Filmy o Jasiu i Małgosi. Zbrodnie, krzywdy i dzieci
Abstrakt
Brutalna narracja o opuszczeniu dzieci, morderstwie i kanibalizmie nie wydaje się konwencjonalnie baśniowa dla osób przyzwyczajonych do disnejowskiej perspektywy odbioru. Jednakże to właśnie tematyka Jasia i Małgosi. Filmowe wersje tej opowieści, reprezentujące różne gatunki – w tym dramat, film noir, horror, thriller, komedię i film przygodowy, poważnie traktują kwestię zbrodni i krzywd wyrządzanych dzieciom. Wiele praktyk i zachowań, które zagrażają i szkodzą ludziom w różnym wieku we wszelkiego rodzaju kontekstach, włączając degradację środowiska, wykorzystywanie ekonomiczne i rozmaite formy dyskryminacji, nie jest zabronionych przez formalny wymiar sprawiedliwości i/lub są one poza jurysdykcją instytucji publicznych. Wiele działań i zaniechań, które mają wpływ na dobrobyt dzieci i/lub się do nich odnoszą, to tematy i idee powtarzające się w filmach o Jasiu i Małgosi. Autorka i autor artykułu skupiają się na dostępnych w języku angielskim, niewykraczających poza poetykę realistyczną aktorskich filmach dla dorosłej publiczności, w których głównymi postaciami są dzieci, tzn. na tych, w których Jasiowie i Małgosie są wyraźnie poniżej wieku dojrzewania. Dochodzą do wniosku, że te filmy oferują wyróżniające się perspektywy postrzegania krzywd wyrządzanych dzieciom jako jednostkom i grupom, szczególnie w odniesieniu do instytucji związanych z wymiarem sprawiedliwości.
Słowa kluczowe
Charles Laughton; Christoph Hochhäusler; zbrodnie; kryminologia kulturowa; Curtis Harrington; Danishka Esterhazy; baśniowe filmy; H & G; Jaś i Małgosia; krzywdy; Karel Kachyňa; Zaginieni; Góra bez drzew; Ostatni motyl; So Yong Kim; Noc myśliwego; Whoever Slew Auntie Roo? [Kto zabił cioteczkę Roo?]
Źródło finansowania
Wyrażamy wdzięczność za wsparcie badawcze Kanadyjskiej Rady ds. Badań w Naukach Społecznych i Humanistycznych (Social Sciences and Humanities Research Council of Canada) dla projektów: Fairy Tale Films: Exploring Ethnographic Perspectives [Filmy baśniowe. Poszukiwanie perspektyw etnograficznych] 410-2011-29 oraz Fairy-Tale Cultures and Media Today [Baśniowe kultury i media dzisiaj] 890-2014-18.
Bibliografia
American-Israeli Cooperative Enterprise. (n.d.) Terezin Concentration Camp: History & overview. In Jewish virtual library. Retrieved from https://www.jewishvirtuallibrary.org/history-and-overview-of-terezin.
Arkoff, S. Z., Nicholson, J. H. (Producers), & Harrington, C. (Director). (1971). Whoever slew Auntie Roo? [Motion picture]. United Kingdom: American International Pictures.
Bauer, S. F. (1999). Oedipus again: A critical study of Charles Laughton’s The Night of the Hunter. The Psychoanalytic Quarterly, 68(4), 611–636.
Bignell, J. (2013). An introduction to television studies: 3rd edition. London & New York, NY: Routledge.
Brown, M., & Rafter, N. (2013). Genocide films, public criminology, collective memory. The British Journal of Criminology, 53(6), 1017–1032. https://doi.org/10.1093/bjc/azt043.
Cotten, J., Pollack, M., Sobel, S., Morgan, M., Hudson, B., Thompson, E. (Producers), & Journey, D. (Director). (2013). Hansel & Gretel get baked [Motion picture]. United States: Tribeca Film & Jinga Films.
Couchman, J. (2009). The Night of the Hunter: A biography of a film. Evanston, IL: Northwestern University Press.
