W nieznane. Zaświaty i tanatyczne katharsis w serialu animowanym Po drugiej stronie muru Patricka McHale’a
Abstrakt
Śmierć, smutek, wyobcowanie, zagubienie – to tematy, które rzadko kojarzone są z serialami animowanymi dla dzieci. Istnieją jednak wieloodcinkowe programy telewizyjne, które – podobnie jak książki, gry wideo i filmy – poruszają wspomniane kwestie, a są przeznaczone dla młodych odbiorców. W ten sposób nie tylko przełamują kulturowe tabu, lecz także oferują estetykę i wrażliwość, które uzupełniają obraz głównonurtowych produkcji dla dzieci jako beztroskich i wesołych. Ciekawym przykładem animacji, która w nietypowy sposób radzi sobie z opowiadaniem m.in. o strachu czy śmierci, ukazując je na tle przygody i wędrówki, jest serial Po drugiej stronie muru Patricka McHale’a (2014). Autorzy artykułu skupiają się na tym, jak dzieło wchodzi w rezonans nie tylko ze wspomnianymi wyżej motywami, lecz także z historią oraz kulturą popularną. Analiza prowadzi to wniosku, że Po drugiej stronie muru to serial intertekstualny, otwarty na interpretacje zarówno młodszych, jak i starszych odbiorców, a także umożliwiający przeżycie tanatycznego katharsis – oczyszczenia z negatywnych uczuć związanych ze śmiercią i stratą.
Słowa kluczowe
animacja; Cartoon Network; katharsis; kultura dziecięca i młodzieżowa; kultura popularna; Patrick McHale; Po drugiej stronie muru; serial telewizyjny; śmierć; tanatyzm
Bibliografia
Abbate, A. (prod.), Burton, T. (prod. i reż.), Johnson, M. (reż.). (2005). Corpse Bride [Gnijąca panna młoda] [film]. USA: Warner Bros.
Alighieri, D. (1978). Boska komedia (E. Porębowicz, tłum.). Warszawa: PIW. (wyd. oryg. 1472).
Allegri, N., Campbell, J., Herpich, T. (scen.), Cash, N. (reż.). (2014). Chapter 10: The Unknown [Nieznandia] [odcinek serialu telewizyjnego]. W: P. McHale (prod.), Over the garden wall [Po drugiej stronie muru]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Allegri, N., Gorman, Z. (scen.), Cash, N. (reż.). (2014). Chapter 5: Mad love [Rozdział 5. Szalona miłość] [odcinek serialu telewizyjnego]. W: P. McHale, Over the garden wall [Po drugiej stronie muru]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Allegri, N., Gorman, Z., Wolfhard, S. (scen.), Cash, N. (reż.). (2014). Chapter 1: The old grist mill [Rozdział 1. Stary młyn] [odcinek serialu telewizyjnego]. W: P. McHale (prod.), Over the garden wall [Po drugiej stronie muru]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Ascoli, A. R. (2007). From auctor to author: Dante before the Commedia. W: J. Rachel (red.), The Cambridge companion to Dante: Second edition (s. 46–66). Cambridge, New York, NY: Cambridge University Press.
Bednarek, M. (2017). Władca baśni. Wokół polskiej recepcji Cudownego i pożytecznego Brunona Bettelheima. Porównania, 20, 199–217. https://doi.org/10.14746/p.2017.20.12796.
Bender, M., Hashimoto, R., Wilson, L. (prod.), Burton, T. (reż.). (1988). Beetlejuice [Sok z żuka] [film]. USA: Warner Bros.
Bettelheim, B. (2010). Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni (D. Danek, tłum.). Warszawa: W.A.B. (wyd. oryg. 1976).
Bocquelet, B. (prod.). (2011–2019). The amazing world of Gumball [Niesamowity świat Gumballa] [serial telewizyjny]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Bodnar, M., Campbell, J., Youn, B. (scen.), Cash, N. (reż.). (2014). Chapter 8: Babes in the woods [Rozdział 8. Leśne dzieci] [odcinek serialu telewizyjnego]. W: P. McHale (prod.), Over the garden wall [Po drugiej stronie muru]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Bree, J. (2014, 11 kwietnia). Over the Garden Wall is the best thing that the Cartoon Network has done – review. Agents of Geek. Pobrane z: https://www.agentsofgeek.com/2014/11/over-the-garden-wall-is-the-best-thing-that-the-cartoon-network-has-done-review/.
