Walencja w Europie (Środkowej) – arealne schematy dystrybucyjne
Abstrakt
Tekst porusza kwestię podobieństw w oznaczaniu pozycji walencyjnych pomiędzy językami Europy Środkowej. Temat jest badany empirycznie, na podstawie skompilowanej dużej bazy danych schematów walencyjnych, z użyciem metod analizy koszykowej. Badanie uwzględnia także języki spoza badanego regionu, aby uniknąć fałszywego rozpoznania każdego znalezionego podobieństwa jako cechy środkowoeuropejskiej. Artykuł omawia szczegółowo trzy grupy wykładników walencji, w których można dopatrzeć się podobieństw środkowoeuropejskich. Badanie semantyki stwierdzonych regularności formalnych sugeruje, że użycie form gramatycznych do oznaczania walencji jest warunkowane przez niezauważane w dotychczasowych badaniach cechy znaczeniowe.
Słowa kluczowe
języki europejskie, przypadki, przyimki, mikrorole semantyczne, analiza koszykowa
Bibliografia
Agrawal, R., Imieliński, T., Swami, A. (1993). Mining association rules between sets of items in large databases. Proceedings of the 1993 ACM SIGMOD international conference on Management of data - SIGMOD ‘93, 207. DOI: 10.1145/170035.170072.
Aikhenvald, A.Y. (2006). Grammars in Contact: A Cross-Linguistic Perspective. W: A.Y. Aikhenvald, R.M. W. Dixon, (red.), Grammars in Contact. A Cross-Linguistic Typology (1–66). Oxford: Oxford University Press.
Balázs, J. (1983). Areális nyelvészeti kutatások története, módszerei és főbb eredményei. W: J. Balázs (red.), Areális nyelvészeti tanulmányok (7–112). Budapest: Tankönyvkiadó/ Franklin.
Bickel, B., Zakharko, T., Bierkandt, L., Witzlack-Makarevich, A. (2014). Semantic role clustering: an empirical assessments of semantic role types in non-default case assignment. Studies in Language, 38 (3), 485–511.
Bláha, O. (2015). Jazyky střední Evropy. Olomouc: Univerzita Palackého v Olomouci.
Campbell, L. (2017). Why is it so Hard to Define a Linguistic Area? W: R. Hickey (red.): The Cambridge Handbook of Areal Linguistics (19–39). Cambridge: Cambridge University Press.
Comrie, B., Hartmann, I., Haspelmath, M., Malchukov, A., Wichmann, S. (2015). Introduction. W: A. Malchukov, B. Comrie (red.), Valency Classes in the World’s Languages (tom I, 3–26). Berlin, Boston: de Gruyter Mouton.
Décsy, G. (1973). Die linguistische Struktur Europas. Wiesbaden: Harrassowitz.
EJO – Polański, K. (red.) (1993). Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław, Warszawa, Kraków: Ossolineum.
Gaszewski, J. (2016). Czy przyimki podlegające rekcji nie wyrażają w ogóle znaczenia?, Język Polski 96 (1), 80–95.
Gaszewski, J. (2020). Does Verb Valency Pattern Areally in Central Europe? A First Look. W: L. Szucsich, A. Kim, Agnes, U. Yazhinova (red.), Areal Convergence in Eastern Central European Languages and Beyond (13–53). Wien, Berlin: Peter Lang.
Gaszewski, J. (w przygotowaniu a.) How to obtain a good sample of verbs? Sampling of open lexical classes for comparative studies. Artykuł na bazie referatu How to get a sample of verbs for a comparative study? 52. doroczne spotkanie Societas Linguistica Europaea, sierpień 2019. Lipsk.
Gaszewski, J. (w przygotowaniu b.) How to collect cross-linguistic data on valency online. Artykuł na bazie referatu An online questionnaire for collecting valency data. Warsztaty naukowe „Workshop on questionnaires for linguistic description and typology”, listopad 2017. Paryż.
Hahsler, M., Grün, B., Hornik, K. (2005). arules – A Computational Environment for Mining Association Rules and Frequent Item Sets, Journal of Statistical Software, 14 (15).
Hartmann, I., Haspelmath, M., Cysouw, M. (2014). Identifying semantic role clusters and alignment types via microrole coexpression tendencies. Studies in Language, 38 (3), 463–484.
