Pandemia koronawirusa w utworach dla dzieci. Analiza w świetle badań nad dziecięcą książką informacyjną


Abstrakt

Artykuł zawiera analizę e-booków i – kontekstowo – filmów animowanych dotyczących pandemii koronawirusa przeprowadzoną w nurcie badań na dziecięcą książką informacyjną. W pierwszej części tekstu nakreślone zostają kwestie terminologiczne i definicyjne obecne w polskim dyskursie naukowym. Druga część to właściwa analiza wybranych utworów dostępnych w języku polskim przeprowadzona pod kątem trzech istotnych elementów dziecięcej książki informacyjnej: warstwy ilustracyjnej, zawarcia elementów fikcyjnych i fabularnych oraz prezentacji aktualnego stanu wiedzy.

Słowa kluczowe

COVID-19; koronawirus; książka edukacyjna; książka informacyjna; książka popularnonaukowa; literatura dziecięca; SARS-CoV-2

[Antosiewicz, A., Strzeboński, G.]. (2020). Wirusowy alarm!. Greg. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://pliki.greg.pl/Wirusowy_Alarm.php?z=greg_fb.

Bacon, B. (1981). The art of nonfiction. Children’s Literature in Education, 12(1), 3–14. https://doi.org/10.1007/BF01147412.

Barillé, A. (prod.). (1987). Il était une fois… la vie [Było sobie życie] [serial telewizyjny]. Procidis.

Bengtsson, J. (2020, 19 marca). Statsministern höll pressträff – för barnen. SVT Nyheter. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.svt.se/nyheter/inrikes/statsministern-holl-presstraff-for-barnen.

Bieczyński, M. M. (2020, 10 czerwca). Wirus i inne drobne ustrojstwa. Z Bogusiem Janiszewskim i Maxem Skorwiderem rozmawia Mateusz M. Bieczyński. Poznań Art Week. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://poznanartweek.com/wywiady/wirus-i-inne-drobne-ustrojstwa/.

Błaszkiewicz, A. (2020). Trudno się nie bać – wywiad z Marią Reimann, badaczką dzieciństwa. Kosmos dla Dorosłych. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://kosmosdladoroslych.pl/ludzie/trudno-sie-nie-bac-wywiad-z-maria-reimann/.

Brzozowski, A. (2020, 8 czerwca). Mikołaj Kopernik walczy z pandemią. Wyjątkowy komiks do zobaczenia w Olsztynie. Radio Eska Olsztyn. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.eska.pl/olsztyn/mikolaj-kopernik-walczy-z-pandemia-wyjatkowy-komiks-do-zobaczenia-w-olsztynie-wideo-zdjecia-aa-o4bTgpPm-mjTX.html.

Bukalska, P. (2020, 18 marca). Mały król korona. Tygodnik Powszechny. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.tygodnikpowszechny.pl/maly-krol-korona-162684.

Cackowska, M. (2015). Wzrastać radośnie w przedszkolnym i szkolnym kiczu. W: D. Klus-Stańska (red.), (Anty)edukacja wczesnoszkolna (s. 274–287). Impuls.

Cackowska, M., Dymel-Trzebiatowska, H., Szyłak, J. (red.). (2017). Książka obrazkowa. Wprowadzenie. Instytut Kultury Popularnej.

Cavallo, F. (2020). Doktor Li i wirus z koroną na głowie (I. Leydon, K. Nawrot, tłum.). Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://freebooks.undercats.media/corona/.

Czermińska, M. (1996). Badania nad prozą niefikcjonalną – sukcesy, pułapki, osobliwości. W: T. Michałowska, Z. Goliński (red.), Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów, Warszawa 1995 (s. 436–449). Wydawnictwo IBL PAN.

Donaldson, J. (2005a). Gruffalo. (D. Górska, tłum.). Amber. (wyd. oryg. 1999).

Donaldson, J. (2005b). Synek Gruffala. (D. Górska, tłum.). Amber. (wyd. oryg. 2004).

