Magiczna Warszawa. Fantastyczne przestrzenie polskiej stolicy w literaturze dziecięcej i młodzieżowej – wybrane przykłady
Abstrakt
Artykuł zawiera analizę obrazu Warszawy w wybranych polskojęzycznych utworach fantastycznych dla dzieci i młodzieży. Autorka omawia m.in. Tajemnice Łazienek Zuzanny Rabskiej (1920), A gdzie ja się, biedniuteńki, podzieję? Joanny Papuzińskiej (1972), Felixa, Neta i Nikę oraz Pułapkę Nieśmiertelności Rafała Kosika (2009), Omegę oraz Klątwę dziewiątych urodzin Marcina Szczygielskiego (2009, 2019). Podejmuje próbę wskazania, które miejsca na mapie stolicy najczęściej pojawiają się w tych utworach oraz jakimi narzędziami i zabiegami posługują się autorzy omawianych tekstów, by ukazać przestrzeń Warszawy jako magiczną oraz „ufantastycznioną”.
Słowa kluczowe
Joanna Papuzińska; literatura fantastyczna; literatura dziecięca i młodzieżowa; Marcin Szczygielski; miasto; Rafał Kosik; przestrzeń; Warszawa; Zuzanna Rabska
Źródło finansowania
Artykuł powstał na podstawie referatu wygłoszonego podczas XXIX Sesji Varsavianistycznej „Warszawa w kulturze dla dzieci i młodzieży”, sfinansowanego ze środków Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy – Biblioteki Głównej Województwa Mazowieckiego.
Bibliografia
Andersen, H. C. (2005). Dziewczynka z zapałkami. W: Baśnie (B. Sochańska, tłum., s. 214–217). Media Rodzina. (wyd. oryg. 1845).
Bagiński, T. (reż.). (2016). Operacja Bazyliszek [film krótkometrażowy]. Allegro.pl, Platige Image.
Baluch, A., Chrobak, M., Rogoż, M. (red.). (2009). Kraków mityczny. Motywy, wątki, obrazy w utworach dla dzieci i młodzieży. WN UP.
Barrie, J. M. (1913). Przygody Piotrusia Pana (Z. Rogoszówna, tłum.). Wydawnictwo J. Mortkowicza. (wyd. oryg. 1906).
Clute, J. (1999). Urban fantasy. W: J. Clute, J. Grant (red.), The encyclopedia of fantasy (wyd. 2, s. 975–976). St. Martin’s Griffin.
Dunin-Wąsowicz, P. (2010). Warszawa fantastyczna. Raster.
Ekman, S. (2018). Urban fantasy – literatura Niewidocznego (M. Wąsowicz, tłum.). Creatio Fantastica, 58(1), 7–27. https://doi.org/10.5281/zenodo.1419517. (wyd. oryg. 2016).
Fantastyka miejska. (2018). Creatio Fantastica, 58(1).
Gaiman, N. (2001). Nigdziebądź. Mag. (wyd. oryg. 1996).
Kosik, R. (2005). Felix, Net i Nika oraz Teoretycznie Możliwa Katastrofa. Powergraph.
Kosik, R. (2009). Felix, Net i Nika oraz Pułapka Nieśmiertelności. Powergraph. (wyd. oryg. 2007).
Kostecka W. (2014). Baśń postmodernistyczna: przeobrażenia gatunku. Intertekstualne gry z tradycją literacką. Wydawnictwo SBP.
Kostecka, W. (2016). (Po)nowoczesne przestrzenie popkultury. Studium przypadku: Omega Marcina Szczygielskiego. W: W. Kostecka, M. Skowera (red.), Geografia krain zmyślonych. Wokół kategorii miejsca i przestrzeni w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej (s. 337–350). Wydawnictwo SBP.
Kubale, A. (1984). Dziecko romantyczne. Szkice o literaturze. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Kulczycka-Saloni, J., Ihnatowicz, E. (red.). (1993). Warszawa pozytywistów. ILP UW.
Lorens, P. (2014). Tkanka miejska. W: P. Lorens, J. Martyniuk-Pęczek (red.). Wprowadzenie do projektowania urbanistycznego. Politechnika Gdańska.