Browngardt, P., Funaro, M. (prod.), McHale, P. (reż.). (2013). Tome of the Unknown: Harvest melody. USA: Cartoon Network.
Caillois, R. (2005). W sercu fantastyki (M. Ochab, tłum.). Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria. (wyd. oryg. 1965).
Campbell, J., Park, L. (scen.), Cash, N. (reż.). (2014). Chapter 3: Schooltown follies [Rozdział 3. Rozśpiewana szkółka] [odcinek serialu telewizyjnego]. W: P. McHale (prod.), Over the garden wall [Po drugiej stronie muru]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Cartwright, L. (2012). The hands of the animator: Rotoscopic projection, condensation, and repetition automatism in the Fleischer apparatus. Body & Society, 18(1), 47–78. https://doi.org/10.1177/1357034X11432562.
Czubaszek, M. (2019, 28 sierpnia). Tessa Moult-Milewska. Nie trzymać się kurczowo rzeczywistości. Papaya.Rocks. Pobrane z: https://papaya.rocks/pl/people/tessa-moult-milewska-nie-trzymac-sie-kurczowo-rzeczywistosci.
Edison, T. (prod.), Dawley, J. S. (reż.). (1910). Frankenstein. USA: Edison Manufacturing Company.
Edwards, N., Youn, B. (scen.), Cash, N. (reż.). (2014). Chapter 6: Lullaby in Frogland [Rozdział 6. Żabia kołysanka] [odcinek serialu telewizyjnego]. W: P. McHale (prod.), Over the garden wall [Po drugiej stronie muru]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Frazer, J. G. (2009). The golden bough. A study of magic and religion. Auckland: The Floating Press. (wyd. oryg. 1890).
Fyfe, K. (2006). Wolves in sheep’s clothing: A content analysis of children’s television. Los Angeles, CA, Alexandria, VA: Parents Television Council. Pobrane z: https://issuu.com/parentstv.org/docs/2006_wolvesinsheepsclothing.
Gorman, Z., Nguyen, V.-D., Sanchez, C. (scen.), Cash, N. (reż.). (2014). Chapter 9: Into the Unknown [Droga w nieznane] [odcinek serialu telewizyjnego]. W: P. McHale (prod.), Over the garden wall [Po drugiej stronie muru]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Has-Tokarz, A. (2011). Horror w literaturze współczesnej i filmie. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Herpich, T., McHale, P., Youn, B. (scen.), Cash, N. (reż.). (2014). Chapter 7: The ringing of the bell [Magiczny dzwoneczek] [odcinek serialu telewizyjnego]. W: P. McHale (prod.), Over the garden wall [Po drugiej stronie muru]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Hunt, P. (2008). Literatura dla dzieci a dzieciństwo. W: M. J. Kehily (red.), Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem (M. Kościelniak, tłum., s. 61–83). Kraków: WAM. (wyd. oryg. 2004).
Ice-Pick Lodge. (2013). Knock-knock [gra wideo]. Moscow: Ice-Pick Lodge.
İvrendi, A., Özdemir, A. A. (2010). Mothers’ evaluation of cartoons’ influence on early childhood children. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 2(2), 2561–2566. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.373.
Kępiński, A. (2012). Lęk. Warszawa: Wydawnictwo Literackie. (wyd. oryg. 1977).
Killmonday Games. (2019). Little misfortune [gra wideo]. Hedemora: Killmonday Games.
Kostecka, W. (2014). Baśń postmodernistyczna: przeobrażenia gatunku. Intertekstualne gry z tradycją literacką. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Kruszelnicki, M. (2010). Oblicza strachu. Tradycja i współczesność horroru literackiego. Toruń: Adam Marszałek.
Mąka-Malatyńska, K. (2016). Od Fantazji do Gumballa – estetyka filmu animowanego. Polonistyka. Innowacje, 3, 135–150. https://doi.org/10.14746/pi.2016.1.3.13.