Dudek, A. J. (2020, 28 kwietnia). Sanna Marin zaprasza dzieci na konferencję i odpowiada na ich pytania. Polskie ministerstwo wciąż mówi tylko o egzaminach. Wysokie Obcasy. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,163229,25903305,sanna-marin-zaprasza-dzieci-na-konferencje-i-odpowiada-na-ich.html.

Flood, A. (2020, 12 maja). British Library asks nation’s children to write miniature books in lockdown. The Guardian. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.theguardian.com/books/2020/may/12/british-library-asks-nations-children-to-writeminiature-books-in-lockdown.

[Frączek, A.]. (2020a). Masz tę moc! [wydanie elektroniczne]. Olesiejuk. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.wydawnictwoolesiejuk.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Koronawirus.pdf.

[Frączek, A.]. (2020b). You have the power! (A. Bańkowska-Lach, tłum.). Olesiejuk. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.wydawnictwoolesiejuk.pl/fileadmin/user_upload/pdf/coronavirus_inside.pdf.

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. (2020, 24 kwietnia). Kwarantanna NIE izoluje od przemocy! Rusza nowa kampania Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę – „Za drzwiami”. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://fdds.pl/kwarantanna-nie-izoluje-od-przemocy-rusza-nowa-kampania-fundacji-dajemydzieciom-sile-za-drzwiami/.

Gompertz, W. (2020, 6 maja). New Banksy artwork appears at Southampton hospital. BBC News. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.bbc.com/news/entertainmentarts-52556544.

Interdyscyplinarny Zespół Badań nad Dzieciństwem UW. (2020a, 30 kwietnia). W naszym archiwum pandemii pojawiają się motywy walki i supermocy [post opublikowany na portalu Facebook]. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.facebook.com/badaniazdziecmi/posts/2384685758301082.

Interdyscyplinarny Zespół Badań nad Dzieciństwem UW. (2020b, 6 maja). Maseczki to jeden z przewodnich tematów w naszym archiwum [post opublikowany na portalu Facebook]. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.facebook.com/badaniazdziecmi/posts/2398008190302172.

Jackson, E. (2020). The little corona king: A gentle story for children about the coronavirus. Under Pressure Media Limited.

Janiszewski, B., Skorwider, M. (2020a). Rewolucje. Albus.

Janiszewski, B., Skorwider, M. (2020b). Wirus i inne drobne ustrojstwa. Publicat.

Jenner, E., Wilson, K., Roberts, N. (2020). Koronawirus. Książka dla dzieci (D. Pomadowska, tłum.). Poradnia K. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://poradniak.kylos.pl/poradniak/Koronawirus_Ksiazka_dla_dzieci_w2.pdf.

Kalinowski, K. (2020). Kopernik 2020. Miejski Ośrodek Kultury w Olsztynie.

Kaniewski, Ł. (2016). Cholera i inne choroby. Poradnia K.

Kątny, M. (2008). Droga do wiedzy. O literaturze popularnonaukowej dla młodego odbiorcy. Gens.

Kucharska, N. (2018). Zwierzęta, które zniknęły. Atlas stworzeń wymarłych. Nasza Księgarnia.

Kulik, G., Żarnecki, T. (2017). Chore historie. Kocur Bury.

Kulik, G., Żarnecki, T. (2020). Chore historie (wyd. 2). Kocur Bury.

Kümmerling-Meibauer, B., Meibauer, J. (2018). Early-concept books and concept books. W: B. Kümmerling-Meibauer (red.), The Routledge companion to picturebooks (s. 149–157). Routledge.

Loewe, I. (2016). Tekst okładki w książce dla młodego odbiorcy. Analiza genologiczno-stylistyczna. Stylistyka, 25, 371–388.

Main, I., Witeska-Młynarczyk, A. (2020, 1 maja). Corona-ninjas and corona-hyenas: COVID-19 rhetoric in Poland (#WitnessingCorona). Medizinethnologie. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.medizinethnologie.net/corona-ninjas-and-corona-hyenas-witnessing-corona/.