Maj, K. M. (2918). Fantastyczna geopoetyka. Creatio Fantastica, 58(1), 127–134.
Międzyrzecki, A. (1965). Na przykład Ogród Saski. Ruch.
Mik, A. (2016). Miasto prawdziwe, miasto zmyślone. Transformacje Londynu w fantastyce dziecięcej i młodzieżowej. W: W. Kostecka, M. Skowera (red.), Geografia krain zmyślonych. Wokół kategorii miejsca i przestrzeni w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej (s. 99–121). Wydawnictwo SBP.
Niewieczerzał, M. (2019). Stare i nowe miasto. Przyszłość bohaterów warszawskich legend. Literatura Ludowa, 68(1), 32–39. https://doi.org/10.12775/LL.1.2019.003.
Oppman, A. (Or-Ot). (1945). Legendy warszawskie. Wydawnictwo E. Kuthana. (wyd. oryg. 1925).
Orbitowski, Ł., Urbaniuk, J. (2008). Przyśniła mi się wisząca platforma [wywiad z Rafałem Kosikiem]. Lampa, 12, 16–19.
Papuzińska, J. (1972). A gdzie ja się, biedniuteńki, podzieję?. Nasza Księgarnia.
Pastuszka, T. (2009). Legenda o Powstaniu. W: J. Ołdakowski (koncepcja), Powstanie ‘44 w komiksie. Antologia prac konkursowych. Egmont, Muzeum Powstania Warszawskiego.
Prus, B. (1890). Lalka. Gebethner i Wolff.
Rabska, Z. (1920a). Choinka Marcysi. W: Tajemnice Łazienek. Księgarnia Św. Wojciecha.
Rabska, Z. (1920b). Sny Wiesi. W: Tajemnice Łazienek. Księgarnia Św. Wojciecha.
Rabska, Z. (1920c). Tajemnice Łazienek. Księgarnia Św. Wojciecha.
Rabska, Z. (1957). Ania w Łazienkach. Czytelnik.
Reymont, W. (1899). Ziemia Obiecana. Gebethner i Wolff.
Rudniańska, J. (2007). Kotka Brygidy. Pierwsze.
Rybicka, E. (2003). Modernizowanie miasta. Zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej. TAiWPN Universitas.
Rybicka, E. (2014). Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. TAiWPN Universitas.
Rzepnikowska, I. (2016–2018). Boruta. W: V. Wróblewska (red.), Słownik polskiej bajki ludowej. Pobrane 10 stycznia 2021 z: https://bajka.umk.pl/slownik/lista-hasel/haslo/?id=35.
Szczygielski, M. (2009). Omega. Latarnik.
Szczygielski, M. (2013). Arka czasu, czyli wielka ucieczka Rafała od kiedyś przez wtedy do teraz i wstecz. Stentor.
Szczygielski, M. (2016). Klątwa dziewiątych urodzin. Bajka.
Terlikowska, M. (1970). Malowana awantura. Ruch.
Tyrmand, L. (1955). Zły. Czytelnik.
Wróblewska, V. (2016). Od przestrzeni realnej do wyimaginowanej – Toruń w literaturze dla dzieci. W: W. Kostecka, M. Skowera (red.), Geografia krain zmyślonych. Wokół kategorii miejsca i przestrzeni w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej (s. 79–98). Wydawnictwo SBP.
Wróblewski, M. (2010). Świat według Kosika. W: B. Olszewska, E. Łucka-Zając (red.), „Stare” i „nowe” w literaturze dla dzieci i młodzieży (s. 337–345). Wydawnictwo UO.
Uniwersytet Warszawski, Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy – Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego Polska
https://orcid.org/0000-0003-1501-3907
Marta Niewieczerzał – mgr, przygotowuje rozprawę doktorską w Instytucie Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim dotyczącą obrazu Warszawy w fantastyce dziecięcej i młodzieżowej. Pracuje w Muzeum Książki Dziecięcej (dziale specjalnym i czytelni naukowej Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy – Biblioteki Głównej Województwa Mazowieckiego). Kontakt: marta.niewieczerzal@gmail.com.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