Daniels, L. (Producer), & Kassell, N. (Director). 2004. The woodsman [Motion picture]. United States: Newmarket Films.
Disney, W. (Producer), Cottrell, W., Hand, D., Jackson, W., Morey, L., Pearce, P., & Sharpsteen, B. (Directors). (1937). Snow White and the seven dwarfs [Motion picture]. United States: Walt Disney Productions & RKO Radio Pictures.
Disney, W. (Producer), Geronimi, C., Jackson, W., & Luske, H. (Directors). (1950). Cinderella [Motion picture]. United States: Walt Disney Productions & RKO Radio Pictures.
Ferrell, J., Hayward, K., & Young, J. (2008). Cultural criminology: An invitation. Los Angeles, CA, London, New Delhi, & Washington, DC: SAGE.
Ferrell, W., Flynn, B., McKay, A., Messick, K. (Producers), & Wirkola, T. (Director). (2013). Hansel & Gretel: Witch hunters [Motion picture]. United States: Paramount Pictures & MGM.
Gibson, R., Hirt, A., Sandulak, R. (Producers), & Esterhazy, D. (Producer & Director). (2013). H & G [Motion picture]. Canada: Multiple Media Entertainment.
Gray, B. R., Howe, B., Hoy, J. V., Knudsen, L. (Producers), & Kim, S. Y. (Producer & Director). (2008). Na-moo-eobs-neun san [Treeless mountain] [Motion picture]. Korea & United States. With Cinema & Oscilloscope Pictures.
Greenhill, P. (2014). Le piège d’Issoudun: Motherhood in crisis. Narrative Culture, 1(1), 49–70.
Greenhill, P. (2020). Reality, magic, and other lies: Fairy-tale film truths. Detroit, MI: Wayne State University Press.
Greenhill, P., & Brydon, A. (2010). Mourning mothers and seeing siblings: Feminism and place in The Juniper Tree. In P. Greenhill & S. E. Matrix (Eds.), Fairy tale films: Visions of ambiguity (pp. 116–136). Logan, UT: Utah State University Press.
Greenhill, P., & Kohm, S. (2010). “Little Red Riding Hood” crime films: Criminal themes and critical variations. Annual Review of Interdisciplinary Justice Research, 1, 77–93.
Greenhill, P., & Kohm, S. (2013). Hoodwinked! and Jin-Roh: The Wolf Brigade: Animated “Little Red Riding Hood” films and the Rashômon effect. Marvels & Tales, 27(1), 89–108.
Greenhill, P., Magnus-Johnston, K., & Zipes, J. (n.d.). The international fairy-tale filmography. Winnipeg: University of Winnipeg. Retrieved from http://iftf.uwinnipeg.ca/.
Gregory, P. (Producer), & Laughton, C. (Director). (1955). The night of the hunter [Motion picture]. United States: United Artists.
Grollmann, C. (Producer), & Hochhäusler, C. (Director). (2003). Milchwald [This very moment] [Motion picture]. Germany & Poland: Royal Film.
Hitchcock, A. (Producer & Director). (1960). Psycho [Motion picture]. United States: Paramount Pictures.
Holbek, B. (1987). Interpretation of fairy tales. Helsinki: Academia Scientiarum Fennica.
Jewkes, Y. (2015). Media and crime: Third edition. Thousand Oaks, CA: SAGE.
Jiwani, Y., & Young, M. L. (2006). Missing and murdered women: Reproducing marginality in news discourse. Canadian Journal of Communication, 31(4), 895–917. https://doi.org/10.22230/cjc.2006v31n4a1825.
Kohm, S. (2017). Popular criminology. In N. Rafter & E. Carrabine (Eds.), Oxford research encyclopedia of crime, media, and popular culture. New York, NY: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190264079.013.158.
Kohm, S., & Greenhill, P. (2011). Pedophile crime films as popular criminology: A problem of justice? Theoretical Criminology, 15(2), 195–216. https://doi.org/10.1177/1362480610388974.