Milne, R. (2020, 16 marca). Norway’s PM moves to ally children’s coronavirus fears. Financial Times. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.ft.com/content/38357156-6786-11ea-800d-da70cff6e4d3.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. (2020, 1 maja). Dzieci a COVID-19. Dużo już o tym powiedziano, ale co jest prawdą? [wideo opublikowane na portalu Facebook]. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.facebook.com/watch/?v=681609149280757.

Mizielińscy, A. i D. (2012). Mapy. Dwie Siostry.

Mizielińscy, A. i D. (2020). Mapy. Edycja fioletowa (wyd. 5 rozsz.). Dwie Siostry.

Molina, M. (2020). CZEŚĆ. Jestem WIRUS – kuzyn grypy i przeziębienia (Mamy Projekt, tłum.). Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://660919d3-b85b-43c3-a3ad-3de-6a9d37099.filesusr.com/ugd/64c685_1325b26f2d954d108cbc769afedcadd3.pdf.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (2020, 6 kwietnia). NCBR przeznacza 200 mln zł na walkę z koronawirusem. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://archiwum.ncbr.gov.pl/o-centrum/aktualnosci/szczegoly-aktualnosci/news/ncbr-przeznacza-200-mln-zl-na-walke-z-koronawirusem-62201/.

Narodowe Centrum Nauki (2020, 30 marca). Ogłoszenie konkursu SZYBKA ŚCIEŻKA DOSTĘPU DO FUNDUSZY NA BADANIA NAD COVID-19. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.ncn.gov.pl/ogloszenia/konkursy/covid-19.

Paprocka, N., Wandel, A. (2019). Tłumacze wobec językowego i kulturowego tabu. Seksualizmy w książkach edukacyjnych dla dzieci i młodzieży. Dzieciństwo. Literatura i Kultura, 1(2), 132–168. https://doi.org/10.32798/dlk.159.

Papuzińska, J. (1978). Literatura popularnonaukowa. W: A. Przecławska (red.), Literatura dla dzieci i młodzieży w procesie wychowania (s. 161–177). WSiP.

Pauwels, F. (2019). Reading as a scientist: Children’s nonfiction through a cognitive lens. Children’s Literature Association Quarterly, 44(4), 432–446. http://doi.org/10.1353/chq.2019.0049.

Pruszyńska, I. (2020, 5 kwietnia). Koronawirus: epidemia testem dla światowych liderów. Rzeczpospolita. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.rp.pl/Opinie/304059985-Koronawirus-epidemia-testem-dla-swiatowych-liderow.html.

Rodgers, M. M. (2003). Publishing children’s nonfiction. Bookbird, 41(1), 37–38.

Rooke, T. (2020). Jak podróżują wirusy, bakterie i inne zarazki (M. Cebo-Foniok, tłum.). Amber. (wyd. oryg. 2010).

[Rzepecka-Weiss, G.]. (2020). 10 zasad wirusoobrony. [Dwukropek]. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://dwukropek.com.pl/co-nowego/pobierz-plakat-pola-i-10-zasad--wirusoobrony/.

Rzepecka-Weiss, G. (2018). Gdy Pola się zgubi. Dwukropek.

Sanders, J. S. (2018). A literature of questions: Nonfiction for the critical child. University of Minnesota Press.

Schlottman, J. (2020, 28 kwietnia). You have the power [wideo]. YouTube. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.youtube.com/watch?v=yBpNHL--vmM.

Schutten, J. P. (2018). Ewolucja. Zagadka życia na ziemi (M. Diederen-Woźniak, I. Mączka, tłum.). Format. (wyd. oryg. 2013).

Sewerski, M. (1968). Społeczna rola literatury popularnonaukowej. PWN.

Socha, P. (2015). Pszczoły. Dwie Siostry.