McHale, P. (prod.). (2014). Over the garden wall [Po drugiej stronie muru] [serial telewizyjny]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
McHale, P., Renier, A., Youn, B. (scen.), Cash, N. (reż.). (2014). Chapter 2: Hard times at the huskin’ bee [Perypetie na święcie plonów] [odcinek serialu telewizyjnego]. W: P. McHale (prod.), Over the garden wall [Po drugiej stronie muru], Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
McLeod, S., Ward, P., Youn, B. (scen.), Cash, N. (reż.). (2014). Chapter 4: Songs of the dark lantern [Rozdział 4. Pieśni mrocznej lampy] [odcinek serialu telewizyjnego]. W: P. McHale (prod.), Over the garden wall [Po drugiej stronie muru]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Mills, C. W. (2007). Wyobraźnia socjologiczna (M. Bucholc, tłum.). Warszawa: WN PWN. (wyd. oryg. 1959).
Mittel, J. (2013). Phineas & Ferb: Children’s television. W: E. Thompson, J. Mittel (red.), How to watch television (s. 56–64). New York, NY, London: New York University Press.
Mondo. (2016). Over the Garden Wall original television soundtrack!. Mondo Shop. Pobrane z: https://mondoshop.com/blogs/news/over-the-garden-wall.
Muszyńska, A. (2011). Intertekstualność jako forma dialogu kulturowego. Przekłady Literatur Słowiańskich, 2(1), 295–305.
Nikolajeva, M. (2003). Fairy tale and fantasy: From archaic to postmodern. Marvels & Tales, 17(1), 138–156.
Petru, S. (2010–2011). The power of colour. Préhistoire, Art et Sociétés, 65–66, 1713–1723.
Playdead. (2010). Limbo [gra wideo]. Copenhagen: Playdead, Microsoft Games Studios.
Pugh, T. (2011). Innocence, heterosexuality and queerness of children’s literature. https://doi.org/10.4324/9780203831410.
Rudin, S., Schroeder, A. (prod.), Burton, T. (reż.). (1999). Sleepy Hollow [Jeździec bez głowy] [film]. USA: Paramount Pictures.
Slany, K. (2016). Groza w literaturze dziecięcej. Od Grimmów do Gaimana. Kraków: WN UP.
Sorin, R. (2003). Validating young children’s feelings and experiences of fear. Contemporary Issues in Early Childhood, 4(1), 80–89. https://doi.org/10.2304/ciec.2003.4.1.8.
Spitz, E. H. (2016). Revisiting fairy tales. Contemporary Psychoanalysis, 52(3), 478–488. https://doi.org/10.1080/00107530.2016.1149416.
Spufford, F. (2002). The child that books built. London: Faber & Faber.
Sugar, R. (prod.). (2013–2019). Steven Universe. USA: Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Suzuki, T. (prod.), Miyazaki, H. (reż.). (2003). Sen to Chihiro no kamikakushi [Spirited away. W krainie bogów] [film]. Japonia: Studio Ghibli, Toho.
Szkudlarek, T., Melosik, Z. (2010). Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń. Kraków: Impuls. (wyd. oryg. 1998).
Tymińska, M. (2016). Kreskówkowe transgresje – o animowanych serialach Cartoon Network i ich recepcji. W: D. Bruszewska-Przytuła, M. Cichmińska, P. Przytuła (red.), Seriale w kontekście kulturowym. Sfery życia – z życia sfer (s. 29–45). Olsztyn: Instytut Polonistyki i Logopedii UWM.
Van Orman, T. (prod.). (2008–2010). The marvelous misadventures of Flapjack [Niezwykłe przypadki Flapjacka] [serial telewizyjny]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Ward, P. (prod.). (2010–2018). Adventure time [Pora na przygodę!] [serial telewizyjny]. Atlanta, GA, New York, NY, Burbank, CA: Cartoon Network.
Willsey, K. (2016). “All that was lost is revealed”: Motifs and moral ambiguity in Over the Garden Wall. Humanities, 5(3), 51. https://doi.org/10.3390/h5030051.
Uniwersytet Gdański, Fundacja Inicjatywa Nox Polska
https://orcid.org/0000-0002-0725-3065
Piotr Prósinowski – mgr, przygotowuje rozprawę doktorską w Instytucie Pedagogiki Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego dotyczącą wychowania w kontekście gier wideo; prezes Fundacji Inicjatywa Nox. Kontakt: piotr.games.research@gmail.com.
Fundacja Inicjatywa Nox Polska
https://orcid.org/0000-0002-5547-1294
Piotr Krzywdziński – mgr, wiceprezes Fundacji Inicjatywa Nox. Jego zainteresowania badawcze obejmują gry wideo, literaturę piękną, kulturę współczesną oraz metodologię prowadzenia badań społecznych. Kontakt: krzywdzinski.piotr@gmail.com.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
