Literackie zwierzę poza stereotypami? Analiza wizerunku lisa w powieści Pax Sary Pennypacker z perspektywy animal studies oraz posthumanizmu
Abstrakt
Artykuł dotyczy wizerunku lisa w skierowanej do młodych czytelników powieści Pax (2016) autorstwa Sary Pennypacker. W pierwszej części przywołano i objaśniono wypracowane na gruncie animal studies oraz posthumanizmu koncepcje istotne w kontekście badania zwierzęcych reprezentacji. Autorka omawia również obecność lisa w kulturze i literaturze i przygląda się sylwetkom lisich bohaterów w twórczości pisarskiej dla dzieci. Następnie poddaje szczegółowej analizie postaci lisów w utworze Pennypacker. Autorka artykułu bada zwierzęta pod kątem autentyczności ich przedstawienia oraz docieka, jakie zabiegi literackie wpływają na kształtowanie się wizerunku lisa w tej powieści.
Słowa kluczowe
animal studies; Inny; lis; literatura dziecięca; Pax; posthumanizm; Sara Pennypacker; zwierzę; zwierzęca perspektywa
Bibliografia
Bakke, M. (2011). Studia nad zwierzętami: od aktywizmu do akademii i z powrotem?. Teksty Drugie, 3, 193−204.
Baratay, É. (2014). Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii (P. Tarasewicz, tłum.). Wydawnictwo w Podwórku. (wyd. oryg. 2012).
Barcz, A. (2013). Zwierzęta mają głos. Teksty Drugie, 1−2, 106−114.
Barcz, A., Dąbrowska, M. (red.). (2014). Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna. E-naukowiec.
Braidotti, R. (2013). The Posthuman. Polity Press.
Collodi, C. (1883). Le avventure di Pinocchio. Storia di un burattino. Felice Paggi.
Collodi, C. (1988). Pinokio. Historia drewnianego pajaca (Z. Jachimecka, tłum.). Nasza Księgarnia. (wyd. oryg. 1883).
Collodi, C. (2011). Pinokio. Historia pajacyka (J. Mikołajewski, tłum.). Media Rodzina. (wyd. oryg. 1883).
Dahl, R. (2017). Fantastyczny Pan Lis (K. Szczepańska-Kowalczuk, tłum.). Znak. (wyd. oryg. 1970).
Dąbrowski, M. (2001). Swój/obcy/inny. Z problemów interferencji i komunikacji międzykulturowej. Świat Literacki.
Derrida, J. (2008). The animal that therefore I am (D. Wills, tłum., M.-L. Mallet, red.). Fordham University Press. (wyd. oryg. 2006).
de Saint-Exupéry, A. (2018). Mały Książę (E. Siwiec, tłum.). Wydawnictwo RM. (wyd. oryg. 1943).
Fox, M. W. (1971). Behaviour of wolves, dogs and related canids. Harper & Row.
Gajewska, G. (2015). O władzy ludzi nad zwierzętami w kulturze zachodniej – perspektywa posthumanistyczna. Studia Europaea Gnesnensia, 11, 213−234. https://doi.org/10.14746/seg.2015.11.11.
Gruchlik, H. (2007). Inność a obcość w kontekście filozoficznym. Anthropos?, 8−9. Pobrane 10 listopada 2020 z: http://www.anthropos.us.edu.pl/anthropos5/texty/gruchlik.htm.
Hamilton, L., Sharpsteen, B. (reż.). (1940). Pinocchio [Pinokio] [film]. Walt Disney Pictures.
Kang, X. (2006). The cult of the fox: Power, gender, and popular religion in late imperial and modern China. Columbia University Press.
Kang, X. (1999). The fox [hu] and the barbarian [hu]: Unraveling representations of the Other in late Tang tales. Journal of Chinese Religions, 27(1), 35−67. https://doi.org/10.1179/073776999805306777.
Kapuściński, R. (2006). Ten Inny. Znak.
Korpalska, A. (2015). Lis w kulturze Japonii. Tako.
Koizuka, M. (1982). Kitsune monogatari. San’ichi Schobō.
Krasicki, I. (2019). Kruk i lis. Fundacja Nowoczesna Polska. (wyd. oryg. 1779).
Mik, A., Pokora, P., Skowera, M. (2016). Słowo wstępne. W: A. Mik, P. Pokora, M. Skowera (red.), Czytanie menażerii. Zwierzęta w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej (s. 9−17). Wydawnictwo SBP.
Mytych-Forajter, B. (2019). Żar popiołów, czyli jak przejść przez lisią norę i przeżyć? Pax Sary Pennypacker. W: A. Czabanowska-Wróbel, K. Zabawa (red.), Żywioły w literaturze dziecięcej. Ziemia (s. 225−234). Wydawnictwo UJ.
Pennypacker, S. (2016). Pax (D. Dziewońska, tłum.). Iuvi.
Rzepnikowska, I. (2016–2018). Lis. W: V. Wróblewska (red.), Słownik polskiej bajki ludowej. Pobrane 10 listopada 2020 z: https://bajka.umk.pl/slownik/lista-hasel/haslo/?id=100.
Skowera, M. (2016). Literackie spotkania istot podporządkowanych. Studium przypadku: Miasteczko Ostatnich Westchnień Grzegorza Gortata. W: A. Mik, P. Pokora, M. Skowera (red.), Czytanie menażerii. Zwierzęta w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej (s. 53−74). Wydawnictwo SBP.
von Goethe, J. W. (1973). Reineke Fuchs. Aufbau-Verlag. (wyd. oryg. 1794).
von Goethe, J. W. (1986). Lis Przechera (L. Staff, tłum.). Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe. (wyd. oryg. 1794).
Wang, K. (2009). The deviant: Examining the relationship between foxes and humans in Chinese literature. Sino-Platonic Papers, 193, 4−15.
Weil, K. (2014). Zwrot ku zwierzętom. Sprawozdanie (P. Sadzik, tłum.). W: A. Barcz, M. Dąbrowska (red.), Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna (s. 15−35). E-naukowiec. (wyd. oryg. 2010).
Wróblewska, V. (red.). (2016–2018). Słownik polskiej bajki ludowej. Pobrane 10 listopada 2020 z: https://bajka.umk.pl.
Zawojski, P. (2017). Posthumanizm, czyli humanizm naszych czasów. Kultura i Historia, 32, 68−76.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0002-8261-2785
Karolina Sinkowska – lic., absolwentka Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się m.in. twórczością skierowaną do młodego odbiorcy oraz wizerunkami zwierząt w literaturze i kulturze. Kontakt: k.sinkowska@student.uw.edu.pl.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