Stanecka, Z., Oklejak, M. (2020). Basia. Misiek Zdzisiek i głupi wirus. Egmont. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://basia.com.pl/dopobrania.php.

Strzałkowska, M. (2020, 21 marca). Wirus [wiersz opublikowany na portalu Facebook]. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.facebook.com/WydawnictwoBajka/posts/3357068220975555.

Sundmark, B. (2020a). Co wiesz o koronawirusie, chłopcze z Azji? (A. Czernow, tłum.). Książki. Magazyn do Czytania, 3, 60.

Sundmark, B. (2020b). Children’s COVID-19 literature. Bookbird, 58(3), 84–85. https://doi.org/10.1353/bkb.2020.0046.

[Supeł, B.]. (2020). Staś i Jadzia Pętelka zostają w domu. Zielona Sowa. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.zielonasowa.pl/files/filemanager/Stas-i-Jadzia-Petelka-zostaja-w-domu.pdf.

Szostak, N. (2020, 17 czerwca). Nadciąga „tsunami literatury koronawirusowej”! Od powieści erotycznych po książki dla dzieci. Gazeta Wyborcza. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://wyborcza.pl/7,75517,25965132,poradniki-ksiazki-dla-dzieci-powiesci-erotyczne-czy-czeka.html.

Śpiewające Brzdące. (2020, 1 kwietnia). Śpiewające Brzdące – Przegoń wirusa – Piosenki dla dzieci [wideo]. YouTube. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.youtube.com/watch?v=QT-2bnINDx4.

von Merveldt, N. (2018). Informational picturebooks. W: B. Kümmerling-Meibauer (red.), The Routledge companion to picturebooks (s. 231–245). Routledge.

Wandel, A. (2019). Przemiany współczesnej książki popularnonaukowej dla dzieci i młodzieży na przykładzie francuskiej oferty wydawniczej. TAiWPN Universitas.

Wieczorek, M. [Bajki o profilaktyce]. (2020, 27 marca). Bajka o wirusie / Bajka o koronawirusie / #zostańwdomu [wideo]. YouTube. Pobrane 18 czerwca 2020 z: https://www.youtube.com/watch?v=vgOjaF_ZZgg.

Zabawa. K. (2017). Literatura dla dzieci w kontekstach edukacyjnych. WAM.

Zajas, P. (2011). Jak świat prawdziwy stał się bajką. O literaturze niefikcjonalnej. Wydawnictwo Poznańskie.

Zając, M. (2013). Książki edukacyjne dla dzieci i młodzieży: wczoraj, dzisiaj i jutro. W: G. Leszczyński, M. Zając, Książka i młody czytelnik: zbliżenia, oddalenia, dialogi. Studia i szkice (s. 259–265). Wydawnictwo SBP.

Zimand, R. (1990). Diarysta Stefan Ż. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Pobierz

Opublikowane : 2020-12-31


Rybak, K. (2020). Pandemia koronawirusa w utworach dla dzieci. Analiza w świetle badań nad dziecięcą książką informacyjną. Dzieciństwo. Literatura I Kultura, 2(2), 131-154. https://doi.org/10.32798/dlk.594

Krzysztof Rybak  km.rybak@uw.edu.pl
Uniwersytet Warszawski  Polska
http://orcid.org/0000-0001-8018-2622

Krzysztof Rybak – mgr, przygotowuje rozprawę doktorską na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego dotyczącą reprezentacji Zagłady Żydów w polskiej literaturze dla dzieci i młodzieży. Kieruje projektami: Oczami dziecka. Zagłada w polskiej literaturze dziecięcej i młodzieżowej po roku 1989 (DI2015013145) realizowanym w ramach programu „Diamentowy Grant” MNiSW oraz Dziecięca książka informacyjna w XXI wieku: tendencje – metody badań – modele lektury (2020/37/N/HS2/00312) finansowanym w ramach konkursu Preludium NCN. Kontakt: km.rybak@uw.edu.pl.






Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:

  • mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
  • nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.

Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl