2023-01-10

Magia dzieciństwa i dorastania

W kolejnym numerze czasopisma „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” zapraszamy do refleksji nad motywami szeroko pojętej magii w różnorodnych tekstach kultury: utworach literackich, filmach, serialach, grach wideo, spektaklach teatralnych, sztukach plastycznych itd. Inspiracją dla nas stała się ogólnopolska konferencja naukowa „Abrakadabra! Magia w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej”, zorganizowana w kwietniu 2022 roku przez Koło Naukowe Baśni, Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej i Fantastyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Muzeum Książki Dziecięcej - dział specjalny Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy – Biblioteki Głównej Województwa Mazowieckiego.

Magia to zjawisko tajemnicze i niejednoznaczne. Susan Greenwood w monografii The Anthropology of Magic opublikowanej w 2009 roku dowodziła, że teorie magii zazwyczaj koncentrują się na kontrastowaniu jej z logicznym i naukowym rozumowaniem, tym samym ignorując jej specyfikę jako empirycznego i zarazem wyobrażeniowego sposobu myślenia. Według Greenwood potrzebujemy języka wyobraźni, by w pełni doświadczać siebie i świata. W nadchodzącym numerze chcemy więc postawić pytanie o to, w jaki sposób różnie pojmowana magia kształtuje sposób percypowania rzeczywistości przez dzieci i osoby u progu dorosłości – zarówno jako hipotetycznych odbiorców i odbiorczynie, jak i bohaterów i bohaterki tekstów kultury.

Zachwycając i kusząc nieograniczonymi możliwościami, magia może zarazem napawać grozą. Czarodziejka Yennefer w Krwi elfów Andrzeja Sapkowskiego wyjaśnia: „Magia jest Chaosem, Sztuką i Nauką. Jest przekleństwem, błogosławieństwem i postępem. Wszystko zależy od tego, kto się magią posługuje, jak i w jakim celu”. Jak udowadniają twórcy i twórczynie rozmaitych tekstów kultury, wymaga otwartości i wrażliwości na Inne i Nowe. Tymi, którym najłatwiej odnaleźć magię, są zaś przeważnie najmłodsi. Zdaniem Ingmara Bergmana, „przywilejem dzieciństwa jest poruszać się bez przeszkód między magią i owsianką, między bezgranicznym strachem i galopującą radością”. Zapraszamy zatem do niczym nieskrępowanej eksploracji - wzorem Lewisowskiej Łucji - zaczarowanych światów wykreowanych tak przez polskich, jak i zagranicznych autorów i autorki, tworzących nie tylko dla osób młodych, lecz także dorosłych.

Proponujemy m.in. następujące zagadnienia i pola tematyczne w kontekście dzieciństwa i dorastania:

• przemiany bohaterów i bohaterek magicznych,
• inicjacje i rytuały wtajemniczenia,
• magia jako dziecięcy sposób przeżywania rzeczywistości i sposób radzenia sobie z trudnymi emocjami czy przezwyciężania traumy,
• czarodziejskie krainy, magiczne światy - magiczne przestrzenie w tekstach kultury, strategie światotwórcze,
• realizm magiczny i idylliczna magia codzienności,
• magia różnorodności i wielokulturowości - inkluzywność światów baśniowych, magia a queer studies,
• magia w perspektywie antropologicznej (ludowe wierzenia, przesądy i mitologie świata),
• wiedźmy, wróżki, elfy, skrzaty, czarodzieje i czarodziejki - postaci władające magią,
• jednorożce, smoki, centaury - magiczne stworzenia i mityczne bestie,
• kapelusz, miotła i kociołek - magiczne atrybuty,
• magowie i czarownice: magia a gender studies,
• magia a technologia, urban fantasy,
• zaklęcia, wróżenie i astrologia,
• żywioły i siła natury w kontekście myślenia magicznego,
• magiczne dzikie dziecko - antypedagogika,
• magia, która łączy pokolenia - klasyczne teksty fantastyki dziecięcej i młodzieżowej.

Zapraszamy również do przesyłania tekstów niezwiązanych z tematem numeru do działów Varia i Artykuły recenzyjne.

Termin zgłaszania artykułów: 31.05.2023 r.