Tożsamość migracyjna w literaturze dla dzieci i młodzieży oczyma niepolskich pisarek – na przykładzie powieści Þankaganga. Myślobieg Vali Þórsdóttir i Kasieńka Sarah Crossan
Abstrakt
Artykuł przedstawia temat migracji w powieściach dla młodych czytelników – na przykładzie utworów Þankaganga. Myślobieg Vali Þórsdóttir (2010) i Kasieńka Sarah Crossan (2012) – na tle rozwoju polskiej literatury emigracyjnej i migracyjnej dla dorosłych oraz dla dzieci i młodzieży. Celem rozważań jest pokazanie różnic i podobieństw w ujęciu tematyki w zależności od czasu powstania i odbiorcy utworu. W literaturze dziecięcej i młodzieżowej na pierwszym planie znajdują się tematy dojrzewania i dwujęzyczności, a problem migracji stanowi czynnik intensyfikujący proces kształtowania tożsamości. Fakt, że autorkami omawianych powieści są niepolskie pisarki, uzupełnia interpretację o nowe perspektywy. Analiza wykorzystuje narzędzia komparatystyki i studiów kulturowych nad migracją.
Słowa kluczowe
dwujęzyczność; Kasieńka; literatura dziecięca i młodzieżowa; mobilność; Sarah Crossan; tożsamość migracyjna; Þankaganga. Myślobieg; Vala Þórsdóttir
Bibliografia
Ahearn, L. M. (2013). Antropologia lingwistyczna. Wprowadzenie (W. Usakiewicz, tłum.). Wydawnictwo UJ.
Andres, A., Wolski, J. (red.). (2003). Literatura utracona, poszukiwana czy odzyskana: wokół problemów emigracji. Studia i szkice. Wydawnictwo UR.
Byers-Heinlein, K., Grosjean, F. (2018). The listening bilingual. Wiley-Blackwell.
Crossan, S. (2015). Kasieńka (K. Domańska, tłum.). Dwie Siostry. (wyd. oryg. 2012).
Czapliński, P., Makarska, R., Tomczok, M. (red.). (2013). Poetyka migracji. Doświadczenie granic w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku. Wydawnictwo UŚ.
Dąbrowski, M. (2015). Współczesna literatura emigracyjna/migracyjna. Rewizja pojęć analitycznych. Rocznik Komparatystyczny, 6, 395–411. https://doi.org/10.18276/rk.2015.6-21.
Dąbrowski, M. (2016). Tekst międzykulturowy. O przemianach literatury emigracyjnej. Elipsa.
Departament Badań Demograficznych. (2018). Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004–2017. Pobrane 27 czerwca 2022 z: https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5471/2/11/1/informacja_o_rozmiarach_i_kierunkach_czasowej_emigracji_z_polski_2004-2017.pdf.
Gawryluk, B. (2010). Moje Bullerbyn. Akapit Press. Gosk, H. (2012). Narracje migracyjne w literaturze polskiej XX i XXI wieku. TAiWPN Universitas.
Grętkiewicz, E. (2005). Szczękająca szczęka Saszy. Nasza Księgarnia.
Gromadzka, B. (2017). Obcość i swojskość w przestrzeni szkoły i domu. Obrazy nastoletnich imigrantów i reemigrantów w wybranych powieściach dla młodzieży z początku XXI wieku (po roku 2004). Porównania, 20(1), 157–172. https://doi.org/10.14746/p.2017.20.12758.
Grosjean, F. (2010). Bilingual life and reality. Harvard University Press.
Grosjean, F. (2019). A journey in languages and cultures: The life of a bicultural bilingual. Oxford University Press.
Grosjean, F., Li, P. (2013). The psycholinguistics of bilingualism. Wiley-Blackwell.
Kosmalska, J. (2016). Twórczość Polaków na Wyspach Brytyjskich. Transnarodowy zwrot w polskiej literaturze. Teksty Drugie, 3, 165–186.
Lutomierski, M. (2017). Doświadczenia uchodźstwa i emigracji w polskiej literaturze dla dzieci i młodzieży na obczyźnie. Rekonesans. W: R. Kleśta-Nawrocki, M. Lutomierski, A. Trapszyc (red.), Z ojczyzny do obczyzny. Doświadczenia uchodźstwa polskiego (305–330). PTL.
Marmurowicz, M., Kuklo, J. (2015). A w moim mieście jest inaczej. KIWI.
Pietrusińska, M. J. (2020). Reprezentacje uchodźców w polskiej literaturze dziecięcej – przykład dyskursu prouchodźczego. Studia Migracyjne. Przegląd Polonijny, 175(1), 47–67. https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.20.003.11794.
Pollock, D., van Reken, R. (2009). Third culture kids: Growing up among worlds. Nicholas Brealey.
Raczyński, R. (2013). Obraz zbiorowości polonijnej w Islandii. Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość, 10, 285–301.
Smoter, K. (2017). Literackie obrazy „innego” w procesie kształtowania postaw wobec imigrantów i uchodźców. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 12(3), 101–117. https://doi.org/10.14632/eetp.2017.12.45.101.
Stępień, M. (2007). Wśród emigrantów. Wydawnictwo UJ.
Þórsdóttir, V. (2013). Þankaganga. Myślobieg (A. Nowak, il., J. Godek, tłum.). Widnokrąg.
Trepte, H.-C. (2013). Między językami i kulturami. Odrzucenie i zmiana języka oraz wielojęzyczność pisarzy polskiego pochodzenia a przełom 1989/1990. W: P. Czapliński, R. Makarska, M. Tomczok (red.), Poetyka migracji. Doświadczenie granic w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku (s. 191–209). Wydawnictwo UŚ.
Wójcik-Dudek, M. (2019). „Homo migrans”. Miejsce literatury dla dzieci i młodzieży w edukacji empatii. Postscriptum Polonistyczne, 24(2), 31–51. https://doi.org/10.31261/PS_P.2019.24.03.
Zbroja, J. (2015). Matylda wyjeżdża. Stopka.
Zechenter, K. (2015). Po polsku na Wyspach. A guide for parents of bilingual children. Puno.
Zurer, Pearson, B. (2013). Jak wychować dziecko dwujęzyczne. Poradnik dla rodziców (i nie tylko). Media Rodzina.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
http://orcid.org/0000-0001-7085-5096
Beata Gromadzka – prof. dr hab., pracuje w Instytucie Filologii Polskiej na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej zainteresowania badawcze obejmują dydaktykę literatury, edukację wizualną, literaturę dla dzieci i młodzieży oraz twórczość artystyczną Franciszki i Stefana Themersonów. Kontakt: beatagr@amu.edu.pl.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
