Frekwencja czasownika a jego właściwości walencyjne: opis składni eksplikacyjnej w świetle „prawa Mańczaka”


Abstrakt

Artykuł dotyczy funkcjonalnej perspektywy składni eksplikacyjnej, tzn. zależności między specyfikacją klasy walencyjnej czasownika a jego częstością użycia w tekstach różnego typu. Opierając się na analizie materiału źródłowego (w języku polskim i rosyjskim) a także na synchronicznej interpretacji „prawa Mańczaka” (tzn.
wytłumaczenia nieregularnego rozwoju form wyrazowych częstością użycia jednostek leksykalnych), autor dowodzi, że czasowniki o większej częstości wykazują większy stopień zróżnicowania charakterystyk dystrybucyjnych.

Słowa kluczowe

walencja, klasa walencyjna, frekwencja wyrazu, słownik frekwencyjny

Bender, E.M. (2006). Variation and Formal Theories of Language: HPSG. In: R. Brown (ed.), Encyclopedia of Language & Linguistics (326–329). Amsterdam etc.: Elsevier.

Casas, B. et al. (2019). Polysemy and brevity versus frequency in language, Computer, Speech & Language, 58, 19–50.

Jurafsky, D. (1996). A probabilistic model of lexical and syntactic access and disambiguation, Cognitive Science, 20, 137–194.

Karolak, S. (1984). Składnia wyrażeń predykatywnych. W: Z. Topolińska (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia (11–212). Warszawa: PWN.

Karolak, S. (2002). Podstawowe struktury składniowe języka polskiego. Warszawa: Instytut Slawistyki PAN.

Keller, R. (2003). Sprachwandel. Von der unsichtbaren Hand in der Sprache. Tübingen/Basel: Francke Verlag [3. Auflage].

Kiklevič, A. (2014). Častota upotreblenija kak faktor funkcionirovanija i izmenenija jazykovyx edinic raznyx urovnej. Razmyšlenija o teorii Vitol´da Man´čaka. W: A. Kiklewicz (red.), Паланістыка – Полонистика – Polonistyka 2013 (23–50). Olsztyn: Centrum Badań Europy Wschodniej.

Kiklewicz, A. et al. (2019). Zintegrowany opis semantyczno-syntaktyczny czasowników bułgarskich, polskich i rosyjskich (verba cogitandi i verba sentiendi). Część I–II. Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Koch, W.A. (red.) (1990). Natürlichkeit der Sprache und der Kultur. Bochum: Brockmeyer.

Korytkowska, M. (2016). O cechach semantycznych i syntaktycznych czasowników konkluzywnych i ich odzwierciedlaniu w opisach leksykograficznych (na materiale z języka bułgarskiego i polskiego). W: D. Blagoeva, S. Kolkovska (red.), Za slovoto – novi tarseniya i podhodi. Yubileen sbornik v chest na chl. kor. prof. d.f.n. Emiliya Pernishka (69–75). Sofiya: BAN.

Korytkowska, M. (2017). Czasowniki mentalne i czasowniki emocji w opisie semantyczno-syntaktycznym, Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, 52, 139–163.

Korytkowska, M. (2018). Przejawianie się cech struktury semantycznej verba sentiendi w procesach nominalizacyjnych (na podstawie języka polskiego i bułgarskiego), Rocznik Slawistyczny, LXVII, 25–38.

Korytkowska, M. (2019). O pewnych procesach frazeologizacji z perspektywy modelu składni semantycznej, Slavica Wratislaviensia, CLXX, 75–83.

Korytkowska, M., Małdżiewa, W. (2002). Od zdania złożonego do zdania pojedynczego (nominalizacja argumentu propozycjonalnego w języku polskim i bułgarskim). Toruń: Wydawnictwo UMK.

Kuiper, K. et al. (2018). Polysemy and word frequency: A replication, Journal of Research Design and Statistics in Linguistics and Communication Science, 4(2), n.p.

Kurcz, I. et al. (1990). Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej, t. 1–2. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.

Mańczak, W. (1958). Le provençal et le catalan. In: C. F. Brunel (ed.), Actes et Mémoires du 2e Congrès International de Langue et Littérature du Midi de la France (53–60). Aix-en-Provence : Faculté des lettres dAix.

Mańczak, W. (1965; 2. wyd. 1975; 3. wyd. 1983). Polska fonetyka i morfologia historyczna. Warszawa: PWN.

Mańczak, W. (1977). Słowiańska fonetyka historyczna a frekwencja. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Mańczak, W. (1996). Problemy językoznawstwa ogólnego. Wrocław etc.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Mańczak, W. (2009a). 50-lecie nieregularnego rozwoju spowodowanego frekwencją, Biuletyn PTJ, LXV, 237–246.

Mańczak, W. (2009b). Nieregularny rozwój fonetyczny spowodowany frekwencją a słownik pod redakcją Doroszewskiego. W: J. Wawrzyńczyk (red.), Czterdzieści lat minęło… Nad „Słownikiem Doroszewskiego” (51–55). Warszawa: Takt.

Mańczak, W. (2012). Czy koniec zmowy milczenia wokół teorii nieregularnego rozwoju fonetycznego spowodowanego frekwencją?, Academic Journal of Modern Philology, I, 75–83.

Morkovkin, V. V. (1981). Leksičeskaja mnogoznačnost´ i nekotorye voprosy ee leksičeskoj interpretacii. V: N. Ju. Švedova (red.), Russkij jazyk. Problemy xudožestvennoj reči, leksikologii i leksikografii (153–166). Moskva: Nauka.

Nagórko, A. (2012). Słowotwórczy potencjał sakronimów (w polskim, słowackim, czeskim i niemieckim). W: P. Dragićević (ured.), Tvorba reči i njeni resursi u slovenskim jezicima. Zbornik radova sa četrnaeste međunarodne naučne konferencije Komisije za tvorbu reči pri Međunarodnom komitetu slavista (291–214). Beograd: b.d.

Norman, B.J. (1994). Grammatika govorjaščego. Sankt-Peterburg: Izdatel´stvo Sankt-Peterburgskogo universiteta.

Pollard, C. & Sag, I. A. (1994). Head-driven phrase structure grammar. Chicago: Chicago University Press.

Rice, C.A. et al. (2019). The Complex Interactions of Context Availability, Polysemy, Word Frequency, and Orthographic Variables During Lexical Processing, Memory and Cognition, 47(7), 1297–1313.

Sambor, J. (1987–1988). Z problemów współczesnej semantyki kwantytatywnej, Roczniki Humanistyczne, XXXV–XXXVI/6, 5–38.

Sokołowa, G.G. (2018). Frazoobrazovanie vo francuzskom jazyke. Moskva: MGPU.

Topolińska, Z. (1984). Przedmowa. W: Z. Topolińska (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia (5–10). Warszawa: PWN.

Wolfbierg, D.M. (2017). Polisemija i omonimija v anglijskoj medicinskoj terminologii, Filologičeskie nauki. Voprosy teorii i praktiki, 3(69)/2, 74–78.

Pobierz

Opublikowane : 2020-12-15


Kiklewicz, A. (2020). Frekwencja czasownika a jego właściwości walencyjne: opis składni eksplikacyjnej w świetle „prawa Mańczaka”. Prace Filologiczne, (75/1), 263–282. https://doi.org/10.32798/pf.660

Aleksander Kiklewicz 
Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn  Polska
https://orcid.org/0000-0002-6140-6368