Kohm, S., & Greenhill, P. (2014). Little Red Riding Hood crime films: Critical variations on criminal themes. Law, Culture and the Humanities, 10(2), 257–278. https://doi.org/10.1177/1743872111416328.
Morrison, J. (2010). Shelley Winters: Camp, abjection, and the aging star. In J. Morrison (Ed.), Hollywood reborn: Movie stars of the 1970s (pp. 120–137). New Brunswick, NJ: Rutgers University Press.
Norris, A. (2013). Where are all the grown-ups? Three films that understand why Hansel and Gretel must save themselves. Unpublished manuscript.
North, N. (Producer), & Kachyňa, K. (Director). (1991). Poslední motýl [The last butterfly] [Motion picture]. France, United Kingdom, & Czechoslovakia: Ustredni Pujcovna Filmu.
Polak-Springer, K. (2011). On the difficulties of letting the other speak: The German-Polish relationship in Christoph Hochhäusler’s Milchwald. EDGE – A Graduate Journal for German and Scandinavian Studies, 2(1). Retrieved from https://scholarworks.umass.edu/edge/vol2/iss1/2.
Presdee, M. (2000). Cultural criminology and the carnival of crime. London & New York, NY: Routledge.
Rafter, N. (2006). Shots in the mirror: crime films and society: Second edition. Toronto: Oxford University Press.
Rafter, N. (2007). Crime, film and criminology: Recent sex-crime movies. Theoretical Criminology, 11(3), 403–420. https://doi.org/10.1177/1362480607079584.
Rafter, N. (2016). The crime of all crimes: Toward a criminology of genocide. New York, NY & London: New York University Press.
Rafter, N., & Brown, M. (2011). Criminology goes to the movies: Crime theory and popular culture. New York, NY & London: New York University Press.
Sugita, T., Terekawa, H. (Producers), & Okiura, H. (Director). (1999). Jin-Roh: The Wolf Brigade [Motion picture]. Japan: Bandai Visual.
Uther, H.-J. (2004). The types of international folktales: A classification and bibliography. Helsinki: Academia Scientiarum Fennica.
Vineberg, S. (1991). Enchantment and terror. The Threepenny Review, 47, 27–29.
Wilke, C. (2010). Enter ghost: Haunted courts and haunting judgments in transitional justice. Law & Critique, 21, 73–92. https://doi.org/https://doi.org/10.1007/s10978-009-9065-y.
Yar, M. (2010). Screening crime: Cultural criminology goes to the movies. In K. Hayward & M. Presdee (Eds.), Framing crime: Cultural criminology and the image (pp. 62–82). New York, NY & London: Routledge.
Zipes, J. (2011). The enchanted screen: The unknown history of fairy-tale films. New York, NY & London: Routledge.
Zipes, J. (2013). Abandoned children: ATU 327A – Hansel and Gretel. In J. Zipes (Ed.), The Golden Age of folk and fairy tales: From the Brothers Grimm to Andrew Lang (pp. 121–153). Indianapolis, IN & Cambridge: Hackett.
Uniwersytet Winnipeg Kanada
https://orcid.org/0000-0001-9610-6173
Pauline Greenhill – dr, profesor w Zakładzie Studiów Kobiecych i Genderowych na Wydziale Sztuk Uniwersytetu Winnipeg (Kanada). Jej zainteresowania naukowe obejmują media baśniowe oraz kanadyjską kulturę tradycyjną i popularną. Kontakt: p.greenhill@uwinnipeg.ca.
Uniwersytet Winnipeg Kanada
https://orcid.org/0000-0002-4650-1180
Steven Kohm – dr, profesor w Zakładzie Sprawiedliwości Karnej na Wydziale Sztuk Uniwersytetu Winnipeg (Kanada). Jego zainteresowania naukowe skupiają się na przestępczości w kanadyjskim filmie, telewizji i mediach informacyjnych. Kontact: s.kohm@uwinnipeg.ca.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