Haspelmath, M. (2001). The European linguistic area: Standard Average European. W: M. Haspelmath, E. König, W. Oesterreicher, W. Raible (red.) Language Typology and Language Universals (tom II, 1492–1510). Berlin, New York: de Gruyter.
Haspelmath, M. (2015). Transitivity prominence. W: A. Malchukov, B. Comrie (red.) Valency Classes in the World’s Languages (tom I, 131–47). Berlin, Boston: de Gruyter Mouton.
Heine, B., Kuteva, T. (2006). The Changing Languages of Europe. Oxford, New York: Oxford University Press.
Hickey, R. Areas, Areal Features and Areality. W: R. Hickey (red.): The Cambridge Handbook of Areal Linguistics (1–15). Cambridge: Cambridge University Press.
IDS 2012 – Deutsches Referenzkorpus / Archiv der Korpora geschriebener Gegenwartssprache 2012–I (wersja z 29.02.2012). Mannheim: Leibniz-Institut für Deutsche Sprache. http://www.ids-mannheim.de/kl/projekte/korpora/archiv.html.
IDS 2013 – Korpusbasierte Wortgrundformenliste DEREWO. Mannheim: Leibniz-Institut für Deutsche Sprache. http://www.ids-mannheim.de/derewo.
Januška, J. (2020). Central European Languages as a Complex Research Issue: Summarising and Broadening the Research Foci. W: L. Szucsich, A. Kim, U. Yazhinova (red.), Areal Convergence in Eastern Central European Languages and Beyond (55–93). Berlin: Peter Lang.
Kurzová, H. (1996). Mitteleuropa als Sprachareal. Acta Universitatis Carolinae – Philologica 5, Germanistica Pragensia XIII, 57–73.
Majewicz, A.F. (1989). Języki świata i ich klasyfikowanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Malchukov, A., Comrie, B. (2015). Valency Classes in the World’s Languages (2 tomy). Berlin, Boston: de Gruyter Mouton.
Newerkla, S.M. (2000). Language Affinity in Central Europe – Some Thoughts on the Interrelations of German, Czech, Slovak and Magyar, Opera slavica – Slavistické rozhledy, X/4, 1–16.
Nichols, J. (1992). Linguistic Diversity in Space and Time. Chicago: University of Chicago Press.
Oravecz. C., Váradi, T., Sass, B. (2014). The Hungarian Gigaword Corpus. W: N. Calzolari, K. Choukri, T. Declerck, H. Loftsson, B. Maegaard, J. Mariani, A. Moreno, J. Odijk, S. Piperidis (red.), Proceedings of the Ninth International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC’14) (1719–1723). Reykjavik: ELRA.
Pilarský, J. (2001). Donausprachbund. Das arealistische Profil einer Sprachlandschaft. Rozprawa habilitacyjna. Uniwersytet w Debreczynie.
Przepiórkowski, A., Bańko, M., Górski, R. L., Lewandowska-Tomaszczyk, B. (red.) (2012). Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa: PWN.
Pusztay, J. (1996). Közép-Európa nyelvi képe. W: G. Székely, E. Jónás, (red.) Nyelvek és nyelvoktatás a Kárpát-medencében 1 (11–28). Nyíregyháza: Bessenyei György Könyvkiadó.
R Core Team. (2020). R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Wiedeń. Strona projektu: https://www.R-project.org/.
Sass, B. (2015). 28 millió szintaktikailag elemzett mondat és 500000 igei szerkezet. W: A. Tanács, V. Varga, V. Vincze (red.), MSZNY 2015, XI. Magyar Számítógépes Nyelvészeti Konferencia (303–308). Szeged: SZTE.
Say, S. (2014). Bivalent verb classes in the languages of Europe: A quantitative typological study. Language Dynamics and Change, 4 (1), 116–166.
Say, S. (2018) Markirovanie aktantov dvuhmestnyh predikatov: predvaritel´nye itogi tipologičeskogo issledovanijâ. W: S. Say (red.), Valentnostnye klassy dvuhmestnyx predikatov v raznostrukturnyx jâzykax (557–616). Sankt-Peterburg: Rossijskajâ Akademijâ Nauk, Institut Lingvističeskix Issledovanij.
Instytut Anglistyki, Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0002-9313-6454
