pueris tum adultis utilissimus, cum Germanica atquae Polonica interpretatione, adiecto etiam vocabulorum et capitulorum indice (…) [image/x.djvu]. Pozyskano z http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=174463&from=&dirids=1&ver_id=&lp=2&QI= [data dostępu: 16.11.2019].

Sławski, F. (1952–1982). Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego.

Sławski, F. (red.). (1974–2001). Słownik prasłowiański. Wrocław: Ossolineum.

Taszycki, W. (red.). (1965–). Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 1–7. Wrocław: Ossolineum.

Urbańczyk, S. (red). (1953–2002). Słownik staropolski. Kraków: IJP PAN.

Zdanowicz, A. i in. (red.). Słownik języka polskiego [image/x.djvu]. Pozyskano z https://eswil.ijp.pan.pl/ [data dostępu: 16.11.2019].

Literatura przedmiotu:

Besala, J. (2015). Alkoholowe dzieje Polski. Czasy Piastów i Rzeczpospolitej szlacheckiej. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Bielewicz, A., Moskalewicz, J. (1986). Historia społeczno-kulturowa alkoholu. W: I. Wald (red.), Alkohol oraz związane z nim problemy społeczne i zdrowotne (11–33). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bochankowa, A. (1986). O winach, które morzem przychodzą, Język Polski, 66, 3–4, 217–225.

Bochankowa, A. (2002). Jak opisać wino? W: M. Filipowicz-Rudek, J. Konieczna-Twardzikowa (red.), Między oryginałem a przekładem. T. 7. Radość tłumaczenia. Przekład jako wzbogacanie kultury rodzimej (107–115). Kraków: Księgarnia Akademicka.

Cieślak, J. (1976). Domowy wyrób win owocowych, miodów pitnych, wódek, likierów, cocktailów (wyd. 7). Warszawa: Wydawnictwo Warta.

Cygal-Krupa, Z. (1986). Słownictwo tematyczne języka polskiego. Zbiór wyrazów w układzie rangowym, alfabetycznym i tematycznym. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.

Cygal-Krupa, Z. (1990). Podstawowe słownictwo tematyczne języka polskiego. Na wybranych przykładach. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.

Ćwierczakiewiczowa, L. (1988). Jedyne praktyczne przepisy konfitur, różnych marynat, wędlin, wódek, win owocowych, miodów oraz ciast. Warszawa: Wydawnictwo ALFA.

Długosz-Kurczabowa, K. (1977). Funkcje formantów rzeczownikowych w Leksykonie Jana Mączyńskiego, Prace Filologiczne, 27, 47–158.

Gloger, Z. (1985). Encyklopedia staropolska ilustrowana (wydanie 5). Warszawa: Wiedza Powszechna.

Graf, M., Cieliczko, M. (2015). Filologia wina﹣prolegomena, Język tożsamości. Język. Religia. Tożsamość, 11, 21–38.

Graf, M., Cieliczko, M. (2016). Od akwawity do Amatora – wódka w polskiej kulturze, Język. Religia. Tożsamość, 13, 5–26.

Klóska, K. (2014). Nazwy naczyń do napojów w polszczyźnie ogólnej XVI wieku, Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, 14, 91–113.

Krótki, Z. (2016). Alkohol w leksyce staro- i średniopolskiej, Prace Językoznawcze, 18 (2), 83–100.

Krótki, Z. (2017). Handel alkoholem w leksyce staro- i średniopolskiej, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 51 (1), 177–189.

Kwaśnicka-Janowicz, A. (2012). Miód i jego znaczenie kulturowe w świetle faktów językowych, LingVaria, 2, 39–54.

Kwaśnicka-Janowicz, A. (2018). Staropolska terminologia bartnicza (na tle porównawczym). Kraków: Wydawnictwo Lexis.

Libera, P. (2005). Miody pitne, Pasieka, 5. Pozyskano z http://web.archive.org/web/20111104135551/http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=archiwalne_pasieki&artplik=2005_05_10_libera.html [data dostępu: 16.11.2019].

Libera, P. (2009). Miód, wino i wódka, Mówią Wieki, 11-12, 82-86. Pozyskano z http://www.mowiawieki.pl/index.php?page=artykul&id=274 oraz Pozyskano z https://www.academia.edu/3790953/Miód_wino_i_wódka_Mówią_wieki_nr_12_09_numer_specjalny_Kuchnia_staropolska_grudzień_2009_s_82_86 [data dostępu: 16.11.2019].

Markowski, A. (1992). Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny. T. 1–2. Wrocław: Wydawnictwo „Wiedza o Kulturze”.

Miodunka, W. (1980). Teoria pól językowych. Społeczne i indywidualne ich uwarunkowania. Warszawa: PWN.

Szerszunowicz, J. (2017). Analiza konotacji leksemu miód w zasobach wybranych języków europejskich, Białostockie Archiwum Językowe, 17, 221–243. DOI: 10.15290/baj.2017.17.14.

Tokarski, R. (1984). Struktura pola znaczeniowego. Studium językoznawcze. Warszawa: PWN.

Pobierz

Opublikowane : 2020-12-31


Müller, A. (2020). Pole leksykalno-semantyczne MIÓD PITNY w polszczyźnie XVI wieku. Prace Filologiczne, (75/2), 115–133. https://doi.org/10.32798/pf.696

Aneta Müller 
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu  Polska
https://orcid.org/0000-0003-4088-0594